Umberto Eco - Anlatı Ormanlarında Altı Gezinti

Umberto Eco - Anlatı Ormanlarında Altı Gezinti

 

Ormana Girmek

Sözlerime / Calvino’yu anarak başlamak istiyorum

Bir Kış Gecesi Eğer Bir Yolcu, anlatıda okurun varlığı konusuna ayrılmıştır.

 

Amerika Derslerinin ikincisi

Kralın biri hastalanmış.

Gulyabani’nin tüylerinden birine ihtiyacınız var.

Adama yolu tarif etmişler

 

…anlatı, olayları ve kişileriyle bir dünya kurarken bu dünyayla ilgili her şeyi söyleyemez. Belli şeylere değinir ve kalanı için okurdan bir dizi boş alanı doldurarak işbirliği yapmasını ister.

Bir metin, alıcının anlaması gereken her şeyi söylese mahvolurduk: Asla sona ermezdi böyle bir metin.

 

Kimi zaman bir yazar, çok fazla şey söyleyerek kişilerinden daha komik hale gelebilir.

 

Thomas Mann’ın bir zamanlar Kafka’nın bir romanını Einstein’a ödünç verdiğini ve Einstein’ın kitabı geri getirdiğinde, "Okuyamadım bu kitabı. İnsan beyni bu derece karmaşık değil!” dediğini anlatıyor.

 

Orman, anlatı metninin bir eğretilemesidir; yalnızca masal metinlerinin değil, tüm anlatı metinlerinin.

…bir ormanın yolları, çatallanan bir bahçedir.

Bir anlatı metninde okur her an bir seçim yapmaya zorlanır.

 

Bir metin “Bir varmış bir yokmuş” ile başlıyorsa kendi örnek okurunu hemen seçtiğine dair bir işaret göndermiş olur

 

Gérard de Nerval, - Sylvie

 

Artık Colosseum yok, ancak şehir çok daha büyük bir arena ve çok daha fazla insana yer var.

 

O keskin pençeler yırtıcı hayvanların pençeleri değil artık, ama insanların pençeleri çok daha keskin ve kötü olabilir. Uyanık ve becerikli olmalısınız, yoksa yutulanlar arasına karışırsınız... Uyanık olmak zorundasınız. Ve becerikli. Yoksa sizi öldürürler.

 

Arthur Gordon Pym

…

 

Loisy Ormanları

…bir anlatı metnini katetmenin iki yolu vardır. Metin, her şeyden önce, haklı olarak öykünün nasıl sona ereceğini / bilmek isteyen birinci düzey bir örnek okura yöneliktir.

Ancak metin, okuduğu metnin kendisinden nasıl bir okur olmasını istediğini kendine soran ve kendisine adım adım gideceği yolu gösteren örnek yazarın nasıl ilerlediğini keşfetmek isteyen ikinci düzey bir örnek okura da yöneliktir. Öykünün nasıl sona erdiğini bilmek için, genellikle bir kez okumak yeterlidir. Örnek yazarı tanımak için birçok kez okumak gerekir, belli öyküleri ise sonsuza dek okumak.

 

The Murder of Roger Ackroyd

 

Nerval, - Sylvie

 

Odysseus

Odysseia, medias res (öykünün ortasından) başlar,

Öykü çok yıllar öncesinden başlatılır

 

Bir anlatı metninde olay örgüsü bulunmayabilir, ancak öykünün ve söylemin bulunmaması mümkün değildir

 

Poe

 

Ormanda Oyalanmak

Bond…

 

Sinema anlatımı…

 

Olası Ormanlar

Bir anlatı metniyle karşı karşıya gelmenin temel kuralı, okurun sessiz bir biçimde yazarla, Coleridge’in "inançsızlığın askıya alınması” adını verdiği bir "kurmaca anlaşması”nı kabul etmesidir. Okur, kendisine anlatılanın hayal ürünü bir öykü olduğunu bilmelidir; ancak bu, yazarın yalan söylediğini düşünmesini gerektirmez.

 

Birkaç milyon okura ulaşan iki roman yazmış olmamın getirdiği deneyimle, olağanüstü bir olgunun farkına vardım. Yirmi otuz bin satan bir kitap söz konusu olduğunda (bu değerlendirme bir ülkeden ötekine değişebilir), genellikle kurmaca anlaşmasını çok iyi bilen okurlarla karşı karşıyasınızdır. Bunun ötesinde, hele bir milyonun ötesinde, okurların anlaşmadan kesin bir biçimde haberli olduklarının söylenemeyeceği bir "bilinmezlikler ülkesi”ne girilir.

 

Gerçek dünyada Doğruluk (Truth), anlatı dünyalarında ise Güven (Trust) ilkesinin egemen olması gerektiğini düşünürüz. Oysa, gerçek dünyada da Doğruluk ilkesi kadar Güven ilkesi önemlidir.

 

Servandoni Sokağı’ndaki Tuhaf Olay

Üç Silahşörler…

 

Kurmaca Tutanaklar

…çoğu zaman kurmaca anlatılar sahte bir doğruluk işaretiyle başlar.

 

Caesar Roma’da, kucaklarında köpek ya da maymun yavruları taşıyıp, bunları okşayan bazı zengin yabancıları gördüğünde, söylendiğine göre, bunların karıları çocuk doğuramıyor mu diye sormuş.

 

…kurmaca anlatılar / Gerek dünyayı algılamak, gerek geçmişi yeniden kurmak için yararlandığımız o sınırsız yeteneği kullanma olanağını sunmaktadır bize.

 

Sergey Nilus…

 

Yaşamını, Bilinmeyen Üstler ile Yahudilerin komplosunun doğruluğunu kanıtlamaya adamış olan Nesta Webster

…

 

Sei passeggiate nei boschi narrativi

Türkçeleştiren: Kemal Atakay

6. Basım, 2012

Can Yayınları