Hemşin ve Hemşinlilerde Dayanışma Faaliyetleri

Abdullah Akat - Hemşin ve Hemşinlilerde Dayanışma Faaliyetleri

Etnik – milliyetçilik kavramını ortaya atan ve bizzat uygulatan emperyalist güçler maddi – manevi destekleriyle (…) irili ufaklı planlarını uygulamaktadırlar.

Türkiye Cumhuriyeti de yapı itibariyle bu tür faaliyetler açısından uygun görünümdedir (s. 207).

Günümüzde Selanik’te yaşayan Karadenizliler gündeme soykırım söylem ve demeçleriyle, soykırım anıtlarıyla çıkartılırken, Lazlar da etnik – milliyetçilik akımına hizmet etme yoluna çekilmeye çalışılmaktadır. Son olarak da Hemşin bölgesi ve Hemşin halkı üzerinde etnik kimlik problemleri oluşturulmaya çalışılmaktadır (s. 207-208).

Hemşinlilerin kökeni konusunda sıkça tartışılan Türk ve Ermeni tezleri mevcuttur. Üçüncü bir tez ise Gürcülerin Lazları ortaya sürerek Hemşin üzerinde iddia sahibi olmasına dayanır. Bölge incelendiğinde Hemşin’de Türkmenler, Ermeniler ve Lazların tarih boyunca komşu oldukları görülmektedir.

Hemşin, Kuzey Anadolu Dağları’nın en yükseği ve en görkemlisi olan Kaçkar Dağları’nın deniz tarafına bakan yamaçlarında kuruludur. Fırtına Vadisi’ni ortasına alan yerleşim, kıyıdan epeyce içerdedir (s. 208).

Fahrettin Kırzıoğlu tarafından Hemşin adı tarihi bir şahsiyet olan Hamam Beğ’e bağlanmaktadır. Aynı görüş Ermeni tezlerinde de görülmektedir (s. 209).

Doğu Hemşin’de yani Hopa Hemşinlilerinde Ermenice konuşulur ve kültürel yapı dilleri haricinde tamamen bulundukları çevrenin etkisindedir. Ne Baş Hemşinliler ile ne de Ermenistan halkı ile benzerlik göstermezler. İki grup arasında tulum çalınması ve horon oynanması haricinde ortak bir unsur yoktur (s. 210).

Dil konusunda bölge üzerinde siyaset yapmaya çalışanlar Baş Hemşinlilerin Ermeniceyi unuttukları gibi bir iddia ortaya atmışlardır.

Hemşinliler “puşi” denilen kökeni İran’a dayanan bir başörtüsü kullanırlar. Ancak Doğu Hemşinlilerde böyle bir kıyafet söz konusu değildir. Hemşinliler tarafından Türkmen geleneği olan yaylacılık, düzenli olarak yapılır ve vartevor şenlikleri düzenlenirken, Doğu Hemşinlilerde böyle bir göç veya kutlama yapılmamaktadır.

Hemşin’de eğitime verilen önem çok büyüktür.

1910 yılında Hemşin Terakki ve Teavün Cemiyeti’ni kurmuşlardır (s. 211).

Hemşinliler daha önce ekonomik sebeplerden ve savaşlardan ötürü Kırım Harbi zamanında Rusya’ya göç etmiş ve bu bölgede pastacılık ile fırıncılığı öğrenmişlerdir (s. 212).

50’li yıllarda İstanbul’da gurbetçilik yapan Hemşinliler vardı ancak bunların sayıları azdı. Hemşin’den okumaya gelen öğrenciler de buradaki Hemşinli ailelerin yanına yerleşmekte ve bu şekilde okuyabilmekteydiler.

…öğrenciler yoğun uğraş ve çabalar sonucunda Hemşinlilerin desteğini alarak 1960 yılında İstanbul’da Hemşin Dayanışma ve Yardımlaşma Derneği’nin temellerini atmışlardır (s. 213).

Hemşin horonlarında 3 bölüm vardır. Bunlar eller yukarda, eller aşağıda ve fora bölümleridir. Bölümler arasındaki geçişleri komutçu belirler (s. 215).

---

Karadeniz Araştırmaları Dergisi, Güz 2012 • Sayı 35 • 207-‐227