Necmettin Giritlioğlu - Avcılık ve Av Aletleri

 

Necmettin Giritlioğlu - Avcılık ve Av Aletleri - 1

Doğu Karadenizde: Avcılık ve Av Aletleri (s. 357-358)

Necmettin Giritlioğlu

 

Doğu Karadenizin bilhassa Rize - Sarp arasını folklor ve etnografya bakımından elimden geldiği kadar tanıtmaya çalışacağım.

takip ettiğim plân

1. Avcılık ve av âletleri

2. Ziraat ve ziraat âletleri

3. Nişan ve düğün (Evlenme)

4 . Aile hayatı ve faaliyetler

5. Muifak âletleri ve eveşyası

6. Yapı (bina) şekilleri

7. Halk tababeti

8. Bunların haricinde kalan örf ve âdetler.

 

Avcılık

a) Kuş avı;

Bunu da iki kısımda inceliyeceğiz.

1 Süs için avlanan kuşlar;

2 Yemek için avlanan kuşlar.

b) Hayvan avı;

c) Balık avı.

 

Avlanma usulü (…)

…

 

Necmettin Giritlioğlu - Avcılık ve Av Aletleri - 2

Doğu Karadenizde: Avcılık ve Av Aletleri 2 (s. 426-427)

Necmettin Giritlioğlu

Yemek için avlanan kuşlar

 

Kışın etrafta kar bulunduğu zamanlarda çulluk ve yaban ördekleri daima sulak ve karın tutmadığı yerleri ararlar ve bilhassa gece akşamdan yatsıya kadar böyle yerlere inerler. Bu vaziyetten haberdar olan muhit avcıları mevki yerleri seçip kendilerine bir siper bularak beklerler.

 

Rize - Sarp arasında hep aynı formalite ile avlanan bıldırcınların avlama zahmeti — kanaatimce — pahalarına asla mukabil olamıyor. Fakat bu avcılığın zevk tarafı muhiti bir sal halinde kendine doğru sürüklemiştir.

…

 

Necmettin Giritlioğlu - Avcılık ve Av Aletleri - 3

Doğu Karadenizde: Avcılık ve Av Aletleri 3 (s. )

 

Yemek için avlanan hayvanların sayısı gayet azdır. Avlama usulleri de basittir. Bunlarda: Karakeçi, geyik, tavşan.

 

Karakeçi, yaylaların sarp kayalıklarında dolaşan ehlileşmemiş bir hayvandır.

Muhit halkı geyik etini mukaddes addeder ve avlanan geyiğin, eti bütün mahalleye yemeleri için dağıtılır. Derisi de namaz kılmada seccade olarak kullanılır.

 

Tavşan: Bu hayvan nadiren yemek için avlanır. Eti de pek makbul değildir. Çok zamanlar tarlalarda ekinlere musallat olduğundan / avlanır.

…

 

Necmettin Giritlioğlu - Avcılık ve Av Aletleri - 4

Doğu Karadenizde: Avcılık ve Av Aletleri 4 (s. 542-543)

 

Muhlim balık avcılığını ilk iki büyük kısma ayırmak lâzım:

1. Tatlı su balıklarının avlanması,

2. Deniz balıklarının avlanması.

1. Tatlı su balıkları birkaç usulle avlanır:

a. Elle, b. Saçma ile, c. Hususi surette hazırlanan ağla, d. Olta ile, e. Zehirliyerek f. Sürme ile, g. Bomba ile, h. Lesa,

 

Hususi suretle hazırlanan ağla balık avlama.

Muhitte buna (Hubeki) dedikleri de olur. Yine huni şeklinde işlenmiş ağdır. Fakat bu sefer ağzında bir yamuk taksimatı yapılmış yan kenarlar birer sopaya göz göz bağlanmış sapalar da 1,5 m, boyundadır. Ağ ancak 50 cm’lik yere gelir, gerisi el tutmak içindir. Paralel kenarlardan üstü serbest bırakılmış alt kenara kurşun- dizilmiştir. Tatlı su 'balıkları avlamada bu çak işe yarar. Sapalardan tutulup balığın geleceği yerlerde ağ bir — ağzı açık— torba şeklinde yerleştirilir. Balık ağı görmeden koninin içine girer. Geri dönüp çıkıncaya kadar sapalar bir araya getirilip kaldırılır ve balık da ağda kalır.

 

Sürme İle balık avlama.

Sürme deniz balık ağlarına benzer. Yalnız 6-7 metre düzgün normal bir ağaca üst kısımları bağlanmıştır. Sürmeyi (tutan, derenin bir kıyısından gider ve dereyi böylelikle tararlar sürerler.

 

Lesa ile balık avlama.

Lesa: Fındık çubukları alınır ve iki ucundan bir de ortasından konulan kuşaklara teker teker bağlanır. Baş taraftaki kuşak düz duracak, kuvvetlicedir. Ortadaki, orta sondaki esnektir ve bu tamamen daire şeklinde bükülür. O zaman son tarafları torba gibi olur. Derede daralarak dizilen taşların ağzına lesa yerleştirilir. Lesanın altından balık geçemeyecek şekilde kapanacaktır. Ön tarafta lesanın ön kuşağını aşan su çubuk aralarından orta kuşağa gelinceye kadar akacaktır (arkası kalkık olacak). Suyun akıntısına uyup gelen balık, su çubuklardan boşanınca torba şeklindeki arka kısımda kalacaktır.