İstanbul’da Kullanılan Yazı Aletleri ve Malzemesi

 

Kâğıt: kaynatıldıklarında suya rengini veren maddelerden (çay, soğan kabuğu, taze ceviz kabuğu vb…) faydalanılarak tekneye yatırılıp renklendirilir; daha sonra un veya nişasta pişmişi yahut şapla lüzûceti giderilmiş yumurta akı gibi maddeler kullanılarak aharlenir, yani cilalanırdı.

 

Kalemtıraş: en güzelleri İstanbul’da kalemtıraşçılar tarafından imal olunmuştur. Çifte su verilmiş çelikten yapılan ve tîg (namlu) adı verilen kesici kısma; mercan, fildişi, pelesenk, sedef, altın kakmalı çelik gibi kalemtıraşın maddi değerini arttıran bir sap takılırdı.

 

Maktâ (makta‘): Kalemin üzerinde katt ve şakk işlemlerinin icra edildiği makta aleti / fildişinden kıl testeresi ve çakı kullanılarak imal olunurdu.

Kızıldeniz’in sedeflerinden yapılan maktalar ise Kudüs’ten gelir ve “Kudüs işi” olarak tanınırdı.

 

Divit, kubur (kubûr): ekseriya gümüşten mamul ve bir prizma şeklindedir. Kubur çoklukla madeni (pirinç, alpaka…) olup silindir biçiminden dolayı bu adla tanınır. Hokkası ve rıh serpmeye yarayan rıhdanı üst ve alttan esas gövdeye bağlıdır.

 

Zermühre: Zer-endûd hatta kullanılan ezilmiş altınla yazı resmedildikten sonra, harflerin mat olarak parlatılması / için kullanılır.

 

…

Derman, M. Uğur (2005), İstanbul’da Kullanılan Yazı Aletleri ve Malzemesi, Büyük İstanbul Tarihi (Editör: Coşkun Yılmaz), İstanbul Büyük Şehir Belediyesi Kültür AŞ, s. 337-341