Wittgenstein’ın Maşası

David Edmonds & John Eidinow – Wittgenstein’ın Maşası

25 Ekim 1946, Cuma akşamı

Cambridge Ahlak Bilimi Kulübü mutat toplantılarından birini yapıyordu.

O akşam konuk konuşmacı,

Felsefi Sorunlar Var Mıdır? Başlıklı bildirisini sunmak üzere (orada bulunan) Karl Popper’di.

Dinleyiciler arasında kulüp başkanı Ludwig Wittgenstein da vardı.

Ayrıca Bertrand Russell da toplantı da mevcuttu. (s. 11)

Popper ve Wittgenstein’ın felsefenin temel doğası –gerçekten felsefi sorunlar mı var (Popper) yoksa bunlar sadece bilmeceler mi (Wittgenstein)- konusunda hararetli bir tartışmaya (girdiler).

Popper olayı kendi ifadesiyle

Bitmeyen Arayış’ta aktarmıştır.

Popper’in hatırladığı kadarıyla Wittgenstein “sinirli sinirli maşayla oynuyordu”… (s. 12)

Toplantıya katılmış olan Peter Geach, Popper’in hikâyesini “baştan sona yanlış” ilan etti. (s. 13)

(Wittgenstein) “Kıçından daha yükseğe sıçramaya uğraşma.” Bunu, Popper gibi dünyayı değiştirebileceğini düşünen filozoflar için söylemiş. (s. 23)

İlerleyen sayfalarda konuşmanın/tartışmanın tanıkları üzerinde duruluyor (s. 25-30). Popper, Wittgenstein ve Russell hakkında detay bilgiler veriliyor (s. 40-60)

19. yüzyılın sonunda Wittgenstein’lar Avusturya’nın süper zenginleri arasındaki yerlerini almışlardı, Rotschild ailesinin Viyana kolundan sonra ikinci sırada geliyorlardı. (s. 76)

Wittgensteinların evi önde gelen müzik salonlarındandı.

Brahms’ın Klarnet Dörtlüsü’nün ilk performansı burada gerçekleşmişti. …Mahler, evin düzenli konukları arasındaydı.

Richard Strauss, Ludwig’in ağabeyi Paul’le düetler yapardı.

Paul Birinci Dünya Savaşı’nda sağ kolunu kaybetmiş ve Ravel onun için, Sol El İçin Piyano Konçertosu’nu yazmıştı. (s. 77)

Wittgenstein’ın babası 1913’te kanserden öldü.

Wittgenstein bütün parasını kardeşlerine bıraktı.

“Tractatus kafe kokuyordu,” Popper (s. 83)

Birinci Dünya Savaşı’na gönüllü olarak katılan Wittgenstein, savaş boyunca cephede Tractatus üzerinde çalışmıştı…

Popper, savaşa katılmamıştı…

S. 100’dan sonra Popper hakkında malumat okuyoruz, kibirli pislik intibaı bırakıyor bu sayfalardaki Popper profili.

S. 60’tan sonra, Iris Murdoch’un üzerindeki Wittgenstein etkisi (Ağ).

Wittgenstein, 1929’da Cambridge’e döndüğünden beri Tractatus’ta değindiği fikirlerin çoğunu terketmiş, (Öncesi Witgenstein I, sonrası ise Witgenstein II diye yaftalanmış Russell tarafından).(s. 193)

…Wittgenstein II’de bir resim olarak dil metaforunun yerini bir alet olarak dil metaforu almıştır. Bir terimin anlamını öğrenmek istiyorsak neye karşılık geldiğini sormamalı; halihazırda nasıl kullanıldığını incelemeliyiz. (s. 195)

Russell ve ilk dönem Wittgenstein günlük dilin, altında yatan mantıksal yapıyı gizlediğine inanırlardı.

İkinci dönem Wittgenstein, dilin bir şekilde nesneler dünyasına zincirlenmiş olduğunu değil, gramerin özerk olduğunu –serbestçe hareket ettiğini- savunuyordu.

Wittgenstein II, yapmamız gereken şeyin, dilimizin bizi büyülemesiyle savaşmak olduğunu düşünüyordu.

“…bir olay cazip bir yoruma yol açıyorsa, o zaman bu yorumun genelde görülen şeyleri çarpıtmasına izin verilir.” Popper

Popper'in yaptığı da tam olarak buydu.

Türkçeleştiren: Aslı Biçen

Yapı Kredi Yayınları

2. Baskı, Haziran 2004