Doğu Karadeniz'de Antik Bir Yerleşim Aretias- Khalkeritis Adası (Giresun Adası)

Gazanfer İltar, Akın Temür - Doğu Karadeniz'de Antik Bir Yerleşim Aretias- Khalkeritis Adası (Giresun Adası)

Giresun Adası, Doğu Karadeniz’de Antik Çağda ve Ortaçağda yerleşime sahne olmuş tek adadır.

…ada Klasik Çağda Aretias, Roma İmparatorluk Döneminde ise Khalkeritis Adası olarak adlandırılmıştır.

…ada üzerinde yoğun olarak Ortaçağ’a tarihlenen kalıntılar bulunmaktadır (s. 11).

1204’te Kommenoslar Hanedanlığının Trabzon merkezli yeni devleti kurmaları, bölgenin hızlı bir şekilde gelişmesine sebep olmuştur.

M.Ö. 3. yüzyılda Apollonios Argonautlar’ın, Altın Postu 7 aramak için çıktıkları yolculuğunu anlattığı eserinde (adada yaşayan Amazonlardan söz eder).

Arrianus (…) adadan Ares Adası olarak söz eder.

Antik Kaynaklar, bu küçük adaya, Grek Dönemi’nde Ares, Roma İmparatorluk Dönemi’nde Khalkeritis Adası denildiğini; Pharnakeia’nın hemen karşısında yer aldığını; Ares’e adanmış bir tapınak olduğunu ve Amazonların burada siyah bir taşa tapındığını bildirmektedir (s. 14).

Yapılan yüzey araştırmaları sırasında iskele, sur, Kybele kutsal alanı, kule yönetici yapısı, kilise ve şapel olmak üzere 6 yapı kalıntısı tespit edilmiştir. İskelede yürütülen araştırmalarda (…) kayaya oyulmuş halkalar ve çukurlar (gemi bağlama yerleri) tespit edilmiştir.

…günümüze ulaşabilen surların ise, Giresun Kalesiyle birlikte 1806-1812 yıllarında Osmanlı-Rus Savaşı sırasında onarım gördüğü bilinmektedir.

Kybele Kutsal Alanı adanın doğu kıyısında, teknelerin bağlandığı alanın kuzey ucunda bulunmaktadır (s. 15).

(Adada ayrıca) 10.80 x 10.20 metre ölçülerinde, 12 metre yüksekliğindeki kule yapısı (…) ve bir şapele ait olduğu düşünülen kalıntılar bulunmaktadır (s. 16).

Kilise/Manastır kompleksinde yürütülen kazılar sırasında toplam 128 mezar tespit edilmiştir.

Yapılan kazılarda elde edilen bulgular adanın sivil yerleşim alanından daha çok dinsel bir merkez olarak kullanıldığını göstermektedir.

---

İltar, Gazanfer – Temür, Akın. (2018), “Doğu Karadeniz'de Antik Bir Yerleşim Aretias- Khalkeritis Adası (Giresun Adası),” Karadeniz İncelemeleri Dergisi, Sayı: 24 (s. 11-30)