Osman Coşkun, Yöremiz İkizdere

Gebze Gürdere Köyü Kültür ve Yardımlaşma Derneği Yayını, 2000

(Yemek) Çimili: Pazı yaprağı, patates, soğan ve yağ karışımı susuz yemek

Pitoli: Fasulye, süt ve su karışımı çorba (s. 5)

Hupuş: Taze fasulye tele dizilip kurutulur. Tencerede su ile haşlanır. Suyu dökülür. Fasulyeler patates, yağ ve soğan ile karıştırılıp su ilave edilir.

Kavruk: Arpa kavrulup un haline getirilir. Bal ile karıştırılıp top biçimi verilir (bir çeşit halva)

Hasifte: Kavrulmuş arpa ununa tereyağı eritilip dökülür.

Pazariça: Fasulye kaynatılıp suyu dökülür. Fasulyelere mısır unu, tereyağı, su ve bolca biber ilave edilir s. 6).

Ekmek Çeşitleri

Mirolata ekmeği: İç yağı, soğan, pırasa yaprağı, su ile karıştırılıp pişirilir (un nerede?).

Furnuko ekmeği: Mısır taneleri sacda kavrulduktan sonra un haline getirilir. Pişirilen ekmek ile taze yoğurt yenmesi çok nefis olur.

Kabak çiviti ekmeği: Kabak çekirdeği ile mısır taneleri kavrulur karıştırılıp un yapılır ve elenir.

Külur ekmeği: Tohumu (?) kurutulur ve un yapılır.

Yarama ekmeği: Suda haşlanmış patates ezme yapılır, soğan, iç yağı, mısır unu karıştırılıp ekmek haline getirilir.

Hapsi ekmeği: Mısır unu, hamsi, soğan, pırasa ve nane karıştırılıp pişirilir.

Kara ağaç ekmeği: Kara ağaç kabuğu yumuşak olduğu için tercih edilir. Kabuklar öğütülür. Mısır unu ilave edilir. Hamur haline getirilip pişirilir (çok seyrek olarak yapılırmış).

Ballı ekmek: Soya fasulyesi unuyla mısır unu karıştırılarak yapılır (s. 6). 

Çocuk oyunları

Enkur menkur: körebe

Kalaviluk: Evcilik oyunu

Tusebe: Saklambaç oyunu

Tombilis: Küçük taşlar üst üste dizilir, sonra bunlar taş atmak suretiyle yıkılır (s. 6).

Hekimlik

Bal tutması: Tuzlu yoğurt içerek tansiyon dengelenir.

Bitlenme: Kaynatılmış kül suyuyla kişi ve giysileri yıkanır.

İçten incinme (çotek): Bal ile tuz karıştırılarak ağrıyan yerin üzerine sürülür.

İltihap ve çıban: Sakız ağacının zifti yaranın üzerine kapatılır.

Kesik yaralar: Bal kaynatılıp soğumaya bırakılır, sıcaklığı dayanılabilir dereceye inince, lahana yaprağının üzerine konularak yaranın üzerine kapatılır.

Sarılık: Alnın üst kısmı ile kafanın arka kısmı jiletle çizilir. Ezilen sarımsak çizilen yere konur.

Uyuz: Lapaza otunun kökleri kaynatılıp uyuzdan dolayı kaşınan yerlere sürülür.

Yanıklar: Damar yaprağının zarı alınarak yaranın üzerine kapatılır (s. 8).

Gağuz: Kurutulmuş hayvan kafası, nazara karşı kullanılır

Teskere: Malı çalınan, kaybeden kişi cami cemaatiyle birlikte eşyayı alan kişinin gıyabında beddua eder. Bu toplantıya teskere denir (s. 11).

Meeleye gitmek (Akşam toplantıları): Daha ziyade kış gecelerinde köylüler bir evde toplanıp günlük işlerinden söz eder, sohbet ortamı mani, türkülerle şenlenir. Kadınların toplantılarında dedikodu yapılır. Gelin-kaynana arası şikayetler konuşulur. Bu toplantılarda koliva ve paputa yenir (s. 13).

Koru bozmak: Köy ihtiyar heyeti tarafından bir mera veya tarlaya konulan yasağın kaldırılması.

Koncala: Aralık ayının son altı günü ile Ocak ayının ilk altı gününe denir. Bu günlerde çok kar yağar, gece dışarıda durulması iyi tutulmaz (s. 14).

Aştali: Domuz korkutmak için bahçelere konulan korkuluk

Ayaçi: Arabulucu

Çaçuka: Çekirge

Çapili: Elde taşınabilecek ölçüde bağlanmış kesilmiş ot bağı

Çeneçi: Bal küreği

Çepuk: Kol sepeti

Çitari: İbik

Çonoş: Ahır tavanındaki ahşap ızgara

Çuğunis: Fazla pişmiş, haşlanmış

Daltaşak: Çırılçıplak

Ğalaz: Dolu

Ğezep: Azap

Hendekuka: Böğürtlen

Humi: Kestane ağacının çubuklarıyla yapılan meyve toplama sepeti

İksavis: Mısır tanelerini havalandırıp tozlarını almak

Kamitra: Lahana tırtılı

Kiça: Topal

Koço: Boğmaca

Kokoçi: Öcü

Kumancolis: Çürümeye yüz tutmuş odun

Kupas: Çömelmek

Külur: Bezelye

Malatok: Küçük balyoz

Mamancika: Oyuncak bebek

Meele: Mahalle

Mezen / Mezende: Şüphe

Nanilis: Ninni

Palah: Ayı yavrusu

Perteola: İneğin doğumdan sonraki ilk sütü

Sevluk: Aklı kıt

Şaşaf: Çarşaf

Varya: Balyoz

…