Geçmişten Günümüze Seramik Sanatında Baykuş Figürü

Hasan Başkırkan - Geçmişten Günümüze Seramik Sanatında Baykuş Figürü

Baykuş, kimi kültürlerde sanatın ve bilgeliğin sembolü sayılırken, kimi kültürlerde de kötülüğün simgesi haline gelmiştir.

Bir Filipin Atasözü; Baykuşlar tarafından inşa edilmiş bir sarayda yaşamaktansa, insanlar tarafından inşa edilen saman bir kulübede yaşamanın daha iyi olacağını vurgulamaktadır.

Türk Atasözü

Misafirin iyisi gelir geçer kuş gibi, kötüsüyse oturur daima baykuş gibi’, Baykuşun kısmet ayağına gelir

Baykuş viraneyi gülistana değişmez

Bir Guatemala atasözü; Baykuşlar güneşe bakamaz.

Almanca ‘Eulen nach Athen tragen’, deyimi, ‘Atina’ya baykuş taşımak’ (…) Yararsız, boşu boşuna zaman kaybı yaratan işlerle uğraşmak anlamına gelmekte

Danimarka atasözü; ‘Eğer bülbül yoksa baykuşla idare edilmeli’

Türkiye’de alaca baykuş, puhu kuşu, bataklık baykuşu, kukumav, cüce baykuş gibi dokuz kadar türü bulunur.

Kenya’da, baykuşun ölüm habercisi olduğuna inanılır

Genel olarak, baykuş, kötü şans, hastalık veya ölüm müjdeleyicisi olarak görülüyor

Aztek ve Maya yerlileri arasında baykuş ölüm ve yıkımın bir sembolü idi ve Aztek ölüm tanrısı Mictlantecuhtli, baykuş ile tasvir edilmiştir

Orta Asya Arap mitolojisinde, baykuş kötü alamet olarak görülür

Batı kültüründe, baykuş genellikle bilgelik ile bağlantılı…

Bu bağlantı, tanrıça Athena’ya dayanmaktadır. Bilgelik tanrıçası Athena, genellikle bir sembol olarak baykuş ile simgelenmekteydi.

Yunan Mitolojisinde, zekâ, sanat, strateji, barış ve savaşın tanrıçası olarak bilinen Athena’nın sembolleri; mızrak, zeytin dalı ve baykuştur. Mızrak; savaşı, zeytin dalı; barışı, baykuş ise; akıl ve bilgeliği temsil eder.

Athena Roma dönemlerinde minerva isminde aynı ilgiyi görmüştür.

Baykuş, günümüz sanatında (…) sanat ve düşünürlüğün sembolü olarak kabul edilmektedir.

Yunan Seramiklerinde baykuş figürünün sıkça kullanıldığı bilinmektedir. Özellikle Attika kültüründe

…zeytin dalı ile resmedilen baykuş, M.Ö. 600’lerin sonlarından beri Atina metal paralarının ön veya arka yüzeyinde mevcuttu.

Yunanlı çömlekçiler, hydria’nın bir farklı türü olan kalpis’i, gözyaşlarını biriktirmek için üretmişlerdir.

Türkiye’de, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesinin logosunda stilize edilmiş bir baykuş yer alır. Bir rivayete göre firavunun asasında bulunan baykuş, insanoğlunun ilk sanat eserlerinden sayıldığı için üniversitenin logosu olarak seçilmiştir

…eski dönem İslam ve Türk kültüründe, muhtemelen uğursuz sayıldığı için, baykuş figürüne rastlanamamıştır.

…

Sanat ve Tasarım Dergisi, Cilt: 4, Sayı: 6, 2014, (s. 42-59)