Paleolitik Çağ'da Yontmataş Alet Üretimi

İrfan Deniz Yaman

…insanlık tarihinin büyük bir bölümünü kapsayan bu çağ içinde, aynı zamanda insanlık tarihinin en eski üretim şeklini görmekteyiz. Zaten insan türünü diğer canlılardan ayıran en önemli özelliği, alet üretebilen bir canlı olmasıdır.

 

Bu çağdaki insan toplulukları konar-göçer bir yaşam sürdürmüşlerdir. Geçim ekonomileri ise avcılık ve toplayıcılıktır.

odun, kemik, boynuz gibi birçok hammadde, alet ve silah üretimi için kullanılmıştır.

insan türünü diğer canlılardan ayıran en önemli özelliği, alet üretebilen bir canlı olmasıdır. Dolayısıyla üretim başlığı altında kronolojik bir sıralama yapılacak olursa, ilk üretimin alet üretimi konusunda olduğu görülür.

 

Paleolitik terimi, Yunanca Palaios=eski ve lithos=taş sözcüklerinden oluşmaktadır ve 1865 yılında John Lubbock tarafından önerilmiştir. Türkçe’de, Eski Taş Çağı ya da Yontma Taş Çağı anlamına gelir.

 

1964 yılında Olduvai Gorge (Tanzanya) da, Oldowan olarak bilinen en eski yontmataş alet kültürü ile birlikte, bu kültürün yapımcıları olan Homo habilis ismi verilen yeni bir insan türü keşfedildi.

 

İlerleyen yıllardaki keşiflerle birlikte, ilk Oldowan alet kültürüne ait tarihin 2,6 milyon yıl kadar eskiye gittiği anlaşıldı

 

Alt Paleolitik Dönem’de üretilen ilk alet türü olan Yontuk Çakıldan başlayarak, çok uzun süre kullanılmış olan el baltalarına, Orta Paleolitik Dönem’de görülen hazırlanmış çekirdeklerden elde edilen alet gruplarından, Üst Paleolitik Dönem’deki dilgisel teknolojiye ve son olarak Epipaleolitik ve Mezolitik süreçte görülen mikrolitik endüstriye kadar devam eden tüm süreç bir bütünün parçaları olarak değerlendirilmelidir.

 

…

Yaman, İrfan Deniz (2019), Paleolitik Çağ'da Yontmataş Alet Üretimi, Hazırlayan: Oktay Dumankaya, Çağlar Boyunca Üretim ve Ticaret: Prehistorya’dan Bizans Dönemi’ne (içinde), Bilgin Kültür Sanat Yayınları, Ankara, s. 45-67

…