Homeros'un Odysseia'sında ve Çağdaş Edebiyatta Seyahat ve Ev

Carol Dougherty - Homeros'un Odysseia'sında ve Çağdaş Edebiyatta Seyahat ve Ev Kritik Karşılaşmalar ve Nostaljik Dönüşler - Notlar

Travel and Home in Homer's Odyssey and Contemporary, Oxford University Press, Oxford, 2019

 

Odysseia destanını modern edebiyat eserleriyle karşılaştırarak seyahat, ev ve doğaçlama temalarını inceliyor.

Ayrıca, nostaljinin, hafıza kaybının ve ev özleminin edebi anlatılarda nasıl karmaşık bir rol oynadığını inceliyor.

…ev kavramının fiziksel bir yapıdan öte, akışkan ve geçici bir yuva olarak yeniden tanımlanabileceği yollarını araştırıyor.

 

Giriş: Kritik Karşılaşmalar

Doğaçlamacı Olarak Odysseus

Odysseus'un eve dönüşteki başarısı, hızlı ve yaratıcı bir şekilde uyum sağlama becerisiyle bağlantılı…

 

Odysseus, Odysseia’nın Dokuzuncu Kitabında Kiklop Polifemos'a adının Outis (Hiç kimse) olduğunu söyler.

Odysseus'un bu hilesi ve yaratıcı zekâsı (mētis), onun kimliğini oluşturur.

 

Odysseus'un burada ve kendisini yeni ve alışılmadık bir durumda bulduğu hemen hemen her durumda kullandığı fiil / denemek /

Bu deneysel süreç, Odysseus'un sadece dünyayı değil, aynı zamanda kendisini de anlamasına yardımcı olur.

 

Edebi Karşılaşma

Montaigne'in felsefi pratiği, eski eserlerden alıntılar alıp onları yeni bir bağlama oturtarak diğer metinlerin birbirleriyle konuşabildiği yeni bir edebi eser yaratır.

(Okuyucuya Odesseia’yı okurken benzer bir yorumlama yapmasını tavsiye ediyor.)

 

Zamansal Karşılaşma

Eğer kişi geçmişe bakmayı bırakıp onu dinlemeye başlarsa, yeni bir konuşmanın yankılarını duyabilir

Sanatı yalnızca kronolojik olarak düşünürseniz, belirli kültürlere tepeden bakmış olursunuz. Ancak sanatı belirli kişiler açısından kaçınılmaz bir eşzamanlılık olarak düşünürseniz, Joyce, Homeros'un çağdaşıdır (ki Joyce bunu biliyordu).

 

Doğaçlama Eleştiri

Bu kitap, Homeros'un Odysseia eserini, seyahat ve dönüş temalarını paylaşan yirmi ve yirmi birinci yüzyıl romanlarıyla okuyan bir doğaçlama eleştiride bir deneydir.

 

Michael Ondaatje’nin İngiliz Hasta romanında dört karakter Floransa dışındaki terk edilmiş bir villaya sığınır ve ev konforunun hareketle gerginleştiği kadar seyahat olanaklarıyla da tamamlanabileceğini ileri sürer

Odysseus da eve dönüş yolculuğunda Kalypso, Kirke ve Phaiakyalılarla birlikte geçici bir süre kalırken, Odysseia yoldaki bu evlerde uzun süre durmayı tercih etmiyor, bunun yerine kahramanının İthaka'ya dönüşüne odaklanıyor.

 

Marilynne Robinson’ın Ev temizliği eseri ise seyahat ile evin geleneksel cinsiyet rollerini tersine çevirerek kalanlar ve gidenler arasındaki ayrımı bulanıklaştırma çabasına odaklanır.

 

Cormac McCarthy’nin Yol romanı, kalıcı bir evin yokluğunda, özünde erkeksi bir ev idaresini, hareketli, rastlantısal ve geçici bir düzeni yüceltir.

 

Rebecca West'in Askerin Dönüşü romanı, amnezi yaşayan Chris Baldry'nin eve dönüşünü anlatarak, nostalji ve hafıza kaybının dönüşü nasıl karmaşıklaştırdığını inceler.

 

Toni Morrison’ın Ev romanı ise Kore Savaşı gazisi Frank Money'nin Lotus, Georgia'ya gönülsüzce dönüşünü ve nostaljinin daha ütopik, yaratıcı potansiyelini kullanmasını konu edinir.

 

…artık var olmayan veya hiç var olmamış bir eve duyulan özlem…

Svetlana Boym

 

1. Daha çok Odysseus gibi: Michael Ondaatje'nin Evcilik Oyunu İngiliz Hasta

İngiliz Hasta / Dört karakter de eve dönmekten korkmaktadır.

…savaştan kaçan bu dört karakteri, hepsi terk edilmiş Villa'da bir araya gelmiş…

İngiliz hasta, Herodot'un Tarih adlı eserini yanında taşır

 

Bu roman, hareketlilik ve değişen kimliklerle şekillenen bir dünyada seyahat ve ev arasındaki gerilimleri ele almak için Odysseia ile etkileşime girer.

Almásy, kendini Odysseus'a benzetir

Almásy'yi Odysseus'a daha çok benzeten şey, onun anonimliğidir.

 

Villa'nın yapısı geçirgen bir ev ortamıdır.

Hana ve İngiliz hasta, kütüphanedeki kitapları okuyarak, Villa'dan egzotik ve uzak manzaralara kaçıyorlar.

Sih istihkamcı Kip, Villa arazisinin kenarına bir çadır kurarak Villa'ya bitişik ama ayrı bir geçici yuva yaratır.

Bu çadır, ona kendi evini yaratma ve Hana ile Hindistan'a hayali yolculuklar yapma olanağı sunar.

Japonya'ya düşen atom bombası, Kip'i köklerine döndürür.

İngiliz ordusundaki kimliğini ve İngiliz lakabını atar ve Hindistan'a döner.

 

Michael Ondaatje'nin kurgu eserlerinde tekrar eden bir tema, ait oldukları yer konusunda kararsız olan insanlara duyulan hayranlıktır

 

2. Ev işlerinin sonu: Marilynne Robinson'ın Eserlerinde Hareketlilik ve Evcimenlik Ev temizliği

Robinson'ın romanları / hareketlilik ve evcillik temalarıyla ilgilenir.

Odysseia, Odysseus'un sürekli olarak gitmek ya da kalmak arasında bir seçim yapmak zorunda kaldığı bir yapıyı içerir.

 

Odysseus'un evlilik yatağının inşasına odaklanılması, yatağın taşınamaz olması nedeniyle hem kimliğini ortaya koyar hem de evliliklerini İthaka toprağına sağlam bir şekilde köklendirir.

 

Ev temizliği’nde, Sylvie, aileler bir arada kalmalı der. Sylvie karakteri, Penelope'nin ev idaresi ve Odysseus'un hareketliliği arasında bir uzlaşma sağlamaya çalışır.

…

 

3. Sorun değil: Cormac McCarthy'de Doğaçlama Ev İdaresi Yol

Kıyamet sonrası bir dünyada güneye doğru seyahat eden bir baba ve oğulun hikayesi…

Hareket etmeye devam etmeleri gerekir, ancak gidecek yerleri yoktur

 

Odysseia, baba ve oğul arasındaki ilişkiye dikkat çeker. Telemakhos, babasını bulmak için seyahat eder ancak asla babasıyla birlikte seyahat edemez.

 

Evler, rahatlatıcı sığınaklar değil, kıyamet sonrası bir dünyada önceki işlevlerinden sıyrılmış kalıntılardır. Terk edilmiş bir evin bodrumunda katledilmeyi bekleyen bir insan tablosuna rastlamaları, evlerin misafirperverliğin antitezini temsil ettiğini gösterir.

Eşyalarını taşıdıkları alışveriş arabası, mobil ve doğaçlama bir ev idaresi modelini temsil eder.

 

Ateş, hem gerçek hem de mecazi anlamda hayatta kalmanın anahtarıdır.

…adam, ateş yakma konusunda defalarca titizlik gösterir. Adam defalarca odun toplar, çıra kırar ve özenle alev çıkarır. Karanlıktan ışık, soğuktan ısı yaratan adam, narin mavi alevi özenle besler ve ona nazikçe bakar, tıpkı çocuğa baktığı gibi ateşi tam olması gerektiği gibi şekillendirir. Ateş, adam ve oğlunun yemek pişirmesini sağlar; onları korkunç soğukta sıcak tutar ve ara sıra cesaret ve adalet öyküleri için hoş bir sığınak, rahat bir kamp ateşi ortamı sunar.

Ateş / onu ve oğlunu yamyamlık tehditlerinden ayıran parlak çizgidir. Çocuk, babasına ve ateşi biz taşıyoruz diye sorar ve adam onaylar. Ateş, evin manevi merkezi olan ocak ateşini sembolize eder.

 

4. Bu ev farklı: Rebecca West'in Evin Yolunu Unutmak Askerin Dönüşü

Chris Baldry'nin amnezi yaşayarak eve dönüşü / Odysseia’nın dönüş anlatılarındaki hafıza ve hafıza kaybı temalarını karşılaştırıyor.

Chris, nostaljik bir rahatlıkla eve girse de, Kitty ve Jenny'nin yaptığı tadilatlar onu yabancılaştırır.

Chris'in amnezisi, karısı Kitty'yi de bir yabancıya dönüştürür;

 

Doktorlar, Chris'i amnezisinden tedavi etmeye çalışır

Amneziden kurtulması, Baldry Court'a geri dönmek değil, Flanders'daki o sular altında kalmış sipere geri dönmek anlamına gelir. West'in romanı, dönüşün imkansızlığı ve yansıtıcı nostalji üzerinde durur.

 

5. Gel kardeşim. Eve gidelim: Toni Morrison'ın Restoratif Nostaljisi / Ev

Odysseia'nın sonu, taliplerin katliamını (savaşın eve getirilmesi) içerir

Morrison'ın romanı ise, geri dönen askerin (Frank Money) savaştan getirdiği travmayı çok daha açık bir şekilde ele alır.

 

Frank Money, Kore'den döndükten sonra (Travma Sonrası Stres Bozukluğu) yaşamaktadır.

Frank'in şiddet patlamaları ve düzensizliği, Lily'nin yaşadığı hayal kırıklığı, Penelope'nin Odysseus'a Sen tuhafsın dediği andaki iç çatışmasını yansıtır.

 

Sonuç: Nostaljik Dönüşler

Çağdaş romanlar (İngiliz Hasta, Ev İşleri, Yol) Odysseia'nın seyahat ve ev arasındaki karşıtlığını istikrarsızlaştırır. Bu karşılaşmalar, Odysseus'un Kalypso ve Kirke ile geçirdiği zaman gibi sapmalara daha fazla dikkat etmemizi sağlar. Ev temizliği cinsel varsayımları sorgularken, Yol erkeklerin ev işlerini yapabildiği mobil, evcil bir Odysseus yaratır. Son iki roman (Askerin Dönüşü, Ev), nostalji temasını ele alır: var olmayan bir yuvaya duyulan özlem.

 

Cassin'in gözlemlediği gibi, Odysseusyarı tropikal sürekli bir başka hile ile hayatını uyduran kişi, kolay kolay ev erkeği olamaz, bir yerde kolay kolay yerini bulamaz.

…