Gölgenin Gizemi

Emine Dilek Yalçın - Gölgenin Gizemi

Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2006

…araştırmanın Giriş Bölümü’nde; aynı zamanda gölgeye yüklenen çağrışımlar ve mecazlar üzerinde de durulmuştur.

Birinci Bölüm’de; Platon’un “gölge” ve “hayal” sözcüğünü eşanlamlı kullanmış olduğu; aynı anlam birliğinin tasavvufta da görüldüğü saptanmıştır.

İkinci Bölüm’de ise; farklı dönemlerde ve çeşitli eğilimlerdeki sanatçıların gölgeyi çalışmalarında ele aldıkları ve resimsel anlatıma dönüştürdükleri görülmüştür.

Giriş

Gölgesi olan vardır.

Gölge şefkatlidir.

Gölge, bizim en yalın biçimimizdir.

I. Bölüm

Gölge Konusuna Çeşitli Yaklaşımlar

Yunan düşünürü Platon’un (İ.Ö.427-347) idea öğretisinde gölge, görüngü dünyasındaki tüm varlıkların kendisi olarak yorumlanmıştır.

İlkel kabilelerin bazılarında gölge, ruhu temsil eder. Ruhunu kaybetme korkusu ile ilkel insan, güneşin en tepede olduğu, yani gölgesinin hiç olamayacağı ya da çok kısa olabileceği öğle saatlerinde, dışarı çıkmak istemez.

…gölgeyi Jung, şu şekilde açıklar: “Gölge, kişiliğin negatif yanı, kişinin saklamak istediği hoş olmayan nitelikten, az gelişmiş işlevleri ve bireysel bilinçaltının içeriğidir. Bireysel bilinçaltı ise yitik anıları, acı verdiği için bastırılmış (kasten unutulmuş) düşünceleri, bilinçdışı algıları (bilince ulaşacak kadar güçlü olmayan duyusal algıları ) ve henüz bilince çıkmaya hazır olmayan diğer heyecanları içerir”

Felsefede gölgeolay (epifenomen) adı ile anılan bir deyim vardır:” Bir olaya eklendiği halde onun üstünde hiçbir etkisi bulunmayan olay” anlamına gelir.

II. Bölüm

Görsel ve Plastik Sanatlarda Gölge

Işık-gölge, resim sanatında, Rönesans ve sonrasında yavaş yavaş ortaya çıkmıştır.

Barok (16-18.yy.) resimdeki hacim ifadesi ışık-gölge ile elde edilirken, Klasik resmin üniversal ışık anlayışı ortadan kalkmış; Rembrandt’ın (1606-1669) resimlerinde olduğu gibi mevzi, tek noktadan gelen ışık biçimlendirme ve anlam pekiştirmede de esas olmuştur.

Işık-Gölge, resim dilinde Empresyonizmle birlikte araç olmaktan kurtulup, amaç olmuştur (s. 11).

…

Sonuç

Bu araştırmada gölge ile yaşamın kısalığı ve geçiciliği üzerine bir bağ kurularak yaşama yeni bir bakış açısı ve sorgulama getirilmiş ve bunun resim diline dönüştürülmesine çalışılmıştır.

…