Dava Sobel – Galileo’nun Kızı

Dava Sobel – Galileo’nun Kızı

Bilim, İnanç ve Sevgi Üstüne Tarihsel Bir İnceleme

Galileo'nun yazmış olduğu mektuplar bulunamaz iken, Maria Celeste'nin 1623'ten, öldüğü yıl 1634'e kadar yazmış olduğu 120 mektup günümüze kadar ulaşmıştır. 

Galileo, 15 Şubat 1564’te Pisa’da doğdu. Aynı yıl 23 Nisan’da Shakespeare dünyaya geldi.

Galileo’nun Marina Gamba’yla olan yasak ilişkisinin meyvesi Maria, 13 Ağustos 1600’de dünyaya geldi.

Aynı yıl Giordano Bruno, Roma’da yakılır.

Kızını Virginia olarak vaftiz etti.

On üçüne bastığında kızını San Matteo Manastırı’na verdi.

Küçük Maria, rahibe olduğunda Maria Celeste adını aldı.

Maria’nın kardeşi Livia de San Mattea da rahibeydi.

En küçük erkek kardeş Vincenzo ise hukuk eğitimi görmek üzere Pisa Üniversitesi’ne gönderilmişti.

1606’da papa ve engizisyondan bir kardinal semavi-ilahi alana girmemesi konusunda onu uyardılar.

On üçüne kadar bir dil okuluna devam etti.

Daha sonra, Yunanca, Latince ve Mantık eğitimi alacağı Vallmbrosa’daki Benedikten manastırına gitti.

Galileo, Pisa Üniversitesi’nde iki yıl tıp eğitimi gördü (Üniversite’ye 1581’de girdi).

1583’te Öklit geometrisiyle tanışınca matematiğe yöneldi.

Babası Vincenzio’nun 1591’de ölmesiyle ailenin mali sorumluluğu Galileo’ya kaldı.

1592’de Padua Üniversitesi’nin matematik kürsüsünde göreve başladı.

Padua’da mutluluğu buldu; Marina Gamba ile burada tanıştı.

6 yıl içinde üç çocukları oldu.

1597’de geometrik ve askeri pergel adı verilen ticari amaçlı ilk bilimsel buluşunu yaptı.

1599’da modifiye ettiği cetvel hesap makinesi olarak kullanılmaya başlandı.

Medici hanedanının varisi Cosimo, öğrencileri arasındaydı.

Kurduğu ilişkiler sonucunda kraliyet malikânesine matematik hocası olarak tavsiye edildi.

Cosimo’nun tahta çıkışı Galileo’ya çok çeşitli fırsatta sundu.

1609 yazında dürbün adı verilen icatla ilgili haberler Galileo’nun da ilgisini çekti.

1610 yılının Ocak ayında en olağanüstü keşfini yaptı; Jüpiter’in dört uydusunu keşfetti.

Buluşlarını vakit kaybetmeden yeni bir kitapta topladı; Sidereus Nuncius ya da Yıldızların Habercisi. (s. 39)

Yunanlı matematikçi Giovanni Demisiani, Galileo’nun kullandıüı dürbüne teleskop adının verilmesini önerdi.

Roma’da dönemin Papa’sı V. Paul’ün huzuruna kabul edildi.

Gelecekte VIII. Urban adıyla Papa olacak olan Kardinal Maffeo Barberini ile tanıştı.

Sarayda suda yüzen nesnelerle ilgili yapılan tartışmayı Grandükün buyruğuyla kitaplaştırdı: Suyun Üzerinde Duran ya da İçinde Hareket Eden Cisimler Üzerine Söylev. (s. 49)

Ptolemaios evrenbilimine göre Yer (evrenin) hareketsiz, sabit merkeziydi.

1543’te Kopernikus, Gökkürelerin Devirleri Üzerine ya da genellikle anıldığı gibi De Revolutionibus başlıklı kitabında, Yer’i merkezden alıp Güneş’in çevresinde bir yörüngeye oturttu. (s. 53)

Kopernikus çıplak gözle sayısız gözlem yaptı; çalışmalarının büyük bölümü düşünmekten ve matematik hesaplamalardan meydana geliyordu. Düşüncelerini destekleyici hiçbir kanıt sunmadığı gibi, kendisini devrimci hipotezlere götüren düşünce silsilesini ne yazık ki hiçbir yere kaydetmedi. (s. 54)

Kaçınılmaz olanın gerçekleştiği 1616 Şubat’ında Galileo hâlâ Roma’daydı.

Papa V. Paul’ün isteği üzerine Kutsal Kalemin kardinalleri, Kopernikus’un savlarını iki önerme halinde düzenleyip on bir Tanrıbilimciden oluşan bir heyete oylanması üzere sundular:

I.         Güneş, Dünya’nın merkezidir; bunun sonucu olarak, mevzii alanı dışında hareket etmez.

II.       Yer, Dünya’nın merkezi olmadığı gibi, hareketsiz de değildir; hem bütün hem de günlük olarak hareket eder.

Danışmanlar oylarını 23 Şubat’ta kullandılar.

Sonuç Galileo’ya özel bir mahkeme celbiyle birlikte bildirildi.

Engizisyondan iki görevli Galileo’yu Toskana elçiliğinden alarak Lord Kardinal Bellarmino’nun sarayına götürdü.

Galileo’ya bu görüşü savunmaktan vazgeçmesi tembihlendi. (s. 76-77)

Sessiz kalan ama temize de çıkan Galileo, sonraki birkaç yılı, Jüpiter’in aylarından yararlanarak denizde boylam bulma meselesini çözmek ve gerçek büyüklükleriyle biçimlerini belirlemek için Satürn’ün etrafındaki cisimleri incelemek gibi suya sabuna dokunmayan işlerle geçirdi. (s. 79)

Galileo’nun bütün yazışmaları hastalık imalarıyla doludur.

Sıtma ya da tifo kurbanı olmuş olabilir.

Sağlığından endişeyle kızı, içkiyi azaltması için babasını sık sık uyardı. (s. 81)

Öğrrencisi Mario Guidici,

Floransa Akademisi’nin konseyine seçildi.

1619’da sunması istenen konferans metinlerinin büyük bölümünü Galileo yazdı.

Bu konuşmalar Kuyrukluyıldızlar Üzerine Söylev adıyla 1619’da yayınlandı.

Peder Grassi, öfkesi yatıştıktan sonra öğrencisi Lothario Sarsi’nin adıyla Libra Astronomica ya da Gökbilimsel ve Felsefi Terazi adıyla Latince bir kitap yazdı.

Galileo’nun fikirlerini bir teraziye koyuyor ve hafif buluyordu.

Galileo cevaben salvoya başladı; Kitabına Il Saggiatore ya da Sarraf adını verdi. Sarrafın terazisi çok daha hassastır.

Peder Grassi de Galileo’nun kitabından, Galileo’nun Sarraf’ı yazarken sarhoş olduğunu ima etmek amacıyla Assaggiatore (şarapçı) diye söz etti. (s. 87)

1621, Galileo’yu ömrü vefa ettikçe korumaya söz veren V. Paul, 28 Ocak’ta öldü.

1623, Kardinal Matteo Barberini, Papa VIII. Urban olarak Papa oldu.

Galileo, 23 Nisan’da Roma’ya geldi. Papa, Galileo’yu özel olarak kabul etti.

Dialoque bu dönemde yazılmaya başlandı, eserin yazımı fasılasız altı yılını aldı.

Dialoque’daki olaylar Sagredo’nun Venedik’teki sarayında geçer. Salviati ve Simplico, dünyayla ilgili başlıca iki sistemi açık ve mümkün olduğunca ayrıntılı biçimde tartışmak üzere düşünsel inzivaya ayrılırlar. (s. 129)

“Şu halde, bu dört günlük sohbette Kopernikus’un sistemi lehine güçlü kanıtlar elde ettik” diye özetler tartışmayı ev sahibi Sagredo. (s. 154)

…kitap basılır basılmaz muazzam bir başarı sağladı. Galileo ilk cildi 22 Şubat 1632’de Pitti Palaca’ta grandüke sundu. (s. 191)

Kitap çok uygunsuz bir zamanda Papa Urban’ın dikkatini çekmişti. Hovardaca yaptığı savaş harcamaları (30 Yıl Savaşları boyunca Protestanlara karşı savaşan cepheleri Papalık desteklemişti) yüzünden Papalığın borçları katlanmış ve İspanyolların kendisine komplo hazırladıkları korkusu paranoya boyutlarına varmıştı (o yıllarda İtalya veba salgınından kırılmaktadır). (s. 193)

Galileo sadece bir kez yargılandı (...) 1633 baharında.

1616 tarihli gerilim bir yargılama değildir. (s. 199)

12 Nisan 1633 Salı günü, iki görevli ve bir sekretere ifade vermiştir.

“…Ptolemaios’un görüşünü, yani Yer’in sabit durduğu ve Güneş’in hareket ettiği görüşünü savunmaya başladım ve hâlâ da onu savunuyorum.

(…)

Hâlihazırda Kopernikus’un görüşünü taşımadığım gibi, ihtarla bu görüşü bırakmam emredildikten sonra da taşımadım. Hepsi bu; işte elinizdeyim, istediğinizi yapın.” (s. 230)

Engizisyon rehabilitasyonuna yardımcı olması için üç yıl boyunca haftada bir kez pişmanlıkla ilgili yedi mezmuru ezberden okumasını emretmişti. (s. 258)

Maria Celeste

1634 Martının sonlarında dizanteri hastalığından hayatını kaybetti.

1637 Haziranında İki Yeni Bilim çıktı.

Körlük 1637 Temmuzunda önce sağ gözüne indi.

Ertesi kış da sol gözü kapandı.

1637 Kasımında “Ayın yüzünde şahane bir gözlemde bulundum” diye yazıyordu

“gözümüze hep aynı görünen yüz, hep aynı yüzmüş.” (s. 294)

1642 yılının 8 Ocak akşamı hayata gözlerini yumdu.

Aynı yıl 25 Aralık’ta Isaac Newton dünyaya geldi.

Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları

Kasım, 2000