Akçaabat Yöresi Geleneksel Halk Oyunları Müzikleri ve Sazları

Akçaabat Yöresi Geleneksel Halk Oyunları Müzikleri ve Sazları, Selim Cihanoğlu, (s. 541-567)

İnsanların yaşadığı doğal ortam, karakter yapısını önemli ölçüde etkiler. Dağlık yörelerde yaşayan, yetişen insanlar ortama uyum sağlama yönünden daha çevik, cesur, girişkendir. Bu güç ve sert doğa koşulları, onları daha çok çalışmaya, çabalamaya iter.

Bölgede ekilebilir arazi çok azdır. Bu nedenle toprak çok değerlidir. Dolayısıyla topraklar uğraşmak, toprak için mücadele etmek kaçınılmazdır. Cesur ve mücadeleci olmak gerekmektedir.

Horon oyunu bir araya toplanarak, el ele tutuşarak oynanır. Horon, ekseriyetle oyuncuların halka şeklinde bir araya gelmeleri suretiyle oynanır (s. 541).

Horon oyunları çeşitli usullerde oynanabilir fakat en yaygın usul 7/8’liktir.

Neşeli zamanlarda horon oynanır.

Sevinç ve neşe bu yörede horona dönüşür.

Arazi şartları zorlu olduğu için tek başına iş yapmak zordur; hemen bütün işler bu nedenle imece usulüyle yapılıyordu.

Horondaki hareketlerde tarım faaliyetlerinin izleri görülebilir. Horonda görülen öne eğilmeler, kolların öne uzatılıp sallanması tarlada çapa yapan kişinin hareketlerine benzer. Oyuncuların el eleyken yaptıkları hamleler tarla bellerken yapılan vol atma hareketine benzer.

Dalgalı denizi, karasız havaları yöre insanını keskin tabiatlı yapmıştır. Yöre insanı çabuk kızar, çabuk dost edinir, çabuk karar verirler.  

Oyunun hızını, ritmini müzik belirler. Müzik hızlandıkça oyun da hızlanır.

Hızlı oyunlarda kollar havadadır.

Oyunlar ağır, yavaş hareketlerle başlar.

Yenlik horon denen hareketleri yavaş olan horonda kollar aşağıdadır.

Sert horonlarda hareketler keskin ve hızlıdır. Ayaklar yere çok daha sert vururlur.

Genelde halka halinde oynanan horonlar, yarım daire ve düz bir hat üzerinde de oynanabilir.

Horon Halkalarında Söylenen Türküler

İki horon halkası kurulur. İki usta türkücü irticalen türkü söyler. Veya aynı halka içinde türkücüler karşılıklı olarak yerlerini alır. Horon grupları sırayla türkücülerin söylediği dizeleri koro halinde tekrar eder. Bu tür türkülü horon oyunlarına “seyir oyunu” veya “vaybeni” denir (s. 544).

Düz horon

Kolay figürlü oyunlara düz horon denir.

Kollar dirseklerden kırıldığında dizler de kırılır ve vücut hafifçe öne eğilir.

Atlama

Dizlerdeki esneme ve vücudun dönme hareketleri nedeniyle daha çok kadınlar tarafından oynanır.

Kadın horonları

Ekseri yenlik horonlar oynar kadınlar. Figürler yavaş ve yumuşaktır. Bel kıvırma, omuz sallama, göğüs silkme ve yaylanma hareketleri ağırlıktadır.

Sallama

Horon kurma ile sıksara arasında oynanan bir oyundur.

Sıksara

Canlı ve kıvrak bir oyundur. Ayakların kısa adımlarını tepeden tırnağa titremeler tamamlar. Balığın çırpınışlarını andırır bu titreme hareketleri.

Bıçak oyunu

Sıksara ritminde oynanır. Karakulak denilen koltuk bıçağı veya Çerkez kaması ile oynanır. İki kişi karşılıklı olarak oynar bu oyunu. Bu oyunda karşı karşıya gelen iki yiğidin savaşması, atışması temsil edilir.