Semaverin Öyküsü

Kemal İbrahimzade - Semaverin Öyküsü

Rus semaverleri metalin bir sanat yapıtına dönüşmesi açısından önemli bir örnek olarak değerlendirilebilir.

18. yüzyılda sadece soylu ailelerde kullanılan semaver, 19. yüzyılda geniş rağbet görerek halk arasında yayılmış, evlerin vazgeçilmez eşyası haline gelmiştir (s. 89).

Semaver ısı enerjisini ekonomik ve hesaplı kullanmak için insanlığın yüzyıllarca biriken pratik deneyimini bir araya getiren bir araçtır.

Tarihsel süreç içerisinde semaver yapımında kullanılan başlıca malzemeler yeşil bakır (pirinç), kırmızı bakır, tombaktır.

Daha pahalı, güzel ve lüks olduğundan tombak semaverler soylular ve varlıklı tabaka arasında rağbet görmekteydi.

Semaverin yaygın hale gelmesi çay kültürüyle ilgilidir.

18. yüzyılda önce şarap ardından şampanya sarabı moda oldu.

...vazo şeklinde yapılan çok sayıda fıskiyeler şarap ve şampanya modasını bir dereceye kadar yansıtmaktadır. Bunlar biçim açısından vazoya benziyorlardı ve sonraları semaverin gövdesine de (deposuna) vazo denmeye başlandı.

19. yüzyılın ortalarına doğru çay Rusya’da milli bir içecek haline geldi (s. 94).

Rusya’da semaver 20. yüzyılın başlarına kadar zenginliğin bir göstergesiydi. Zengin evlerinde genellikle iki semaver olurdu ve biri günlük olarak kullanılırken diğeri misafir geldiğinde, özel günlerde veya bayramlarda kullanılırdı.

1880’lerden itibaren semaverlerin üzeri nikelle kaplanmaya başlandı ve böylece biçim, estetik ve dayanıklılık bakımından önemli avantajlar sağlanmış oldu (s. 95). 

Semaver üretiminin simgesi olan Tula şehrinde 1808’de sekiz imalathane vardı.

Semaverler sadece evlerde değil trenlerde de bulunmaktaydı.

Semavere benzer objelerden biri de, Fransızca çaydanlık, ısıtıcı anlamındaki boulotte sözcüğünden gelen bulyotka idi. Dış görünüş açısından semavere benzeyen bulyotkalar, masalarda semaver yerine kullanılırdı.

19. yüzyılın sonu ve 20. yüzyılın başlarında gazyağıyla çalışan yeni tip semaverler üretilmeye başlanmıştır. Pariçko denen bu semaverler yangın tehlikesi açısından güvenliydi (s. 97).

Rusya’da çay içme ayini masa başındaki insanların manevi kaynaşmasına yöneliktir.

...

İbrahimzade, Kemal. (2005), Semaverin Öyküsü, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Antropoloji Dergisi, Sayı: 21, (s. 89-103)