John Burnet – Efesli Heraklitos

John Burnet – Efesli Heraklitos

Blason’un oğlu Efesli Heraklitos, 69. Olimpiyat’ta… Daryos yönetiminin orta yıllarında yaşamıştır. (s. 61)

Sotioni Heraklitos’un Ksenofanes’in öğrencisi olduğunu söylerken kesinlikle yanılır; çünkü Ksenofanes İyonya’yı Heraklitos doğmadan önce terk etmiştir. Heraklitos hiç kimsenin öğrencisi olmamıştır.

Eski soylu bir aileden olması ve Basileus’taki görevini kardeşine bırakmış olması dışında Heraklitos’un hayatı hakkında hemen hemen hiçbir şey bilmiyoruz.

Heraklitos’un eserlerinin başlıklarını bilmiyoruz.

Heraklitos’un tarzı bilindiği gibi karanlıktır.

Delfi Tanrısı ve bilicisi hakkındaki fragmanlar (fr. 11/12) Heraklitos’un bilinçli olarak vahiy tarzında yazdığını gösterirler. (s. 62)

Bywater’ın örnek baskısının düzenine göre Heraklitos’un fragmanları:

(4) Eğer kendi dillerini anlamayan ruhlara sahiplerse, gözler ve kulaklar kötü tanıklardır. R. P. 31a (s. 63)

(8) Altın arayanlar çok toprak kazarlar, az bulurlar. R. P. 44b

(10) Doğa gizlenmeyi sever. R. P. 34f.

(17) Mnesarkos’un oğlu Pythagoras tüm diğerlerinden daha fazla bilimsel araştırmada bulundu ve bu yazılardan bir seçme yaparak birçok şeyin bilgisi ve düzenbazlıktan başka bir şey olmayan kendi bilgeliğini ortaya koydu. R. P. 31a

(19) Bilgelik bir şeydir. Kendisi ile şeylerin tüm her şey yoluyla yönetildiği düşünceyi bilmektir. R. P. 40. (s. 64)

(25) Ateş havanın ölümünü yaşar ve hava ateşin ölümünü; su toprağın ölümünü yaşar, toprak ise suyun. R. P. 37. (s. 65)

(57) İyi ve kötü birdir. R. P. 47c.

(59) Çiftler bütün ve bütün olmayan, bir araya getirilen ve dağıtılan, uyumlu ve uyumsuz olan şeylerdir. Tüm her şeyden bir, birden ise tüm her şey çıkar.

(70) Bir çember çizgisi üstünde başlangıç ve son ortaktır. (s. 67)

(96) Düşünceye insan değil, Tanrı sahiptir. R. P. 45.

(105, 107) Gönül istekleriyle savaşmak zordur, istediği şey ruh pahasına da olsa onu arzular. R. P. 49a. (s. 69)

(115) Köpekler tanımadıklarına havlarlar. R. P. 31a.

(117) Aptallar her sözden etkilenir. R. P. 44b.

(119) Homeros dinlenmemeli ve kırbaçlanmalıdır, Arkilohus’a da aynısı yapılmalıdır. R. P. 31.

(121) İnsanın karakteri yazgısıdır. (s. 70)

Stoacılar bu Efesliye özel bir saygı duydular ve Heraklitos’u her fırsatta kendi sistemleri doğrultusunda yorumladılar.

Heraklitos sadece sürü insanlarına değil doğa hakkında yapılmış kendisinden önceki tüm incelemelere de aşağılayıcı bir gözle bakar. (s. 71)

Heraklitos’un bildirdiği doğruluk, dünyanın aynı anda bir ve çok olduğu ve bunun Bir’in bütünlüğünü kuran karşıtların ‘karşıt gerilimi’nden başka bir şey olmadığıdır. Bu, farklı bir şekilde konmuş olsa da, Pythagoras’ın vardığı sonuçla aynıdır.

Platon bunun Heraklitos’un ana düşüncesi olduğunu açıkça ifade eder (Sofist 242d). (s. 72)

Heraklitos ateşi sıklaşma ve dağılma sonucu olan ve tüm her şeyin kendisine dönüştüğü bir öğe olarak düşünmüştür.

Her şey sonludur ve dünya birdir. Dünya ateşten çıkar ve yine sırayla tüm sonsuzluk yoluyla ateş tarafından tüketilir. (s. 75)

İnsan ateş, su ve topraktan yapılmıştır. Fakat, makrokozmosta ateş nasıl bilgelikle özdeşse mikrokozmosta da ateş olan tek şey bilinçtir. Bilinç bedenden ayrıldığında geriye sadece toprak ve su kalır. (s. 78)

Türkçeleştiren: Metin Bal

Doğu Batı, Sayı: 40, Antik Dünya Bilgeliği