İkinci
Dönem Ankara İstiklal Mahkemesi (1925-1927) 1
Önsöz
… İstiklal Mahkemeleri, ilk kez 18 Eylül 1920 tarihinde
Heyet-i Vekile’nin verdiği bir teklif ile askerlikten firar edenlerle alakalı
davalara bakmak amacıyla farklı bölgelerde kurulan mahkemelerdir. Daha sonra 26
Eylül 1920’de çıkarılan 28 numaralı Kanun ile yetkileri genişletilerek firar
edenlerle alakalı davaların yanı sıra gasp, soygun, iç güvenlik ihlali,
bozgunculuk, casusluk gibi farklı davalara bakma görevi de bu mahkemelere
verilmiştir. Cumhuriyetin ilanına kadar olan süreçte görülen lüzum ve talep
üzerine bu kapsamda farklı bölgelerde yeni İstiklal Mahkemeleri kurulmuş ve
görevlerini ifa ettikten sonra kaldırılmışlardır.
Cumhuriyetin ilanından sonra 4 Mart 1925 tarihinde kurulan
İstiklal Mahkemeleri ise özellikle muhalefet tarafından siyasi mücadele aracı
olarak görülmüş ve Genel Kurul’da ciddi tartışmalara sebep olmuştur. Bu
mahkemeler yaklaşık iki yıl görev yaptıktan sonra 7 Mart 1927 tarihinde Türkiye
Büyük Millet Meclisinin aldığı bir karar ile görevlerini tamamlamış; 4 Mayıs
1949 tarihinde çıkarılan 5384 sayılı Kanun ile de tamamen lağvedilmişlerdir.
İkinci Dönem Ankara İstiklal Mahkemesi’nde (1925-1927) yer
alan belgeler, işleyişi ve dava konuları itibarıyla kurulan mahkemeler içinde en
çok merak edilen belgelerdir.
…bu çalışmada sadece mahkeme kararları ve günümüz alfabesine
çevrilmiş şekline yer verilmiştir.
…
Ankara İstiklal Mahkemesi adıyla iki mahkeme kurulmuştur.
Bunlardan birincisi, 18 Eylül 1920 tarihinde Heyet-i Vekile’nin verdiği teklif
ve aynı gün alınan 45 numaralı Meclis kararı ile kurulan mahkemedir.
…bu mahkemelerin görevi firar eden askerleri yargılamaktı.
İlk dönem Ankara İstiklal Mahkemesi 31 Temmuz 1922 tarihinde
çıkarılan 249 numaralı İstiklal Mehâkimi Kanunu’nun kabulüne kadar faaliyetine
devam etmiştir.
Ankara’da kurulan diğer İstiklal Mahkemesi ise 4 Mart 1925
tarihinde çıkarılan 578 numaralı Takrir-i Sükûn Kanunu’ndan sonra Başvekil
İsmet Paşa’nın verdiği teklif üzerine 117 sayılı Meclis kararı ile kurulan mahkemedir.
4 Mart 1925 tarihinden 7 Mart 1927 tarihine kadar fiilen
görev yapan bu mahkeme gerek Cumhuriyet’ten önce gerek sonra kurulan mahkemeler
içinde kararları en çok tartışılan iki mahkemeden biridir. Bu mahkeme gibi
kararları en çok tartışılan diğer mahkeme, Şark İstiklal Mahkemesidir.
Ankara İstiklal Mahkemesinde yapılan yargılamalarda
kamuoyunda en çok merak edilen ve en çok tartışılan kararların bir kısmı ise
Şapka Kanunu’na muhalefet davasında verilen kararlardır.
1. Bölüm
İkinci Dönem Ankara İstiklal Mahkemesi ile İlgili Genel
Bilgiler
TBMM Arşivinde yer alan T3 rumuzlu İkinci Dönem Ankara
İstiklal Mahkemesi belgeleri 197 kutu içerisinde 496 dosyadan oluşmaktadır.
Mahkemeye ait kayıtların tutulduğu 3 adet karar defteri, 5 adet varide defteri,
4 adet esas defteri, 3 adet sadıra defteri, 1 adet zimmet defteri olmak üzere
toplam 16 adet defter bulunmaktadır. Bu çalışmada, karar özetlerinin yer aldığı
karar defterleri Osmanlı alfabesinden günümüz alfabesine aktarılmıştır.
…karar defterleri 23/03/1925-06/03/1927 tarihleri arasında
verilen 972 adet kararı içermektedir. Bu kararlardan 108 adedinin mahkeme zabtı
yoktur.
İstiklal Mahkemelerinin idamdan gayrı hükümleri kat’i olup,
infazına bi’l-umum kuva-yı müsellaha ve gayr-ı müsellaha-i devlet memurdur. İdam
hükümleri, Büyük Millet Meclisince bi’l-umum mesaile tercihan tedkik ve tasdik
olunduktan sonra infaz olunur.
İkinci Dönem Ankara İstiklal Mahkemesi için başkan ve üye
seçimi 7 Mart 1925 tarihinde 146 Mebusun seçimiyle yapıldı.
Mahkeme Başkanlığına Karahisarısahib (Afyonkarahisar) Mebusu
Ali Bey, Müddei-i Umumiliğine İzmir Mebusu Mustafa Necati Bey, üye olarak ise
Ayntab (Gaziantep) Mebusu Kılınç Ali Bey, Aydın Mebusu Reşid Galib Bey, Rize
Mebusu Ali (Zırh) Bey seçildi. İzmir Mebusu Mustafa Necati Bey’in istifası
üzerine 22 Mart 1925 tarihli oturumda İkinci Dönem Ankara İstiklal Mahkemesi
Müddei-i Umumiliğine Denizli Mebusu Necib Ali Bey seçildi.
Mahkeme Üyelerinin Biyografileri
Ali Çetinkaya
Doğum yeri ve tarihi: Afyonkarahisar - 1878
Baba ve annesinin adı: Ahmet - Fatma
Tahsili ve bildiği yabancı diller: Harbiye Mektebi;
Fransızca, İngilizce
Askerdir. Ayvalık 172. Alay Komutanı, Osmanlı Meclis-i
Mebusan IV. Dönem Karahisarısahib Mebusu (İngilizler tarafından Malta adasına
sürgüne gönderildi.); I. Dönem Karahisarısahib, II., III., IV., V., VI. ve VII.
Dönem Afyonkarahisar Milletvekili; II. Dönem Millî Müdafaa Encümeni Reisi,
Ankara İstiklal Mahkemesi Başkanı - 7., 8., 9., 10. ve 11. Hükümet Nafia, 12.
Hükümet Muhabere ve Münâkalât Vekili, Kırmızı-Yeşil Şeritli İstiklal Madalyası
sahibi
Medeni hâli ve ölüm tarihi: Evli, 1 Çocuk. 22.02.1949
Necip Ali Küçüka / (Ahmet Necip Ali Küçüka)
Doğum yeri ve tarihi: Denizli - 1892
Baba ve annesinin adı: Ali - Fatma Huriye
Tahsili ve bildiği yabancı diller: İstanbul Hukuk Mektebi,
Fransızca
Hukukçudur. Sarayköy Müddei-i Umumisi; II., III., IV., V. ve
VI. Dönem Denizli
Milletvekili; II. Dönem Ankara İstiklal Mahkemesi Savcısı,
III. Dönem Divan-ı Riyaset Kâtibi, III. ve IV. Dönem Divan-ı Riyaset İdare
Memuru, Millî Müdafaa Vekâleti Siyasi Müsteşarı
Medeni hâli ve ölüm tarihi: Evli, 2 Çocuk. 27.09.1941
Ali Zırh / (Ali Rıza Zırh)
Doğum yeri ve tarihi: İstanbul - 1888
Baba ve annesinin adı: Mehmet Salih - Kamile
Hukuk tahsili var. Tüccardır. 16. Kolordu ve 2. Ordu
Müşaviri; II., III., IV., VI., VII. ve VIII. Dönem Rize, V. Dönem Çoruh
Milletvekili; II. Dönem Ankara İstiklal Mahkemesi Üyesi, VII. ve VIII. Dönem
Meclis Hesaplarını İnceleme Encümeni Reisi; II., III., IV. ve V. Dönem Divan-ı
Riyaset Kâtibi
Medeni hâli ve ölüm tarihi: Evli, 3 Çocuk. 08.05.1951
Dr. Reşit Galip Bey / (Mustafa Reşit BAYMUR)
Doğum yeri ve tarihi: Rodos - 1893
Baba ve annesinin adı: Galip - Münevver
Tahsili ve bildiği yabancı diller: İstanbul Tıbbiye,
Fransızca
Serbest Hekim, Türk Tarihi Tedkik Cemiyeti Üyesi; II. Dönem
(Ara Seçim), III. ve IV. Dönem Aydın Milletvekili, 7. Hükümet Maarif Vekili
Medeni hâli ve ölüm tarihi: Evli, 3 Çocuk. 05.03.1934
Ali Kılıç
Doğum yeri ve tarihi: İstanbul - 1890
Baba ve annesinin adı: Tevfik - Demsaz
Tahsili ve bildiği yabancı diller: İstanbul Gedikli Küçük
Zabit Mektebi
Askerdir. Çanakkale Muharebeleri Gazisi, I. Dönem Ayıntab,
II. Dönem Gaziayıntab, III., IV. ve V. Dönem Gaziantep Milletvekili; I. Dönem
Fırka Kumandanı Yetkisiyle Yozgad Livası Sıkıyönetim Amiri, Ankara İstiklal
Mahkemesi Üyesi, Milis Miralayı, II. Dönem Ankara İstiklal Mahkemesi Üyesi,
Türkiye İş Bankası Kurucularından ve Yönetim Kurulu Üyesi, Banka Murahhas
Azası, Kırmızı-Yeşil Şeritli İstiklal Madalyası sahibi
Medeni hâli ve ölüm tarihi: Evli, 4 Çocuk. 14.07.1971
Mahkemenin Çalışma Yöntemi
İstiklal Mahkemeleriyle ilgili dava dosyaları çeşitli
kurumlar vasıtasıyla mahkemeye gönderilir sonra halka açık bir şekilde
yargılamasını yapardı.
Mahkemenin verdiği hükmün temyizi mümkün değildi.
İkinci Dönem Ankara İstiklal Mahkemesi, görev yaptığı süre
zarfında 137 kişiye vicahen, 80 kişiye de gıyaben olmak üzere toplam 217 kişiye
idam kararı vermiştir. Bahsedilen bu 217 kişinin haricinde mahkeme 28 kişiye
daha idam cezası vermiş ancak bu kararları çeşitli sebeplerden dolayı kürek ve
hapis cezalarına çevirmiştir.
2. Bölüm
İkinci Dönem Ankara İstiklal Mahkemesi 549 Esas Numaralı
Karar Defterinin
Orijinal Metni ve Çevirisi
…
Sıra Numarası: 131
Esas Numarası: 142
Müslümanların camilere şapka ile girmesine mumanaat
edilmesini teşvik ve halkın hissiyât-ı diniyesini tahrik eylemekle
hıyanet-i vataniyede bulunduğu iddiasıyla maznunun aleyh olup 17/Eylül/341
tarihinde tevkif edilen Burusa’nın Karaağaç mahallesinde mukim Musa oğlu
arzuhalci Remzi hakkında icra edilen muhakeme-i vicahiye neticesinde: Merkumun
mabihi’l-ittihamı olan fiil-i mezkura ictisarı hakkında kanaat-bahş-i vicdan
olacak derecede edille ve şehadâta tesadüf edilemediğinden beraetine ve
sebeb-i aherle mevkuf değilse tahliyesine 24/Teşrinievvel/341 tarihinde
müttefikan karar verildi. 24/Teşrinievvel/341
/ s. 155
…
Sıra Numarası: 132
Esas Numarası: 137
Heyet-i Vekile kararıyla sarıkların çıkarılması hakkındaki
emre adem-i itaat ve halk arasına fesad ilka eder tarzda sözler sarfıyla
devriyeye mukabelede bulunduğu iddiasıyla maznun ve 22/Safer/344 ve
12/Eylül/341 tarihinden beri mevkuf bulunan Kasaba’nın Menteşbaba mahallesinden
zabtiye Ömer oğlu Mehmed hakkında icra kılınan muhakeme-i vicahiye
neticesinde: Maznun-ı merkumûn Heyet-i Vekilece ittihaz edilen 13/Eylül/341
tarih ve 1/4165 numaralı karara muhalefeti zabıta-i mahalliyece calib-i nazar
görülerek devriye memurları tarafından sarığın çıkarılması kendisine ihtar
edildikde kahve gibi mecma’-ı nas olan bir mahalde “Ben sarığı çıkarmam bu
emri veren Hükümet Türk ve Müslüman Hükümeti değildir” gibi bir takım
hezeyanla halkı kavanîn ve nizamât-ı hükümet aleyhine tahrik ve teşvik ile
başındaki sarığı çıkarmamakta ve bu suretle evamir-i hükümete adem-i itaatte
temerrüd eylediği evrak miyanında mevcut mahalli müstantikliği tarafından
tanzim edilen evrak-ı tahkikiyede esamisi muharrer şuhûdun şehadâtı ve zabıt
varakası müeddası ve kendisinin huzur-ı muhakemede aynı vechle sarahaten vaki’
olan ikrar ve itirafıyla mertebe-i sübuta vasıl olmuş ve merkumun doğrudan
doğruya kavanîn ve nizamât-ı devlete adem-i itaate halkı teşvik ile asayiş ve
emniyet-i memlekete tehlike iras edecek mahiyette bulunan bu gibi harekât-ı
hod-serânesi âtiyen de temadi edeceği muhakkak görülmüş olduğundan cünha ile
failiyetine ve hareketine temas eden Kanun-ı Ceza’nın 64’üncü madde-i
muaddelesinin zeyl-i sanisine tevfikan jandarmalara karşı vuku’ bulan harekât-ı
serkeşanesi esbab-ı müşeddideden addiyle iki sene müddetle hapsine ve
müddet-i mevkufiyetini Bozok Hapishanesinde imrar eylemesine müttefikan
24/Teşrinievvel/341 tarihinde karar verildi. 24/Teşrinievvel/341
/ s. 157
…
Sıra Numarası: 139
Esas Numarası: 160
Şapka giyilmesinin küfrü müstelzim olduğundan vesaireden
bahisle halkın hissiyât-ı diniyesini tahrik eylediği iddiasıyla maznunun aleyh
olup l/Teşrinievvel/341 tarihinde taht-ı tevkife alınmış olan Burusa’nın
Babızemin mahallesinden Dikici Yunus ustanın cereyan eden muhakeme-i aleniyesi
neticesinde: Maznun-ı merkumun hakkında iddia olunan ef’ale mücaseretine dair kanaat-i
vicdaniye temin eder delâil-i kanuniye bulunamadığından beraetine ve sebeb-i
aherle mevkuf değilse tahliyesine müttefikan karar verildi. 3/Teşrinisani/341
/ s. 163
…
Sıra Numarası: 160
Esas Numarası: 311
1926 senesinin zeyli 63’üncü sahifesindedir.
Şapka meselesini vesile ve Hükümete adem-i itaatle dini
siyasete alet ittihaz ederek Ordu ve Giresun vilayetlerini basmak ve Hükümet-i
Cumhuriye İdaresini ilga eylemek maksadıyla şehr-i halin yedinci günü
Piraziz nahiyesinin Şeyhli karyesinde Derviş Hüseyin’in hanesinde bir kısmı
müsellah olarak ictima’ ve isyan eylemek cürmlerinden maznunun aleyhim
Hafız Muharrem, Hoca Abdullah ve rüfekası haklarında icra kılınan muhakeme-i aleniye
ve vicahiye neticesinde: Merkumûna isnad olunan ef’ale mücaseretleri huzur-ı
mahkemede sarahaten ikrar ve itiraflarından ve evrak-ı tahkikiye müfadıyla
şahitlerin şehadâtından müsteban olmakla derece-i iştiraklerine göre bunlardan
Hafız Muharrem, Hoca Abdullah’ın hareketlerine tevafuk eden Hıyanet-i Vataniye
Kanunu’nun birinci maddesine müzeyyel madde delaletiyle ikinci maddesinin
birinci fıkrası mucibince salben idamlarına ve fer’an zîmedhal oldukları
anlaşılan Derviş Hüseyin’in, Tahir? oğlu Ali’nin vicahen ve Dadak Ali’nin
gıyaben Hıyanet-i Vataniye Kanunu’nun 3’üncü maddesi mucibince on beşer seneye
ve Odabaşıoğulları’ndan Mustafa, Rasim ve Osman, Kahraman oğlu Hasan, Hanım
oğlu Tevfik Çavuş, Fındık oğlu Murad’ın vicahen beşer sene küreğe konulmalarına
ve bu cürmden tevkif edilip de ef’ali muddea bihaya mücaseretleri anlaşılamayan
diğerlerinin beraetlerine ve sebeb-i aherle mevkuf değillerse hemen ihla-yı
sebillerine ve bu cürmden tevkif edilip İstanbul’daki diğer bir cürmle alakası olduğu
anlaşılan İskilibli Hoca Atıf Efendi hakkındaki davanın tefrikiyle kendisinin
arkadaşlarıyla muhakemesinin rü’yet edilmesi zımnında İstanbul’a i’zamına
müttefikan karar verildi. 18/Kanunıevvel/341
/ s. 187
…
Sıra Numarası: 161
Esas Numarası: 212
Şapka meselesini vesile ve Hükümete adem-i inkiyad
lüzumunu mutazammın fetvalar neşri suretiyle dini siyasete alet ittihaz
ederek Rize kasabasını basmak ve Hükümet-i Cumhuriye İdaresini ilga eylemek
maksatlarıyla Potamya’da müsellehan kıyam ve isyan cürmlerinden maznunun
aleyhim Gürgen Muhtarı Peçelioğulları’ndan Yakub ve Peçelioğulları’ndan Ahmed
oğlu Mehmed ve rüfekası haklarında icra kılınan muhakeme-i aleniye ve vicahiye
neticesinde: Merkumûna isnad olunan ef’ale mücaseretleri huzur-ı mahkemede
sarahaten ve müevvelen ikrar ve itiraflarından ve evrak-ı tahkikiye
müfadıyla şahitlerin şehadâtından müsteban olmakla derece-i
iştiraklerine göre bunlardan Gürgen Muhtarı Peçelioğulları’ndan Yakub, Gürgen
karyesinden Peçelioğulları’ndan Ahmed oğlu Mehmed, Küçükcami karyesinden
Alihocaoğulları’ndan Tarakçı Sabit bin Memiş, Gürgen karyesinden
Peçelioğulları’ndan Latif oğlu Arslan, Gürgen karyesi imamı Kolivaoğulları’ndan
Hoca Şaban, Adacami karyesinden Kanburoğulları’ndan Mehmed oğlu Mahmud Büyükköy
karyesinden Külünkoğulları’ndan Yusuf oğlu Hasan, Gürgen bekçisi Koliva oğlu
Kadir’in hareketlerine tevafuk eden Hıyanet-i Vataniye Kanunu’nun birinci
maddesine müzeyyel madde delaletiyle ikinci maddesinin birinci fıkrası
mucibince salben idamlarına ve Gürgen karyesinden Peçelioğulları’ndan
Hüseyin oğlu Mehmed Çavuş ve Adacami karyesinden Kanburoğulları’ndan Mehmed oğlu
Mustafa, Küçükcami karyesinden Karaoğulları’ndan Ömer oğlu Mehmed, Küçükcami
karyesinden Alihocaoğulları’ndan Osman oğlu Memiş, Alihocaoğulları’ndan nam-ı
diğeri Terzioğulları’ndan Mustafa oğlu Hafız Ali, Ulucami karyesinden Mehani
oğlu Mustafa bin Aziz, Kanboz karyesinden Hacıçolakoğulları’ndan Hüseyin oğlu
Haydar, Kiremidli karyesi muhtarı Kuloğulları’ndan Şaban bin Hüseyin, Dumankaya
karyesi muhtarı Yananoğulları’ndan Ali bin Hamid, Tepebaşı karyesinden Muhtar
Reşid oğlu Mehmed, Gürgen karyesi hatibi Ofsal oğlu Mevlüd bin Mehmed, Gürgen
karyesinden Yakub Çavuş oğlu Mehmed, Camidağı karyesinden Topal oğlu Ali Ağa,
Pazarköy karyesinden Hoca Muharrem Efendi’nin de kanun-ı mezkurun birinci
maddesi delaletiyle ikinci maddesinin fıkra-i saniyesine tevfikan on beşer sene
müddetle küreğe konulmalarına ve Küçükcami karyesinden Alihocaoğulları’ndan
Mehmed oğlu Ahmed ve aynı karyeden Kara Hüseyin oğlu Osman ve yine o köyden
Alihocaoğulları’ndan Ali oğlu Kazım nam-ı diğeri Ali Rıza ve
Alihocaoğulları’ndan Ahmed oğlu Hamza, Kanboz karyesinden Kandemiroğulları’ndan
Mustafa bin Temel, Gürgen karyesinden Kalbiş oğlu Mehmed bin İsmail, Viroz
karyesinden Eştib oğlu Mevlüd bin Hamza, Gürgen karyesinden Koliva oğlu
Kadir’in oğlu Bektaş, Kanboz karyesinden Kandemiroğulları’ndan Celal bin Memiş,
Mehmed bin Temel, Mahmud bin Memiş ve aynı karyeden Karaosmanoğulları’ndan
Hasan oğlu Receb Ali ve Çorabcılar mahallesinden Kocaoğulları’ndan Kazım bin
Said, Südlüce karyesi muhtarı Kansız oğlu Ahmed, Kanboz karyesinden
Kabrikoğulları’ndan [Kabriloğulları] Mustafa oğlu İdris, İslahiye karyesinden
Kabrikoğulları’ndan [Kabriloğulları] İdris oğlu Mehmed, Ulucami Muhtarı İbrahim
oğlu Ömer, İslahiye karyesinden Hacı Mahmud oğlu Ömer ve Hacı Mahmud oğlu
Hüseyin, Cafer oğlu Mehmed, Dava Vekili Hafız Hulusi bin Salih ve Mahkeme-i
Asliye Başkatibi Osman Efendilerin de hareketlerine mümasil kanun-ı mezkurun
birinci maddesi delaletiyle ikinci maddesinin fıkra-i saniyesi mucibince onar
sene küreğe konulmalarına ve Küçükcami karyesinden Eştib oğlu Reşid oğlu
Abdullah, Kalbiş oğlu Mehmed mahdumu Şekur, Kiremidli karyesinden
Kuloğulları’ndan Mahmud bin Hüseyin, Adacami karyesinden Kanbozoğulları’ndan
Ali oğlu Ahmed, Viroz karyesinden Eştiboğulları’ndan Tahsin bin Hamza, Tepebaşı
karyesinden Alibaş oğlu Harun bin Memiş, Gürgen karyesinden Bıyık oğlu Şaban
bin Memiş, Gürgen karyesinden Peçelioğulları’ndan Hasan bin Cafer, Pazarköy
karyesinden Hoca Muharrem Efendi mahdumu Mehmed, Sığrık karyesinden
Velioğulları’ndan Osman bin Ali, Kanboz karyesinden Hacıalioğulları’ndan
Hüseyin Bayrakdar’ın Rıza, Camidağı karyesinden Karaoğulları’ndan Mehmed oğlu
Yunus, Setoz karyesinden Mollamehmedoğulları’ndan Şaban bin Mustafa, Ulucami
karyesi Heyet-i İhtiyariyesinden Kara Osman oğlu İlyas, Kanboz’dan
Öksüzömeroğulları’ndan Mustafa, Büyükköy karyesinden Hacı Ahmed oğlu Ali,
Rize’nin Emineddin mahallesinden İmam Hafız Kemal Efendi ve Camidağı
karyesinden Hüseyinoğulları’ndan Fındık Mehmed, Umma karyesinden Tavukçu oğlu
Hüseyin bin Şakir’in hareketlerine tevafuk eden kanun-ı mezkurun birinci
maddesine müzeyyel madde delaletiyle üçüncü maddesi mucibince beşer sene küreğe
konulmalarına ve bu cihetten tevkif edilip de ef’al-i müddea bihaya
mücaseretleri anlaşılamayan diğerlerinin de beraetlerine ve sebeb-i aherle
mevkuf değiller ise hemen ihla-yı sebillerine müttefikan karar verildi.
14/12/341
/ s. 187-189
…
Sıra Numarası: 162
Esas Numarası: 213
Dini siyasete alet ittihaz suretiyle halkı kıtale teşvike
ve taklib-i hükümete fiilen ve tahriren teşebbüs eylemek, şapka iksasına dair
olan Heyet-i Vekile mukarrerâtına muhalefet eylemekle maznunun aleyhim olup
taht-ı tevkife alınan Nalbandzade Ali, Tülekzade Hasan, Hastazade Mehmed,
Paşaefendizade Bekir, Muhasebecizade Tevfik, Sarıhatibzade Abdurrahim,
Ahipaşazade Abbas, Şemsizade Şeyh Ömer, Şeyh Hüseyin, Emirpaşazade Hamid,
Hurdacızade Ali, Baytarzade Hakkı, Sürmelioğulları’ndan Bahaeddin, Esma Kadın,
İbrahim oğlu Mehmed Pehlivan, Terkizzade Ahmed, imam hatib mektebi talebesinden
Abdulhalim, sabık Erkan-ı Harb Rıza Bey, Osman Bey, Evliya Efendi, Sabuncuzade
Ahmed, Eleşkirdli Aziz, Emir Paşa, Şükri oğlu İsmail, Lütfi, Hüsni, Kaymakam
Rıza Bey, Abdullah oğlu Mehmed Necati nam-ı diğeri Çil Mehmed haklarındaki
evrak Müddei-i Umumilik Makam-ı Âlisinin 26/Teşrinievvel/341 tarihli iddianamesiyle
mahkememize tevdi’ edilmekle icra edilen muhakeme neticesinde: Maznunlardan Çil
Mehmed, Şükri oğlu İsmail, Gani, Evliya, sabık Erkan-ı Harb Ziya, Dava Vekili
Ahmed, Kürd Aziz, Hamid, Baytarzade Hakkı, Belediye Reisi Abbas, Şeyh Ömer,
Abdurrahim, Nalbandzade Ali, Emir Paşa’nın haklarında isnad olunan ef’ale
mücaseretleri evrak-ı tahkikiyede ifadeleri ale’d-derecât mazbut şahitlerin
şehadâtından, zabıt varakası müfadıyla kendilerinin müevvelen ikrarlarından ve
bunlardan Çil Mehmed’in beyannameyi yazarak duvara ilsak eylediği gerek
beyanname yazısının kendi el yazısı ile tetabuk etmesi ve evinde taharriyatta
elde edilen diğer vesaik ile sabit olmakla bunlardan Çil Mehmed’in hareketine
tevafuk eden Kanun-ı Ceza-yı Umumi’nin elli beşinci maddesi mucibince idamına
ve Şakir oğlu İsmail, Gani, Evliya’nın madde-i mezkurenin fıkra-i mahsusası
mucibince on beşer sene küreğe ve müddet-i mahkumiyetlerini Edirne’de
ikmallerine ve sabık Erkan-ı Harb Ziya, Dava Vekili Ahmed, Kürd Aziz, Hamid,
Baytarzade Hakkı’nın yine madde-i mezkurenin fıkra-i mahsusası mucibince onar
sene küreğe konulmalarına ve müddet-i mahkumiyetlerini Kırklareli
Hapishanesinde ikmallerine ve Belediye Reisi Abbas, Şeyh Ömer, Abdurrahim
Efendilerin de madde-i mezkurenin fıkra-i mahsusası mucibince yedişer buçuk
sene küreğe konulmalarına ve müddet-i mahkumiyetlerini Kütahya Hapishanesinde
ikmallerine Kanun-ı Ceza’nın 64’üncü maddesinin son fıkrasına tevfikan
Nalbandzade Ali üç sene müddetle Sinob’a ve Emir Paşa’nın yine üç sene müddetle
Isparta’ya nefylerine ve Kaymakam Rıza Bey’in bu meselede alakası
görülemediğinden davasının tefrikine ve elde edilen vesaike nazaran siyasetle
meşgul olduğu anlaşıldığından o cihetten muhakemesi icra edilmek üzere
evrakıyla birlikte Ankara’ya i’zamlarına ve diğer muhakemesi icra edilen
maznunlar hakkında kanaat-ı vicdaniyeyi temin eder delâil-i kanuniye
görülemediğinden beraetlerine müttefikan karar verildi. 28/Teşrinisani/341
…
TBMM Kütüphane ve Arşiv Hizmetleri Başkanlığı Yayınları
Ankara, 2020
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder