Destinasyon Bazında Marka Denkliği ve Doğu Karadeniz Yaylalarının Eko Turizm Açısından Marka Denkliğine İlişkin bir Uygulama

Destinasyon Bazında Marka Denkliği ve Doğu Karadeniz Yaylalarının Eko Turizm Açısından Marka Denkliğine İlişkin bir Uygulama

Yüksek Lisans Tezi

(Çalışmada) Ülkemizin özellikle Doğu Karadeniz Bölgesi’nde ki yaylalarında hızla gelişen eko turizmin algılanan marka denkliklerini ortaya koyarak eksikliklerin neler olduğu belirlenmiştir.

Araştırmanın ana kütlesi 2009 yaz sezonunda Doğu Karadeniz’de bulunan altı yaylayı ziyaret eden eko turistlerdir. Sözü geçen altı yayla; Artvin – Hopa – Kafkasör Yaylası ve Turizm Merkezi, Rize – Çamlıhemşin – Ayder Yaylası ve Turizm Merkezi, Gümüşhane – Torul – Zigana Yaylası ve Turizm Merkezi, Giresun – Bulancak – Bektaş Yaylası ve Turizm Merkezi ve Ordu – Aybastı – Perşembe Yaylası ve Turizm Merkezidir.

Türkiye’nin dünya turizm endüstrisinden aldığı payın arttırılması turizmin çeşitlendirilmesine, zamansal ve mekânsal yığılmanın önüne geçilmesine bağlıdır.

Dünya Turizm Örgütü eko turizmi, doğal bölgelere yapılan çevreyi korumayı ve yöre halkının refahını artırmayı amaçlayan sorumlu bir seyahat olarak tanımlamaktadır.

Eko turizm faaliyetlerinin gerçekleştirilmesinde uyulması gereken ilkeler:

• Doğal ve kültürel etkileri minimum düzeye indirmek.

• Çevresel ve kültürel bilinç ve saygı oluşturmak.

• Hem ziyaretçiler hem de ev sahibi toplum için olumlu deneyimler sağlamak.

• Korumaya yönelik doğrudan finansal yararlar sağlamak.

• Finansal fayda sağlama yoluyla yerel halkı güçlendirmek.

• Ev sahibi ülkenin politik, çevresel ve sosyal ortamına duyarlılığını artırmak.

• Uluslararası insan haklarını iş anlaşmalarını desteklemek

Eko turizmin genel özellikleri:

• Eko turizm faaliyetinde turistin temel motivasyon unsuru, doğayı anlama ve inceleme ile birlikte aynı zamanda bu alanlarda hakim olan geleneksel kültürü de incelemeye ve anlamaya çalışmadır.

• Eko turizm eğitime ve yoruma dayalı bir özellik içerir.

• Eko turizm turları yalnızca o bölgede faaliyet gösteren küçük yerel işletmeler tarafından küçük gruplara yönelik olarak organize edilmez.

Marka denkliği kavramı bir markanın bir ürüne bağışladığı eklenmiş değer olarak tanımlanmaktadır

Marka denkliği kavramının üç duyarlılık noktası:

1.Markanın parasal değeri: Markanın finansal olarak değerini açıklar.

2.Markanın gücü: Marka sadakati, markanın kendisine olan sadık müşterileri ile açıklanır.

3.Markanın tanılanması: Geleneksel olarak marka imajı kavramıyla açıklanır

Marka denkliği, markanın kullanım memnuniyetinin, algılanan yüksek kaliteli değerin ve deneyim sonucunda markaya olan sadakat hissinin neden olduğu yeniden satın almadır.

Artvin Merkez – Kafkasör Yaylası ve Turizm Merkezi

İl merkezine 8 km uzaklıkta, belediye sınırları içerisinde ormanlık bir alan olup dinlenmeye, av ve spor yapma elverişli bir ortama sahip ilginç manzaraları olan güzel bir mesire yeridir. Yaylanın denizden yüksekliği 1560 metredir. İl merkezine yakın olması nedeniyle turizm sezonunda düzenli belediye otobüs seferleriyle ulaşım sağlanmaktadır. Yaylada alt yapı sorunları büyük ölçüde halledilmiştir.

Her yıl temmuz ayının son haftasın düzenlenen ve üç gün süren boğa güreşleri şenlikleri yaylanın simgesi durumundadır.

Rize – Çamlıhemşin- Ayder Yaylası ve Turizm Merkezi

1350 metre yüksekliktedir. Her türlü alt yapı hizmeti tamamlanmış yayla kasaba görünümündedir.

50 derece sıcaklıktaki kaplıca suyu romatizma, kadın hastalıkları ve mide hastalıklarına şifa olmaktadır.

Yayla ve çevresinde (…) birçok turistik faaliyet gerçekleştirilebilir.

Gümüşhane Torul – Zigana Yaylası ve Turizm Merkezi

Zigana Tüneli’ne (1850m) 3 km, il merkezine

50 km mesafededir. Eski Tarihi Çin – Trabzon İpek Yolunun da merkezden geçmesi (…) ve doğanın essiz güzelliklerini de bağrında barındırması Zigana Turizm Merkezinin cazibesini ve önemini arttırmaktadır.

Trabzon – Akçaabat – Karadağ Yaylası ve Turizm Merkezi

…yaklaşık 1880 rakımından yer alan Karadağ Yaylası’na sahil yolundan Düzköy yönüne 12 km asfalt ve daha sonrada 28 km toprak yolla ulaşılmaktadır.

Ormanları, çiçekli çayırları, el sanatları, hayvansal ürünleri, doğal yaban hayatı ve henüz tahrip olmamış mahalli yapıları ile yayla turizmi için önemli potansiyel…

Giresun – Bulancak – Bektaş Yaylası ve Turizm Merkezi

Giresun merkezden (…) yaklaşık 56 km uzaklıkta… 2200 m yükseklikte…

…yetersiz olmakla birlikte, 72 yataklı bir otel, üç adet dağ evi bir restoran bulunmaktadır.

Ordu – Aybastı – Perşembe Yaylası ve Turizm Merkezi

Aybastı ilçesinden 18 km asfalt yolla ulaşım sağlanmaktadır. Perşembe Yaylası önemli bir panayır yeridir. Yayla insan sağlığı için son derece cazip suyu ve havasıyla özellikle çevre yerleşmelerden çok sayıda ziyaretçi ağırlar.

…akarsuların oluşturduğu menderesler, Karadeniz Bölgesinde az görülen örneklerdendir.

Perşembe Yaylasının altyapı hizmetleri kısmen tamamlanmıştır.

Eko turizm çevreyi koruyan ve yerel halkın refahını gözeten, doğal alanlara karsı duyarlı seyahattir.

Eko turizm; doğaya dayalı rekreasyon faaliyetlerinin çevre üzerindeki etkilerinin her geçen gün artması ile birlikte kitle turizminin de geleneksel şekillerine bir tepki olarak ortaya çıkmıştır.

Dünya Turizm Örgütü (DTÖ) bu özelliklere dayanarak eko turizmin üç temel özelliğini de sıralamıştır.

• Eko turizm faaliyetinde turistin temel motivasyon unsuru, doğayı anlama ve inceleme ile birlikte aynı zamanda bu alanlarda hakim olan geleneksel kültürü de incelemeye ve anlamaya çalışmadır.

• Eko turizm, doğal ve kültürel çevre üzerindeki negatif etkileri en aza indirir.

• Yöre halkı için alternatif is ve gelir olanakları yaratır.

…turizm olayının varlığından bahsetmek öncelikle bir talep sahipliğinin varlığından bahsetmek demektir. Bu talep sahiplerinin turizm olayına katılmaları için ihtiyaçlarının karşılanması gereklidir. Bu ihtiyaçlarını karşılanması ise doğal çevrenin değişmesi anlamına gelir.

…yerel halkın ekonomik faydalarını maksimuma çıkarma ve ülke ekonomisine katkı bakımından, eko turizmde ki “eko” ön ekinin “ekoloji” kadar “ekonomiye” de karşılık geldiği ifade edilir.

Eko turizmin doğrudan ekonomik etkiler şunlardır:

• Gelir yaratır ve is olanakları sağlar.

• Kırsal alanlar için ekonomik fırsatlar yaratır.

Son olarak eko turizmin olumsuz ekonomik etkilerini sıralamak gerekirse:

• Yörede fiyatların artmasına neden olur.

Eko Turizmin Yerel Halkla İlişkisi

Bir destinasyonda eko turizmin gelişmesi için yere halka ekonomik, teknik ve eğitim desteği sağlanmalıdır.

Eko turizm projelerinin geliştirilmesinde başarı sağlanabilmesi için:

• İçme suyu, çekici alanlar ve manzaralar, kültürel kaynaklar ve bunlara ulaşımı sağlayacak yollar gibi doğal ve fiziksel özellikler bulunmalıdır.

• Sivil toplum örgütlerinin desteği sağlanmalıdır. Birçok durumda bu örgütler fonlar oluşturabilir, eğitim hizmetleri ve teknik yardım sağlayabilir.

Günümüz insanlarının ihtiyaç duyduğu tatil ve dinlenmenin nitelikli hizmet işletmelerince karşılanması sürdürülebilir kalkınmanın ahlaki boyutunun önemini vurgulamaktadır.

Çevre kirliliğinin yoğun olduğu yerlerden kaçış, turizmin diğer bir konusudur.

Turizmin yararları, topluma hızlı bir şekilde yayılmalıdır.

Amaç 1-Tarihsel, doğal ve kültürel varlıklar ile çevreyi ve toplumu korumak.

Amaç 2-Tarihsel, doğal ve kültürel varlıkları turizme kazandırmak.

Amaç 3-Turizmi çeşitlendirmek ve mevsimlere yaymak.

Amaç 4-Turizm gelirlerini artırmak

Amaç 5-Ulasım olanaklarını kolaylaştırmak

Amaç 6-Alt yapı ve hizmet sorunlarını çözmek

Amaç 7-Turizm sektöründeki işgücünün niteliğini ve niceliğini arttırmak

Amaç 8-Turizm sektöründeki yatırım olanaklarını geliştirmek

Amaç 9-Turizm amaçlı tanıtım ve pazarlama etkinliklerin arttırmak

Tasıma kapasitesi, belli bir çerçevede, çevreyi tahrip etmeden ne kadar canlının yaşamını sürdürebileceğini gösterir.

Turizmin gelişmesinin sınırlandırılması, aşırı kullanımdan doğan baskıların ve destinasyonun doğal kaynaklarının ve kültürel mirasının sömürülmesinin önlenebilmesi için gerekli bir yöntemdir.

Tasıma kapasitesinin belirlenmesinde:

1. Yerel, sosyo-ekonomik ve fiziksel çevre

Doyum seviyesinin asılması, fiziksel ve sosyo-ekonomik çevrede kalıcı tahribatlara ve kültürel sorunlara yol açar.

2. Turizm imajı ve turistik ürün

Eğer turizm gelişme alanları doyuma ulaşırsa, ziyaretçilerin gelme sebebi olan bu çekim unsurlarının çoğu bozulmalara maruz kalabilir ya da destinasyonun kalitesi ve önemi düşebilir.

Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED)

Turizm projeleri için hazırlanacak ÇED çalışmalarında karşılaşılabilecek güçlükler:

• Etkilerin deneysel yöntemlerle belirlenememesi,

• Etkilerin niceliksel olarak belirtilememesi,

• Sayısal değerlerle ifade edilen bazı verilerin, karşılaştırılabileceği bir standardın olmaması,

• Birincil etkiler kadar, ikincil ve dolaylı etkilerin olmasıdır.

Uluslararası Eko Turizm Topluluğuna göre, her şey dahil paket turlarda gelirin %80’i havayolu ulaşımı, konaklama tesisi ve diğer uluslar arası şirketlere dağılırken, yerel eko konaklama tesislerinde konaklamalarda gelirin %95’ine yakın bölümü yöre ekonomisinde kalmaktadır.

EKO TURİSTLER

…turistlerin davranışları aşağıdaki gibi olduğunda sürdürülebilir turizm gelişimi söz konusu olabilir:

• Ahlaki ve çevresel sorumluluğu olan tur operatörü seçimi,

• Gidilecek ülkeler (…) hakkında önceden bilgi edinmek ve bu değerlere saygılı davranmak,

• Kültüre ve çevreye duyarlı olarak seyahat etmek

• Doğal ve tarihi çevreye yönelik mevzuata uymak

Ekolojik turizmin müşterisi:

1. Başıboş Gezenler: Kendi ülkelerinde alışkın oldukları yasam tarzından çok uzak bir yasam tarzını risk alarak başka bir ülkede yasamayı tercih ederler.

Konfor beklentileri yoktur, farklık arayışları maksimumdadır.

2. Maceracı-Keşifçiler: Turistik kurumlardan kaçınırlar, çok yer gezip, farklı insanlarla ve kültürlerle tanışmayı denerler. Yenilikçilik en üst seviyededir.

Uluslararası Eko turizm topluluğu(TIES)’nun (…) yaptığı bir çalışmada eko turist pazar profili ile ilgili su sonuçlar ortaya çıkmıştır. Eko turistler en çok 35-54 yas arasında olup, faaliyete katılan erkek ve kadın oranları eşittir.

Eko turistlerin %82’si üniversite mezunudur.

%60 gibi büyük bir oran 2 kişi olarak seyahat etmeyi tercih ederken, %15’i ailesiyle birlikte, % 13’ü tek basına seyahat etmeyi tercih etmektedir. En az bir kez eko turizme katılan ve deneyimli olarak tabir edilen eko turistlerin %50’si 8 ile 14 gün süreli seyahatleri tercih etmiştir.

Seyahatin en önemli unsuru sırasıyla; ıssız ve sessiz doğal ortamlar, yaban hayatını gözleme ve uzun yürüyüşler ile trekking’tir. Gelecekte seyahat etmeyi sağlayacak en önemli motivasyon unsurları ile ilgili sonuçlara bakıldığında ise birinci sırada doğal manzaradan ve doğadan hoşlanma yer alırken ikici sırada yeni yerler görme, deneyimler yasama yer almaktadır.

EKO TURİZM KAPSAMINDA YER ALAN FAALİYET TÜRLERİ

Akarsu Turizmi ( Rafting)

Artvin Altıparmak (Barhal) Çayı, Rize Fırtına Deresi, Antalya Köprüçay, Antalya Manavgat Çayı, İçel Anamur (Dragon) Çayı, İçel Göksu Nehri ve Dalaman Çayı rafting için en elverişli akarsularımızdır.

Kus Gözlemciliği (Ornitoloji)

Dürbün, kus gözlemcisinin en temel aracıdır. Kus gözlerken diğer önemli araç ise içinde kuşların resimlerinin bulunduğu kılavuz kitaptır.

Türkiye’de toplam 67 kuş ailesinden 450 kuş türü olduğu kabul ediliyor. Bunların 394’ü düzenli olarak görülebiliyor ve 304 tür çoğalıyor.

Önemli kuş gözlem merkezlerimiz şunlardır:

• Doğu Karadeniz ve Çoruh Havzaları

Mağara Turizmi

Mağaracılık, bilimsel ve sportif amaçlarla yürütülen bir uğraştır. Sportif mağaracılık dünyanın en tehlikeli doğa sporlarından biri olarak kabul edilmektedir.

…yurdumuzda yaklaşık 40.000 adet mağara bulunmaktadır.

Bisiklet Turları

Doğa Yürüyüşü (Trekking)

Dağcılık

• Rize – Kaçkar Sıradağları

Agro Turizmi

Agro turizm, şehir insanlarının şehrin gürültü ve koşturmacasından kurtulmaları, doğayla daha yakın ilişki kurabilmelerinin sağlanması ve uzun zamandır unutulmuş olan şeylerle; ekmek pişirmek, geleneksel tatlı – pasta yapımı, kilim/halı dokuma, at biniciliği, ormanda bir gezinti, zeytin toplamak, vb. tanıştırmak anlamında çok başarılı bir yöntemdir. Yerel halkların gelişme ve büyümelerine katkıda bulunduğu gibi, geleneksel ürünlerin ( reçel, kilim, halı, el sanatları, oya, dantel, hoş kokulu bitkiler, yemekler vb. ) üretimini arttırarak ve destekleyerek, aksi takdirde yok olacak ve unutulacak geleneksek ürünlerin korunması ve geliştirilmesine de katkıda bulunmaktadır.

Bitki İnceleme (Botanik) Turizmi

Avrupa’nın tamamında var olan bitki sayısı toplam 12 000 adet iken bu sayı ülkemizde 9.000 adettir.

Av Turizmi

Yön – Hedef Bulma (Orieteering)

Yamaç Paraşütü (Parapente)

Türkiye’nin sahip olduğu koşulları dikkate alınırsa gelişme potansiyeli fazla bir spordur.

Termal Turizm

Türkiye (…) sıcaklıkları 0 ile 110 °C arasında değişebilen 1300 dolayında jeotermal kaynağa sahiptir.

Tatil Çiftlikleri

Türkiye’de faaliyet göstermekte olan tatil çiftlikleri genellikle asıl isi tarım veya ekolojik tarım diye adlandırılan doğa dostu bir üretim gerçekleştirilen küçük ölçekli çiftliklerdir.

Yayla Turizmi

Yüksek Yaylalar: Denizden Yüksekliği 1600 m’den faza olan ve orman sınırının üstünde bulunan yaylalardır. Bu yaylalarda kalış süresi daha azdır. Otlatma periyodu 60-80 gün sürer. Karadeniz ve Akdeniz Bölgeleri’ndeki yaylalar genellikle bu tip yaylalardır.

Türkiye’de eko turizm etkinlikleri arasında en fazla yayla turizmi olmaktadır.

(Doğu Karadeniz Bölgesi’nde) bulunan Yayla Turizm Merkezleri:

ARTVİN KAÇKAR T.M.

ARTVİN KAFKASÖR T.M.

BAYBURT KOP DAĞI T.M.

GİRESUN BEKTAŞ YAYLASI T.M.

GİRESUN KÜMBET YAYLASI T.M.

GİRESUN YAVUZ KEMAL YAYLASI T.M.

GÜMÜŞHANE KÜRTÜN ERİKBELİ

GÜMÜŞHANE ZİGANA T.M.

ORDU AKKUŞ ARGIN YAYLASI T.M.

ORDU AYBASTI PERŞEMBE YAYLASI T.M.

ORDU ÇAMBASI YAYLASI T.M.

ORDU MESUDİYE ESİLCE TOPÇAM YAYLASI

ORDU MESUDİYE KEYFALAN YAYLASI T.M.

RİZE ANZER T.M.

RİZE ÇAMLIHEMŞİN AYDER KAPLICASI T.M.

TRABZON AKÇAABAT KARADAĞ YAYLASI

TRABZON ARAKLI PAZARCIK YAYLASI

TRABZON ARAKLI YEŞİLYURT YILANTAŞ

TRABZON MAÇKA SOLMA T.M.

TRABZON TONYA ARMUTLU

MARKA KAVRAMI

MÖ 2000: Mısırlılar çiftlik hayvanlarını markalarlar.

1922: Marka Adı İngilizceye girer.

Marka Denkliği Kavramı

Marka oluşturma programlarının amacı, marka denkliği yaratmaktır.

Marka denkliği, markasız ürünün edeceği değerle karşılaştırıldığında markanın, üreticisine sağlayacağı değeri anlatmak için kullanılır.

Marka farkındalığı potansiyel bir alıcının bir ürün kategorisinin üyesi bir markayı anımsama ve tanıma gücüdür.

Müşterideki marka farkındalığını doğru bir biçimde oluşturmak için:

• Ürün, benzerlerine göre anılmaya değer bir fark yaratılmalı,

• Markayı hatırlatıcı bir slogan veya melodi geliştirilmeli,

• Gündem oluşturacak çıkışlar oluşturulmalı,

Marka çağrışımları; tüketiciler için markanın anlamını içeren ve tüketicilerin hafızalarında yer alan marka ile ilgili bilgi alanlarıdır

Marka kimliği; işletmelerin müşterilere sundukları tüm hizmetlerin toplamını ifade eder.

DESTİNASYON MARKASI

Destinasyon kavram olarak, yerel ölçekte sunulan mal, hizmet ve tatil tecrübelerinin bilesimi olarak ifade edilmektedir. Daha kısa bir ifade ile destinasyon; turistik yer, varış noktası, turisti çekim merkezi, turistlerin gittikleri yer anlamına gelmektedir.

Turizmde, bir destinasyonun rekabet etmesi ve başarılı olabilmesi için, yüksek kaliteli bir hizmet sunması gerekmektedir.

Destinasyonu markalaştırırken, o bölge ile ilgili her şey tek bir marka çatısı altında toplanmalıdır.

Bir destinasyonun etkili bir markaya sahip olması için, onu diğer destinasyonlardan ayıran farklı dinamiklerinin olması gerekir.

Bir destinasyonun imajı, destinasyon müşterilerinin destinasyonun kimliğine ilişkin kanaatidir.

Destinasyon markalaştırma aşamalarını su şekilde sıralanabilir:

• Güçlü bir markanın dayanağı olabilecek çekicilikleri tanımlama,

• Basit, çekici, inanılır ve farklılaştırıcı bir imaj tasarlama,

• Markalaşma faaliyetlerinin tümünü kapsayacak bir şemsiye kavram belirleme,

• Çarpıcı bir slogan,

• Görsel semboller (Eiffel vb.) ve logo tasarımı,

• Özel olaylar ve etkinlikler (Wimbledon Tenis Turnuvası vb.).

Destinasyon Markası Farkındalığı

Bir destinasyonun markalaştırılması öncelikli olarak turistler tarafından fark edilmesinin sağlanması ile gerçekleşebilir.

Marka sadakati, tekrar satın almanın uzun dönemde devam etmesidir.

Araştırmaya katılan turistlerin % 57,4 (221 kişi)’ü erkek ve % 42,6 (164 kişi)’si kadındır.

Araştırmaya katılan turistlere doğu Karadeniz’de bir eko tura katılsalar birinci öncelikle hangi yaylayı tercih edeceklerini sorduk ve %30,4 Ayder Yaylası, %19,4 Kafkasör Yaylası, %13,8 Karadağ Yaylası, %13 Perşembe Yaylası, %11,4 Zigana Yaylası ile %8,1 Bektaş Yaylası cevaplarını aldık.

Araştırmaya katılan turistler doğu Karadeniz’de eko tura katılmaları durumunda yayla tercihlerini %42,6 doğal güzellik faktörünü göz önünde bulundurarak, %16,6’sı festival Senlik faktörünü göz önünde bulundurarak ve %10,6’sı merak faktörünü göz nünde bulundurarak yaptıklarını belirtmişlerdir.

Kafkasör Yaylasının araştırmaya katılan turistlere çağrıştırdığı anlam %52,5 ile doğal güzellik çıkmıştır. Ayrıca Kafkasör Yaylası turistlere; %83,8 ile yeşil rengi çağrıştırmakta ve yine turistler eğer Kafkasör Yaylası bir cinsiyet olsaydı %71,3 ile kadın olması gerektiğini belirtmişlerdir.

Ayder Yaylası’nda araştırmaya katılan turistlere; Ayder Yaylası’ndan önce görülen ve en çok beğenilen yaylanın hangisi olduğu sorulduğunda %36,4’ü daha önce başka hiç yayla görmediklerini, %21,2’si ise yine Ayder Yaylası’nı ve Zigana Yaylası’nı beğendiklerini belirtmişlerdir.

Ayder Yaylasının araştırmağa katılan turistlere çağrıştırdığı anlam %40,9 ile doğal güzellik çıkmıştır. Ayrıca Ayder Yaylası turistlere; %78,8 ile yeşil rengi çağrıştırmakta ve yine turistler eğer Ayder Yaylası bir cinsiyet olsaydı %57,6 ile kadın olması gerektiğini belirtmişlerdir.

Zigana Yaylası’nda araştırmağa katılan turistlere; Zigana Yaylası’ndan önce görülen ve en çok beğenilen yaylanın hangisi olduğu sorulduğunda %50’si Ayder Yaylası’nı beğendiklerini, %14,1’i ise yine Zigana Yaylası’nı beğendiklerini belirtmişlerdir.

Zigana Yaylası’ndan önce gidip en çok beğendikleri yaylayı beğenme nedenini %62,7 ile doğal güzellik olarak, %10,2 ile dinlenme ve merak olarak belirtmişlerdir.

Zigana Yaylası’nın araştırmağa katılan turistlere çağrıştırdığı anlam %51,6 ile doğal güzellik çıkmıştır. Ayrıca Zigana Yaylası turistlere; %89,1 ile yeşil rengi çağrıştırmakta ve yine turistler eğer Zigana Yaylası bir cinsiyet olsaydı %60,9 ile kadın olması gerektiğini belirtmişlerdir.

Karadağ Yaylası’ndan önce görülen ve en çok beğenilen yaylanın hangisi olduğu sorulduğunda %45,2’yle yine karada Yaylası’nı beğendiklerini ve %16,1 ile Zigana Yaylası’nı, %14,5 ile Bektaş Yaylası’nı beğendiklerini belirtmişlerdir.

Araştırmaya katılan turistler (…) yaylayı beğenme nedenini %51,7 ile doğal güzellik olarak, %12,1 ile dinlenme ve geleneksel yasam olarak belirtmişlerdir.

Karadağ Yaylası’nın araştırmağa katılan turistlere çağrıştırdığı anlam %41,9 ile doğal güzellik çıkmıştır. Ayrıca Karadağ Yaylası turistlere; %72,6 ile yeşil rengi çağrıştırmakta ve yine turistler eğer Karadağ Yaylası bir cinsiyet olsaydı %62,9 ile kadın olması gerektiğini belirtmişlerdir.

Bektaş Yaylası’nda araştırmaya katılan turistlere; Bektaş Yaylası’ndan önce görülen ve en çok beğenilen yaylanın hangisi olduğu sorulduğunda %40,8’le Ayder Yaylası’nı beğendiklerini ve %16,13 ile daha öce hiçbir yaylaya gitmediklerini belirtmişlerdir.

…turistler (…) yaylayı beğenme nedenini %47,5 ile doğal güzellik olarak, %12,5 ile merak ve festival şenlik olarak belirtmişlerdir.

Bektaş Yaylası’nın araştırmaya katılan turistlere çağrıştırdığı anlam %30,6 ile doğal güzellik çıkmıştır. Ayrıca Bektaş Yaylası turistlere; %63,3 ile yeşil rengi çağrıştırmakta ve yine turistler eğer Bektaş Yaylası bir cinsiyet olsaydı %67,3 ile erkek olması gerektiğini belirtmişlerdir.

Perşembe Yaylası’nda araştırmaya katılan turistlere; Perşembe Yaylası’ndan önce görülen ve en çok beğenilen yaylanın hangisi olduğu sorulduğunda %41,5’le yine Perşembe Yaylası’nı beğendiklerini ve %18,5 ile daha önce hiçbir yaylaya gitmediklerini belirtmişlerdir.

…yaylayı beğenme nedenini %35,8 ile doğal güzellik olarak, %17 ile festival - şenlik olarak belirtmişlerdir. On iki katılımcı bu soruyu cevaplamamıştır (%!8,5).

Araştırmaya katılan turistlere Perşembe Yaylası’nda sonra gitmek isteyecekleri yayla sorulduğunda %30,8’le Ayder Yaylası’nı, %21,5’le yine Perşembe Yaylası’nı tercih etmişlerdir.

…gitmek istedikleri yaylanın tercih sebebini %27,7 ile doğal güzellik olarak, %20’yle de festival – şenlik olarak belirtmişlerdir.

Perşembe Yaylası’nın araştırmaya katılan turistlere çağrıştırdığı anlam %49,2 ile festival – şenlik çıkmıştır. Ayrıca Perşembe Yaylası turistlere; %72,3 ile yeşil rengi çağrıştırmakta ve yine turistler eğer Perşembe Yaylası bir cinsiyet olsaydı %56,9 ile erkek olması gerektiğini belirtmişlerdir.

Bulgular ve Yorumlar

Katılımcılar Doğu Karadeniz’de bir eko tura katılacak olsalar birinci öncelikli olarak doğal güzellikleri nedeniyle (%42,6) Ayder Yaylası’nı tercih etmişlerdir (%30,4). Bu sonuç Ayder Yaylası’nın akla gelen ilk yayla olma özelliğini bir fırsata çevirerek kullanması gerekliliğini ortaya çıkarmıştır.

Ayder Yaylası’nın görülen yaylalar arasında en çok tercih edilen yayla olduğunu belirtebiliriz.

Yaylanın daha sonraki seyahatlerde tercih edilecek olmasının nedeni sırasıyla doğal güzellik, merak ve dinlenme olmuştur.

Yaylaların tamamında yaylaların çağrıştırdığı renk yüksek oranlarla “Yeşil” çıkarken, Bektaş Yaylası’nda %18,4 ile siyah rengin ve Perşembe Yaylası’nda % 15,4 ile mavi rengin ikinci sırada olması dikkat çekicidir.

Marka çağrışım sorularından diğeri yaylaların bir insan olması durumunda cinsiyetlerinin ne olacağıdır. Bu soruya; Bektaş (%67,3) ve Perşembe (%56,9) yaylalarında “Erkek”, Kafkasör Yaylası (%71,3), Ayder Yaylası ( %57,6), Zigana Yaylası (60,9) ve Karadağ Yaylası (%62,9) “Kadın” cevaplarını verilmiştir.

Kafkasör Yaylası’nın marka çağrışımları şöyledir: Kafkasör Yaylası turistlerin zihninde doğal güzellikleri ve festivalleri ile konumlanmıştır. Bununla birlikte Kafkasör Yaylası turistlere yeşil rengi ve kadın cinsiyetini çağrıştırmaktadır.

Ayder Yaylası’nın marka çağrışımları şöyledir: Ayder Yaylası turistlerin zihninde doğal güzellikleri ve doğa yürüyüşleri ile konumlanmıştır. Ayder Yaylası turistlere yeşil rengi ve kadın cinsiyetini çağrıştırmaktadır.

• Ayder Yaylası’nda betonlaşmanın önüne geçilebilir,

• Yürüyüş parkurları yapılabilir,

• Bölgenin tasıma kapasitesi belirlenerek göstermelik değil gerçekçi bir eko turizm gelişimi sağlanabilir,

Zigana Yaylası turistlerin gözünde doğal güzellik ve geleneksel yasam ile konumlanmıştır. Diğer taraftan yayla, turistlere yeşili ve kadın cinsiyetini hatırlatmaktadır.

Karadağ Yaylası turistlerin gözünde doğal güzellik ve geleneksel yasam ile konumlanmıştır. Bunun dışında Karadağ Yaylası turistlere yeşil rengi çağrıştırırken yaylanın kadın cinsiyetine sahip olduğu katılımcıları tarafından düşünülmüştür.

Bektaş Yaylası turistlerin gözünde doğal güzellik ve dinlenme ile konumlanmıştır. Ayrıca Bektaş Yaylası yeşil rengi ve erkek cinsiyetini hatırlatmaktadır.

Perşembe Yaylası turistlerin gözünde basta festival ve ikinci öncelikte doğal güzellik yaylasıdır. Ayrıca Perşembe Yaylası turistlere yeşil rengi ve erkek cinsiyetini çağrıştırmaktadır.

Genel olarak tüm yaylalarda ki en önemli sorunun gelişen turizm endüstrisinin eko turizm prensiplerinden uzak olmasıdır. Yaylaların tasıma kapasiteleri belirlenmeli, turistlere açık ve kapalı alanlar oluşturulmalı, geliştirilen alt yapı ve üst yapı unsurları bölgeye ve doğal çevreye uyumlu olmalıdır.

---

Çolak, Elif. Destinasyon Bazında Marka Denkliği ve Doğu Karadeniz Yaylalarının Eko Turizm Açısından Marka Denkliğine İlişkin bir Uygulama. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi. 2010