Uğur Tanyeli - Hakkı Sedad Eldem

Hüsrev Paşa / dört çocuğu seçip, kendi parasıyla eğitim görmek üzere Paris’e yolladı.

İbrahim Ethem 1839’a dek bu kentte kalarak maden mühendisliği öğrenimi yapacak ve Türkiye’ye dönüşü sonrasında çeşitli yüksek devlet görevlerinde bulunup 1877-78’de sadrazamlığa kadar yükselecekti.

Sedad Hakkı Eldem / bu Rum asıllı çocuğun soyundan gelmektedir.

 

“Aman efendim! Bu ne çok yazı. Mimar konuşmaz çizer”.

 

…ana düşünceleri oldukça yalındır: Türkiye’ye özgü bir m im arlık yaratılmalıdır / Türkiye’ye özgü yeni m im arlık Türk ulusal geleneği ile ilişkilendirilmelidir; çağdaş teknoloji yadsınmamak, tam aksine, kullanılmalıdır. / s. 18

 

(eserleri) Geçmişin kavranıp aydınlatılmasından çok, yazarı olan mimarın ürünlerinin gerekçelerinin, meşruiyet nedenlerinin aydınlatılması için yararlıdırlar.

 

Eldem, ulus-devlet olarak yeniden kurulan bir ülkede kültürel açıdan yaşamsal olan bir sorunsala eğilir: Ulus-devletin ulusal geleneklerde tem ellenen bir kültürel arka planı olmalıdır. / s. 20

O, tanımı gereği olarak yerel nitelikte olan bir vernaküler konut mimarisi çoğulluğundan ulusal geçerliliği olan bir “Türk Evi” evrensel kategorisi icat eder.

 

…özellikle yönetici üst sınıfların İstanbul’da odaklanan konut geleneğini eksen alan bir çerçevede historiyografik açıdan strüktüre eder. Geç 18. ve erken 19. yüzyılda varılmış bir mimari sonucu, Türk Evi kategorisinin temel nitelikleri olarak tanımlar. / s. 21

 

…samimi olduğu hiçbir akademik meslektaşı yoktur.

 

Eldem m im arlığının en temel özelliğinin karşıtlar arasındaki çatışma olduğu öne sürülebilir.

 

Son 120 Sene İçinde Türk Mimarisinde Millilik ve Rejyonalizm Araştırmaları

Sedad Hakkı Eldem / s. 189 vd.

 

Modern mimarinin çeşitli sözde fonksiyonel özelliklerinden başka başlıca hususiyeti Türk mimarisinden ve civarından uzak durması olmuştur.

 

…iki taraflı asi idim. İlk olarak kubbeli-kemerli Neo-Türk’e İkincisi de enternasyonel kübiğe şiddetle karşı idim. Aynı şiddette de Türk evine aşık ve hayrandım.

 

…mimarimizin ve şehirciliğimizin doğru rayına girebilmesi için mutlaka mevcut kıymetlerimizden istifadeyi ön plana çıkarmasını bilmeliyiz. Böylece herhangi bir yabancı akıntıya kendimizi kaptırmaktan kurtarmış oluruz. Yerli mimarimizden öğrenelim derken, kesinlikle şekil ve dekor taklitçiliğinden sakınmalıyız. / s. 193

 

Sedad Hakkı Eldem 1908 yılında İstanbul’da doğmuş…

 

Mimari tahsili Cağaloğlunda Sanayi-i Nefise mektebinde başladı, Fındıklı’da Güzel Sanatlar Akademisi’ni birincilikle bitirdi ve üç senelik bir “ikmal-i tahsil” bursu kazandı. Bu süreyi Fransa, İngiltere ve Almanya’da geçirdi ve Jansen’in yanında şehircilik ihtisası yaptı.

 

…hocalık mesleğini ciddiye almış ve şakaya müsade etmemiştir.

…

Tanyeli, Uğur (2001), Hakkı Sedad Eldem, Boyut Yayınları, İstanbul

…