Tarikat Kültüründen Bir Kesit: Osmanlı Mimari Süslemesinde Karpuz ve Karpuz-Bıçak Tasvirleri

tarikatların yoğunlaştığı Anadolu’nun bazı taşra illerinde ve Balkanlar’da bulunan cami, türbe, tekke ve tarikat ehlinin yaşadığı konaklarda rastlanan karpuz veya karpuz dilimine saplanmış bıçak tasvirleri bu çalışmanın ana konusunu oluşturur.

Genel olarak tepesi kesilerek, bir dilimi çıkarılmış karpuz ve bıçak/bıçaklar bu kompozisyonların ana resim elemanlarıdır.

 

DLT’de “Büken” olarak isimlendirilen karpuzun Uygur Türkleri’nin (742-840) ziraata başlamalarıyla ekiminin yapıldığı bilinir.

 

Afyonkarahisar Başmakçı Hilal (Cuma) Cami’nde Caminin batı duvarının kadınlar mahfilinin altında kalan bölümünde yaprak ve çiçeklerin dolandığı bıçak saplı bir dilim karpuz görülür.

Denizli- Çivril Savran Köyü Cami’nde Harimin güney duvarının doğusunda, üst

pencerenin solunda, bir kâse içinde biri bütün, diğerleri dilimlenmiş ve üzerinde bıçak saplı karpuz tasvirleri görülür

 

Karpuz, karpuz-bıçak tasvirlerinin Anadolu olduğu kadar Balkanlar’da da yoğun

olarak görülmesi manidardır.

 

 

Altıer, Semiha (2021), Tarikat Kültüründen Bir Kesit: Osmanlı Mimari Süslemesinde Karpuz ve Karpuz-Bıçak Tasvirleri, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, Sayı: 100, s. 397-426

…