Reşat Nuri Güntekin

M. Fatih Kanter – Ölümünün 50. Yılında Belgelerle

Reşat Nuri Güntekin

Doğum tarihi, nüfus kayıtlarına göre 1892.

Ancak bu tarih ihtilaflı,

Kesin doğum tarihi, 25 Kasım 1889 (s. 14)

Babası, daire-i umur-i sıhhiye üçüncü şubesine memur tabip binbaşı İbrahim Nuri Bey’dir.

Annesi Lütfiye Hanım, Yaver Paşa’nın üçüncü kızıdır.

Raşide isimli bir kız kardeşi vardır.

Gittiği ilk okul, Üsküdar’daki Selimiye Mahalle Mektebi’dir.

Babasının memuriyeti nedeniyle çeşitli okullarda okumak suretiyle eğitimine devam etti.

1912’de İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’nden mezun olur.

1913’te Bursa Sultanisi Orta Kısım Fransızca öğretmenliği görevine atanır.

Çeşitli okullarda öğretmen ve idareci olarak görev yapar.

1929’da dil heyeti azalığı görevine getirilir.

1931’de Maarif Vekâleti 2. sınıf müfettişliğine tayin edilir.

1939’da Çanakkale mebusu olarak meclise girer.

1946’da emekli olur.

1947’de Milli Eğitim Vekâleti Başmüfettişliğine getirilir.

Aynı dönemde UNESCO yönetim kurulu üyesidir.

1954’de Maarif Vekâleti’nden emekliye ayrılır.

Erenköy Kız Lisesi’nde öğretmenlik yaptığı yıllarda öğrencisi Hâdiye Hanım’la tanışır ve evlenir. Tek çocukları Ela, 1941’de dünyaya gelir.

07.12.1956’da vefat eder.

Edebiyat sahasındaki ilk verimleri şiirleridir.

Edebiyat tutkusu esas olarak tiyatro yazıları ve tiyatro hevesinden kaynaklanır.

Zaman gazetesinde Cemil Nimet müstearıyla Harabelerin Çiçeği adlı ilk romanını 1918’de tefrika etmiştir.

İlk piyesi Hakiki Kahramanlık yine Zaman gazetesinde 1919’da yayınlanmıştır.

Kelebek adlı mizah dergisinde müstear isimler altında mizah yazıları yayınlanır.

Dersaadet gazetesinde tefrika ettiği Gizli El romanı sansüre uğrar. Aynı dönemde yazdığı İstanbul Kızı adlı piyesi “Çalıkuşu” adıyla romanlaştırır.  

1947’de Memleket adlı bir gazete çıkarır.

…eserlerinin özünü çocukluğunda dinlediği masal ve hikâyelerin oluşturduğuna hiç şüphe yoktur.

“Roman ve hikâye yazarken, mevzuun evvela asıl canlı noktası gelir.

Hiçbir zaman mevzuun planını yapıp da yazmaya başladığım vaki değildir.”

Genellikle kahramanlarının ağzından romanlar yazan Reşat Nuri, eserlerinde toplumsal ve bireysel konuları iç içe işlemiştir.

…sürekli iyimser tablolar çizmesi, hümanist bir anlayışla Anadolu insanına bakışı da önem arz eder. Hikâyelerinde mizah unsuru… (…) romanlarında eleştirel tutumlar sergiler. (s. 30)

Oyunlarında her zaman sosyal konuları işlemiştir.

Duygusal bir kişiliğe sahip olan yazarın, yaşadığı idealler doğrultusunda eserler yazdığı bilinen bir gerçektir. (s. 35)

Eserleri

Romanları

1922, Çalıkuşu

1924, Gizli El

1924, Damga

1924, Dudaktan Kalbe

1926, Akşam Güneşi

1927, Bir Kadının Düşmanı – Çirkinin Romanı

1928, Yeşil Gece

(tarihsiz), Acımak

1930, Yaprak Dökümü

1932, Kızılcık Dalları

1935, Gökyüzü

1938, Eski Hastalık

1942, Ateş Gecesi

1944, Değirmen

1946, Miskinler Tekkesi

1953, Harabelerin Çiçeği / Tanrı Misafiri (Cemil Nimet müstearıyla Zaman gazetesinde tefrika edilmiştir)

1953, Harabelerin Çiçeği / Eski Ahbap ve Boyunduruk ile birlikte

1950, Kavak Yelleri

1955, Kan Davası

(tarihsiz), Son Sığınak

Hikâye Kitapları

1919, Recm / Gençlik ve Güzellik

1919, Roçild Bey

(tarihsiz), Eski Ahbap

1927, Tanrı Misafiri

1928, Sönmüş Yıldızlar

1928, Leyla ile Mecnun

1930, Olağan İşler

Tiyatro Eserleri

1920, Hançer

1922, Eski Rüya

1924, Ümidin Güneşi

1925, Gazeteci Düşmanı, Şemsiye Hırsızı, İhtiyar Serseri

1926, Taş Parçası

1928, Bir Köy Hocası

1931, Babur Şah’ın Seccadesi

1931, Bir Kış Eğlencesi

1931, Ümit Mektebinde

1931, Felaket Karşısında, Gözdağı, Eski Borç

1933, İstiklal

1933, Vergi Hırsızı

1935, Hülleci

1943, Bir Yağmur Gecesi

1953, Yaprak Dökümü

1951, Eski Şarkı

1953, Balıkesir Muhasebecisi

1955, Tanrıdağı Ziyafeti

1956, Bu Gece Başka Gece

Gezi Yazıları

1936, Anadolu Notları

(tarihsiz), Anadolu Notları (iki cilt bir arada)

Diğerleri…

(tarihsiz), Dil ve Edebiyat

1935, Fransızca-Türkçe Resimli Büyük Dil Kılavuzu

1930, Türk Kıraatı

Vs.

İnkılap Yayınları

2006