Psikiyatri / Hastalıklar

Şizofreni

Erkeklerde 15-25, kadınlarda ise daha çok 25-35 yaşları arasında görülür.

Klinik belirtileri incelenirken dikkatli olunmalıdır.

Öncelikle bu rahatsızlık için belirli bir nedenin gösterilemediğini akılda tutmak gerekir.

Herhangi bir başka hastalığın nedenleri şizofreni için de geçerlidir.

Tanı koyulabilmesi için hastanın geçmiş yaşantısı dikkate alınması yararlıdır.

Hastanın septomlarının zaman içinde değişebileceği akılda tutulmalıdır.

Tedavi sürecinde dikkat edilmesi gereken en önemli konulardan biri de hastanın eğitim durumudur.

Schneider’e göre şizofreninin belirtileri

1- Hastanın kendi düşüncelerini dışarıdan gelen bir sesmiş gibi algılaması ve kendi kendine konuşması.

Premorbit septomlar: Hastanın çevreyle uyumsuzluğu, arkadaşlık ilişkisi kuramaması, kendi halinde kalan, içe kapanık kişiler.

2- Tartışan ya da kendi düşüncelerine katılmayan sesler.

Hastanın düşüncelerinde çelişkiler vardır. Yapmak ile yapmamak arasında sıkışmıştır. Kendini sürekli olumsuzlayarak eylemlerini engellemektedir.

3- Yorum yapan sesler

4- Bedensel edilgenlik

5- Düşüncelerin çalınması

Hasta sürekli olarak düşüncelerinin dış güçler tarafından alınıp götürüldüğünü, bu nedenle zihnide tam bir boşluk olduğunu sanısındadır.

6- Düşünce sokulması

Hasta, dışarıdan zihnine yabancı düşünceler sokulduğunu düşünür.

7- Düşüncelerin yayılması

Hasta, düşündüklerinin çevresindekiler tarafından okunduğunu/anlaşıldığını ve böylece çevreye yayıldığını düşünür.

8- Edilgen duygular

9- Edilgen dürtüler

10- Edilgen eylemler

11- Sanrısal algı, halüsinasyonlar ve illüzyonlar

Şizofrenlerde bellek bozukluğu bulunmaz.

Dikkatini odaklamakta güçlük çekebilirler.

Vakaların işitme duyusunda algı bozukluğu sıklıkla gözlenir. Hastalar birçok sesleri duyuyor olmaktan şikâyet edebilirler. Bu sesler çoğunlukla tehdit içeriklidir.

Düşünce süreçleri

Hastaların kendilerine has, anlaşılması zor mantık kurallarına dayalı düşünme biçimleri vardır.

Zaman, mekân, nedensellik ve karşıtlık gibi mantıksal ilkeleri tanımayan bir düşünme biçimidir bu.

Hastalar gündelik konuşmalarına ilgisiz ve gereksiz birçok ayrıntıyı sokma eğilimindedirler.

Verbijerasyon: İleri derecede regresif hastalarda görülür. Aynı sözcük ve deyimlerin anlamsız şekilde yinelenmesi biçiminde kendini gösterir.

Ekolali: İşittikleri sözcükleri ya da cümleleri tekrarlarlar.

Hastanın düşünce biçiminde belirgin ve karmaşık bir sembolizm hakimdir.

Hezeyanlar

Persekütuar: arkadaşlarının, komşularının ya da eşinin kendisine kötülük yapacağı düşüncesi, gözetim altında tutulma sanrısı.

Grandiyöz: Varlıklı olma, olağanüstü güzel olma, çok önemli kişi olma.

Dinsel: Günah işlediğine inanma. Kutsal bir varlıkla özel bir ilişki de olduğuna inanma.

Somatik: Organlarının artık çalışmadığı hissine kapılma. Vücudunun bir bölümünün çok çirkin olduğuna inama.

Cinsel: Cinsel davranışlarının herkes tarafından bilindiğine inanma.

Nihilist: Ölü, ya da ölmekte olduğuna inanma.

Hezeyanların tümünün paranoid özelliği vardır.

Ego sınırının kaybı.

Düşüncelerinin okunmasından rahatsız olan hasta, evrendeki başka bir nesne ile kaynaşıp bütünleşir. Çevresindeki bir nesneye yapılan atak, hastayı üzüp, sıkıntıya sokabilir.

Neofobi: Yeni olandan korkma, eskiye bağlanma durumu.

Hastalar şaşakınlık, dehşet, yalnızlık ve bunaltıcı bir ambivalans durumunda olabilirler.

İki ayrı zamandaki duygusal tepkileri arasında tutarsız olabilir.

Şizofrenik hastalarla duygusal ilişki kurmak mümkün değildir.

Davranış bozuklukları

Nicel bozukluklar

Uyuşukluk halleri, çevrelerini tehlikeye atacak kadar eksite olmaları.

Nitel bozukluklar

Uygunsuzluk, öngörmezlik, tutarsızlık ve olağandışılık.

Dismorfofobik hezeyanların sonucu olarak hasta kendine zarar verebilir. Ciddi bedensel kusuru olduğuna inanan hasta vücudundaki belli yerleri kesebilir (Van Gogh sendromu).

İlişki kurma sorunu olan hastaların günlerce hareketsiz ayakta durduğu ve ancak yığıldıktan sonra bu tutumu bıraktığı gözlenmiştir.

Majör Depresif Bozukluk

Depresyonda genelde üç alanda bozukluk görülür.

1- Emosyonel: Toplumdan uzaklaşma, hiçbir şeyden zevk almama.

2- Kognitif: Kendini kınama, umutsuzluk, ölüm düşüncesi.

3- Vejetatif: Enerji kaybı, uykusuzluk.

Psikomotor Retardasyon

Hastanın hareketlerinde yavaşlama, yüz ifadesinde donuklaşma, bakışlarında sabitleme ve göz hareketlerinde azalma gözlenir.

Bilinç bozukluğu gözlenmez.

Unutkanlık dile getirilen bir şikâyettir.

Dikkat eksikliği en belirgin belirtileridir.

Konuşmak onlar için yorucu bir iştir.

Benmerkezcidirler. Yalnız kalmak isteseler de başkalarına karşı regresif bağları vardır. Hastalığın ileri dönemlerinde eskiden çok sevdiği kişilere karşı eski sevgisini hissedemeyen hasta kendini yiyip bitirir.

Distimik Bozukluk

Yetersizlik duygusu, genel olarak ilgi kaybı, hiçbir şeyden haz almama, toplumdan uzaklaşma, suçluluk duygusu ve geçmişi hakkında düşüncelere dalıp gitmeler sık görülern septomlarıdır.

Manik depresif hastalar

Şık, şakacı ve şen şakraktırlar. Karşısındakini küçük düşürmek için fırsat kollar. Dost tavırlı taşkınlıkları manik hastayı ele verir.

Çoğu zaman sarhoş gibi davranırlar. Aktif olmaları, tüketime meraklı olmaları, cinsel ilişkilerde düşüncesizlik ve çok konuşmak başlıca belirtileridir.

Panik ataklar

Kalabalık alanlarda bile tek başına olamama durumunda fark edilir. Agorafobi bir panik ataktır. Panik atak sırasında hasta öleceği hissine kapılır.

Kaynak:

Pratisyen Hekimin El Kitabı

12. Bölüm – Psikiyatri (s. 305-357)

Prof. Dr. Ertuğrul Köroğlu

HYB, 1998, Ankara