Gael Chandler – Film Kurgusu

Gael Chandler – Film Kurgusu

Film kurgusu geleneksel olarak görünmez sanat olarak anılır.

Film kurgusunun hiçbir yazılı kuralı olmamakla birlikte (…)

Kusursuz kurgu, nihayetinde, öyküyü şekillendiren sanatsal sezgiyle ilgilidir.

Bir kurgucu neden kesmeye ihtiyaç duyar? Basitçe söylemek gerekirse: öyküyü ileriye taşımak ve izleyiciye her ana özgü bilgiyi sunmak için.

Bir mimar gibi çalışan kurgucu, her kesmeyi bütün filmi göz önünde bulundurarak tasarlar.

Kesme

İki ya da daha fazla çekimin ya da rastlantısal olarak aynı çekimin iki farklı parçasının bir araya getirilmesidir.

Her kesmenin bir hedefi olmalı; bir diğer deyişli, kurgucunun kesmeyi yapmak için bir nedeni olmalı.

Temel Kesmeler

1-) Açı-Karşı Açı Kesmesi

Karşı açılarla yapılan kesmelerdir. Kesme karakterin önünden arkasına doğru olabilir ya da tam tersi. Veya bir karakterden tam karşısında duran diğer karaktere… Bu kesme karakterin nereye baktığına yanıt verir.

Açı-karşı açı kesmesi (…) izleyiciyi eyleme ve diyaloga dâhil eder.

…karşıtlıkların diyalektik ilişkisini gösterir. (olaya hazırlar)

2-) POV / Bakış Açısı (Point of View)

Karakterin ne gördüğüyle ilgilidir.

Yüksek motivasyon isteyen bir kesmedir.

Karakterlerden birisi bir şey görür ve izleyici de aynı şeyi görmek ister.

3-) Tepki

Olaya maruz kalan kişiye yapılan kesme

Bu kesme seyirciye olay karşısında karakterin duygusunu aktarmak için kullanılır.

Bir dizi tepkiden oluşan kesme, dramı derinleştirmek gibi bir işlev de üstlenebilir.

4-) Ayrıntı Çekimi ve Bağlayıcı Çekim

Sahneye özgü küçük ve/veya belirgin bir detaya yapılan kesmedir.

İzleyicinin öğrenmesi gereken bilgi kesme yoluyla verilir. 

Birbiriyle uyumsuz iki çekim arasında köprü kurmak üzere sıklıkla kullanılır.

Diyalog sahnelerinde konuşmayı hızlandırmak için tepki çekimleri bu yöntemle yapılır.

5-) Ses Kesmesi

Ses, kesme işleminin başlıca motivasyonlarından birisidir.

Kurgucu konuşan bir insanı kesmeden önce konuşmanın kendisini kesebilir. Hikâye hızlı aksın diye…

Uyum Kesmeleri

Kurgucunun yaptığı kesmelerin çoğunluğu uyum kesmeleridir. Uyum kesmeleri, hikâyenin dikişsiz ilerlemesini, fiziksel ilişkilerin sürekliliğini ve eylemlerin anlatısal akışını sağlar.

Uyum kesmesi bir kurgu kuralı değildir. Kural, hikâyeye ve özneye hizmet etmektir.

1-) Alıcı Yönü Uyumu

Bir çekimde yer alan bir karakterin (ya da nesnenin) bir sonraki çekime seyircinin onu görmeyi umduğu yerden girmesiyle sağlanan uyuma denir.

2-) Göz Hizası Uyumu

Göz hizası uyumunun olmaması genellikle, karakterlerin bir ya da daha fazla sebepten ötürü bir diğerinden kaçtığı ya da kayıtsız kaldığı anlamını verir.

3-) Açı Uyumu

Benzer açılarla yapılan kesmelerdir.

Eğik açılar, bir şeylerin yolunda gitmediğinin göstergesidir.

4-) Çerçeve Uyumu

Karakterlerin çevresindeki mekânların, nasıl konumlandıklarının ve çerçevelendiklerinin uyumlu olmasıdır.

5-) Biçim Uyumu

Benzer şekilde biçimlendirilmiş nesnelerin ya da formların uyumudur.

6-) Işıklandırma ve Renk Uyumu

Işığın anlatılan içerikle örtüşmesini sağlamaktır.

7-) Aksiyon Uyumu

En dinamik be en sık kullanılan kesmedir.

Seyirci aksiyonu takip etmek ister.

8-) Fikir Uyumu

Metaforlara/sembollere gönderme yapar.

Bu yöntemle filmde olacaklara gönderme yapılabilir.

9-) Ses Uyumu

Benzer iki sesin kullanımını ifade eder.

Sinek vızıltısından helikopter pervanesine geçerek iki sahne arasındaki geçişin sancıları hafifletilir.

10- Rope Kesmesi

Aynı kamera açısıyla çekilen iki farklı çekimin uyumunu ifade eder.

Rope, çekimi bitirmek için sık sık karakterlerden birinin sırtını kullanır.

Hileli Kesmeler

1-) Uyumsuzluk

İki sahne arasındaki uyumsuzluğun dekor, kostüm vs. kullanılarak giderilmesidir.

Bu yolla (aksiyon, ses vs. öğelerden birinin veya birkaçının devamlılığını sağlayarak) uyumsuzluk görünmez kılınır.

2-) Sıçrama Kesmesi

Kesmeler birbirine çok benzediği için nesnelerin ya da karakterlerin sıçrama yapıyor izlenimi yarattığı bir kesmedir (sevişme sahnelerinin klişesidir).

3-) Ask Sıçraması

Her kamera düzeninde, perdeyi yatay olarak 180 derece kesen görünmez bir aks olduğu kabul edilir. Kamera bu çizgiyi geçecek olursa seyirci kişilerin ve nesnelerin konumunu kaybedebilir.

Seyirciyi şaşırtmak amacıyla kullanılabilir.

Temel Efektleri Kullanan Kesmeler

1-) Çözülme

İlk çekim kaybolurken ikinci çekimin görünür olmasıyla elde edilir.

2-) Açılma ve Kararma

Açılma siyah kareyle, kararma ise beyaz kareyle başlar. Işık azaltılarak ve arttırılarak elde edilir.

3-) Beyazlaşma

Bir çekimin beyaz bir karede kesilmesidir. Ölümü anlatmak için sıkça kullanılır.

4-) Karartma

Geçiş efekti kullanmak yerine çekimin siyah kareyle kesilmesidir.

5-) Hızlı Çerçeve

İki çekim arasında siyah ya da beyaz bir karenin yerleştirilmesidir.

6-) Bindirme

İki ya da daha fazla çekimin aynı karede kullanılmasıdır. Karakterin ruh halini, hayal dünyasını göstermek amacıyla kullanılır.

Karakterlerin kaygılarını yansıtmak için sıklıkla pencere veya yansıtıcı bir yüzey üzerinde karşımıza çıkar bu görüntüler.

Karmaşık Efektleri Kullanan Kesmeler

1-) Silinme

Gelen çekimin bir önceki çekimi sahneden/perdeden öteleyerek izleyici karşısına çıktığı geçiş efektidir. Silinme, aksiyonu bir sahneden diğerine iter.

2-) Yeşil Perde

İki ayrı çekimi birleştirerek yeni bir çekim yaratır.

3-) Örtü

Çekimde bir delik açıp daha sonra o deliğe başka bir çekim eklemek.

4-) Bölünmüş Kare

Perdeyi, her birinde farklı çekimlerin yer aldığı karelere bölmek. Telefon konuşmalarında sıkça kullanılır.

Tartım, Ritim ve Zaman Odaklı Kesmeler

Ritim, gösterinin izleyicinin ruhuna nüfuz etmesini sağlar.

Tartım, kesmenin ilerlediği hızdır.

Filmlerin ritmi ve tartımı çoğunlukla müzikle vurgulanır ya da sürdürülür.

1-) Sıkıştırılmış Zaman

Gerçek zamanı kısaltmak için kullanılan kurgudur. Uzun yolculuk hikâyelerini kısa sürede aktarmak için kullanılabilir.

2-) Kusursuz Kesme

İzleyiciyi bir uzamdan/hikâyeden bir anda başka bir hikâyeye/konuya taşıyan beklenmedik kesmelerdir (Budd’ın çantayı açınca karşısında bulduğu Kara Mamba/yılan bunun en güzel örneği).

3-) Genişleyen Zaman

Gerçek zamanı uzatmak için kullanılır. Aynı eylem farklı açılardan çekilerek elde edilir.

4-) Durma Zamanı

Önemli bir sahneden önce, eylem duraksatılarak elde edilir. Dövüş filmlerinde aksiyondan hemen önce karakterlerin yüzüne odaklanan kamera durma zamanına örnektir.

5-) Öznel Zaman

Karakterin bakış açısıyla deneyimlenen zamanı aktaran çekimlerdir.

6-) Hızlı Kesme

Karakterin zihin hallerini anlatmak için kullanılan kesmelerdir.

7-) Eşikaltı Görüntü

Çok hızlı biçimde birleştirilen çekimlerden oluşan kesmedir. İzleyicinin bu kesmeleri görmesi mümkün olmaz ancak yine de bilinçdışı olarak fark edilirler.

8-) Evrensel Zaman

Zamanın, uzamın ve fikrin evrensel geçerliliğini hatırlatan kesmeler (Jean-Do’nun ölümünü anlatan sahnede buzul parçalarının denize karışması gibi).

Zaman Efekti Kullanan Kesmeler

1-) Donuk Kare

Donuk kareler zamanı durdurur ve imgeyi, fikri ya da tasarıyı izleyicinin zihnine sokacak kadar bir süre askıda tutar.

2-) Yavaşlatılmış Hareketler

Hızlı hareketleri izleyici daha iyi yakalasın diye yavaşlatılmış biçimde aktarmaktır (dövüş filmlerinin klişesidir).

3-) Hızlandırma

Hızlandırılmış çekimler eyleme abartılı bir ifade kattığı için daha çok komedi filmlerinde karşımıza çıkar. Aksiyon filmlerinde de benzer örnekler çoktur.

4-) Ters Devinim

Eylemin sondan başa doğru çekilmesidir.

Kesme Sahneleri

1-) Serim

Filmin başlangıcında yer alan, filme alınan zamanı, mekânı, durumu, karakterleri, atmosferi ve / veya temayı gösteren sahnedir.

2-) Geriye Dönüş

Hikâyeyi geçmişe taşıyan, çekimler serisi ya da sahneleri ifade eder.

3-) İleriye Atlayış

Hikâyeyi geleceğe taşıyan çekim, çekimler serisi.

4-) Montaj

Kısa görüntüleri ardışık şekilde göstererek belli bir konuyu özet olarak anlatmaktır.

5-) Paralel Eylem

Bir noktada kesişecek olan olayların çarpışma anına dek birbirinden bağımsız iki olay şeklinde anlatılmasıdır.

6-) Çapraz Kurgu

Birbiriyle bağlantılı iki ya da daha fazla aksiyon hattının, karakterlerin, dekorların ya da kişilerin doğrudan etkileşime girdiği ve birbirinden haberdar olduğu biçimde kurgulanmasıdır.

7-) Örtüşmeli Devinim

Yinelenen eylemlere ait bir dizi çekime çapraz kurgunun uygulanmasıyla elde edilen, bir ya da birden fazla sahneye ait ara çekim.

Örtüşmeli devinim, eylemi abartır, süreyi uzatır.

Türkçeleştiren: Bahar Şimşek

Malatya Kayısı Araştırma Geliştirme ve Tanıtma Vakfı

Kasım 2011