Emre Ateş - Umberto
Eco’nun Eserlerindeki Akdeniz Ortaçağ Felsefesine Dair Bir Değerlendirme: Gülün
Adı Örneği
Eco’nun Gülün Adı eseri kurgusal temelinin yanı sıra çok
katmanlı yapısı ile Hristiyan Ortaçağı’nın felsefi dinamiğini de metaforik
ögeler eşliğinde içerisinde barındırmaktadır.
Ortaçağ denildiğinde akıllara çoğunlukla inancın dönem
üzerinde egemen oluşu gelmektedir.
Gülün Adı adlı eseri, hikayenin anlatıcısı olan Adso ve
keşiş Baskerville’li William’ın bir manastırda şüpheli bir ölümü aydınlatmak
üzere geçirdiği yedi günlük bir süreci anlatmaktadır.
Ortaçağ’ın en kritik problemlerinden birisi olan neyin doğru
bilgi olduğu ve bu doğru bilginin kaynağının ne olduğu problemi de Gülün Adı
eserinde birçok kez tartışılmış bir konudur.
Akdeniz Ortaçağı
10. yüzyılda Alman İmparatorluğu, Otto Hanedanlığı ile
sanatta ve mimaride oldukça gelişim göstermektedir.
Bu dönemde üretilen lüks el yazmaları, süslemeli İnciller ve
minyatürlü kitaplar, Batı’nın 10. yüzyılda sanatsal anlamda bir reform
yaşamasına ön ayak olmuştur.
Roma’nın Akdeniz’i hakimiyeti altına almak için verdiği ilk
büyük savaş Kartaca ile olmuştur. Kartaca, Kuzey Afrika topraklarında
hakimiyetini sürdüren bir Fenike kolonisiydi.
Roma’nın çöküşü ile Akdeniz tek bir gücün kontrolü altında
olmaktan çıkmış ve özellikle Batı’sında istilacı güçlerin kurdukları kent
devletleri söz sahibi olmuştur.
1236 yılında Kurtuba, 1248 yılında Sevilla toprakları
Hristiyanların eline geçmiştir.
(Sicilya) 1060 yılında Messina’yı kontrolüne alan Normanlar
ilerleyişini sürdürdü ve 1091 yılında adanın tamamını kontrolleri altına
aldılar.
(saçma bir klişe) Haçlı Seferleri’nin en mühim sonuçlarından
birisi, Doğu’nun zenginlikleri ile Batı’nın tanışması oldu.
Akdeniz’de gelişen bilişsel ve zihinsel sonuçlar hiçbir
zaman salt olarak belli bir topluluğa ya da zümreye atfedilemez.
Akdeniz insanı, ontolojik olarak en nihayetinde özle maddeyi
ortak bir zeminde ele alır
Bilgiye ulaşımda bu iki yolun uyumuna başvurur ve akılla
elde edileni deneyle sağlamlaştırır
…skolastiğin yükseliş döneminde Aristoteles’in fikirleri
hakim noktasına gelmiştir.
Ortaçağ boyunca Kilise, devletler ve toplumlar üzerindeki
hakimiyetini felsefi olarak da temellendirebilmiştir
Skolastik dönemin sonuna doğru / Ockhamlı William ile bilgi,
inançtan tamamen sıyrılmaya başlamıştır
Ortaçağ, hem Doğu’da hem de Batı’da kütüphaneler ve kitaplar
bakımından oldukça zengin bir dönemdir. Okumak, bilmek ve sahibi olunan
eserlerin sayısının çokluğu o dönem için en önemli entelektüel saygınlık
sebebiydi.
çeviri faaliyetleri…
Batı’da gelişen çeviri faaliyetlerinin en önemli
merkezlerinden birisi Toledo Çeviri Okulu’dur.
Endülüs’ün mirası Hristiyanlara geçmiş / Bu mirası
değerlendiren Hristiyanlar burada Toledo Çeviri okulunu kurmuşlardır.
Roger Bacon, bilimin gizlerinin her zaman herkesin eline
geçmemesi gerektiği, çünkü bunların kötü amaçlarla kullanabilecekleri konusunda
bizi uyarıyordu. Çoğu kez, bilim adamı, büyülü olmayan kitapları saygısız
gözlerden korumak için büyülü göstermektedir... Bak, bir hastalığı kökünden
iyileştirecek ilaçları yapan çok yetenekli hekimler tanıdım. Bunlar, merhem ya
da ilaçlarını basit insanlara kutsal sözler söyleyerek ve duayı andıran
cümleler okuyarak veriyorlardı. Bu duaların iyileştirme gücü olduğundan değil,
kutsal sözlere duyulan güvenin uyandırdığı ruh, ilacın bedensel etkinliğine
daha hazır olduğu için. (Eco, 2020: 138)
Ortaçağ’da, diğer dönemlerden farklı olarak bilginin kaynağı
her daim vahiy olarak görülmüştür.
Augustinus’un Tanrı’nın nitelikleri olarak ortaya koyduğu
şeyler, Platon’un mağara alegorisinde güneşe yüklediği niteliklerle hemen hemen
aynıdır.
Augustinus / Yeni Platoncu anlayışın Platon’u Hristiyan
inancına göre yeniden yorumlamalarından etkilenir.
Yeni Platoncu anlayışın Platon’u Hristiyan inancına göre
yeniden yorumlamalarından etkilenir.
Yeni Platoncular, duyuların yanıltıcı olduğunu ve hakikati
asla gösteremeyeceklerini söylemektedirler.
Zira duyular dünyasına hareket, değişim egemendir.
…
Umberto Eco’nun Eserlerindeki Akdeniz Ortaçağ Felsefesine
Dair Bir Değerlendirme: Gülün Adı Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz
Üniversitesi, Akdeniz Uygarlıkları Araştırma Enstitüsü, 2022
…
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder