Ignacz Kunos’un Derleyip Yayımladığı Masallarda Yer Alan Grotesk Ögeler

 

Türk halk edebiyatı çalışmalarının öncülerinden sayılan Macar asıllı Türkolog Ignacz Kunos’un derleyip yayımladığı 26 masal / 24 masalda ise farklı dağılım göstermekle birlikte çeşitli grotesk ögeler belirlenmiştir.

 

Le Guin / düşsel anlatılar gibi masalların da kolektif bir bilincin ürünü olduklarına, simgesel bir dilden yararlandıklarına, arketipsel göndermeler içerdiğine şu tümcelerle açıklık getirir:

“Büyük fantaziler, mitler ve masallar gerçekten de rüyalara benzer; bilinçdışından bilince seslenirler, bilinçdışının diliyle, simgeler ve arketiplerle. Kelimeleri kullansalar da, müzik gibi işlev görürler; sözel akıl yürütmeyi devre dışı bırakıp doğruca söylenemeyecek kadar derinde yatan düşüncelere giderler.”

 

İtalyanca mağara anlamındaki “grottesco” “la grottesca” sözcüklerine dayanan Grotesk kavramının “gotik” ve “fantastik” gibi yazınsal biçimlerle birlikte kullanıldığı görülmektedir. Grotesk yazma biçiminde gerçek yaşam dezenformasyona uğratılır, insan ve bitki, hayvan gibi canlılar karikatürize edilerek yeni gerçeğimsi (verisimilitude) bir form oluşturulur

 

korku da insan yaşamının bir parçasıdır.

özellikle yazınsal ürünler yarattıkları dolaylı deneyimler aracılığıyla bireyin insan doğasını daha yakından izlemesine ve anlamasına hizmet edebilir. Grotesk ögelere sahip masallar da çocuğun kendi iç dünyasını anlaması, ürkülerinin ya da korkularının kaynağını bulup bunlarla mücadele etmesi için işlevsel rol üstlenebilir.

 

Ignacz Kunos 22 Eylül 1860’ta Macaristan’ın Hajdú bölgesinin Sámson (Hajdúsámson) köyünde bir Yahudi ailenin çocuğu olarak dünyaya gelmiş, 12 Ocak 1945’te Budapeşte’de yaşamını yitirmiştir.

 

(Masallardan örnek ifadeler)

Kız susuzluktan yandığı için, gözünün birini çıkarıp verir, suyu içer. Biraz giderler. Susuzluğu geçmediğinden bir bardak daha ister. Kadın yine, “Öbür gözünü çıkarırsan veririm,” deyince, kız öbür gözünü de çıkarıp verir, suyu içer.

 

Seni gidi edepsiz herif, ben bir kere aldandım. Beni yine kuyuda bırakacaksın, değil mi?” diyerek belinden bıçağını çeker, herifin başını kesip atar. Tekrar kuyunun kapağını örter, şehre geri döner.

 

En yoğun grotesk ögenin şiddet eyleminde olduğu görülmüş

 

Mezarlık, mağara, vahşi doğa ve orman gibi kaygı yaratabilecek mekânlar yalnızca 8 masalda belirlenmiş

 

…

Şen, Erhan (2020), Ignacz Kunos’un Derleyip Yayımladığı Masallarda Yer Alan Grotesk Ögeler, Uluslararası Çocuk Edebiyatı ve Eğitim Araştırmaları Dergisi, Cilt: 4, Sayı: 1, s. 31-44