Zanaatkârlığın Tarihsel Dönüşümü ve Richard Sennett’in Zanaatkârlık Kavramı

 

…çalışmada, bilinçli olarak yapılan bir eylemde ustalaşma/uzmanlaşma anlamına gelen

zanaatkârlık kavramı incelenmiştir.

 

Zanaatkâr sözcüğü Arapça ‘sinā’at’ + Farsça ‘kār’ ifadelerinin bir araya gelmesiyle Türkçe’

ye geçmiştir.

 

Endüstri Devriminin başlaması ve üretim biçiminde meydana gelen değişiklikler ise zanaatkârlığı onurlu-saygı hak eden bir davranış olmaktan çıkartıp sıradanlaştırmıştır.

 

Sennett’e (2013) göre, zanaatkârlık bir işi iyi yapmak için kişinin kendisini o işe adaması halidir.

 

Zanaatkârlık vasfı tarih boyunca soyluluk rütbesine ulaşamamış insanları kölelik seviyesine düşmekten korumuştur.

 

Loncalar, bir zanaatı gerçekleştiren insanların aralarında bağ oluşturabilmek adına kurulmuş topluluklardır.

Loncalar bir meslek dalına ilgi duyan çırak, kalfa ve ustaların bir arada buluştuğu yerlerdi.

Zanaatkârların bir araya gelerek oluşturduğu bu meslek örgütlerinin üç temel fonksiyonu bulunmaktadır. Bu fonksiyonlar “eğitim” ve “kalite standardı oluşturma” ve “zanaatkârlığı sürdürme” fonksiyonlarıdır.

Loncalar bir ürününün işlenmesi gereken hammaddenin standardını belirleyerek daha kalitesiz bir malzemeden ürün imal edilmesini önüne geçmiştir.

Loncaların altın çağı XVI. yüzyılda son bulmuştur.

 

Atölyelerin bir ürünü meydana getirmek adına gerekli aletlerin bir arada bulunduğu mekân olmasının yanı sıra bir şeyi üretme bilgisinin de merkezi olduğunu düşünmek atölyenin zanaatkârlık için önemini daha rahat anlamamızı sağlayacaktır.

 

Kapitalist üretim ilişkileriyle yeniden dizayn edilen üretim rejiminin amacı; üretimi olabildiğince arttırmak ve hızlı hale getirmekti.

 

Zanaatkârlık sürekli, temel insan dürtüsüne, kendi iyiliği için bir görevi güzel yapma arzusuna işaret eder” (Sennett, 2013: 19-20).

 

“Zanaat, kendi başına bir amaç olarak kişinin emeğinin nesnesine yatırım yapmasını gerektirir. Ustalık ise kişinin kabiliyetlerini araç olarak kullanması ve bunu ansızın sergileyebilmesi kabiliyetidir” (Sennett, 2014: 98). “Zanaatkârlık ve ustalık arasında çok önemli bir başka fark da vakitle ilgilidir. Zanaatkârlık işi yavaştır: Adım adım biriktirilerek gelişir, sürekli pratik yapmayı gerektirir” (Sennett, 2014: 99).

 

“Zanaat, bir şeyi iyi yapma kapasitesiyle, ustalık ise bir şeyin nasıl iyi yapıldığını diğerlerine göstermeyle ilgilidir” (Sennett, 2014: 97).

…

Osmanlı, Umut (2017), Zanaatkârlığın Tarihsel Dönüşümü ve Richard Sennett’in Zanaatkârlık Kavramı, Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi, Cilt: 6, Sayı: 3, s. 803-817