Umberto Eco - Tez Nasıl Yazılır

Umberto Eco - Tez Nasıl Yazılır

 

…kitabın ilk baskısı İtalya'da 1977 yılında okurla buluşmuştu ve o tarihten itibaren de hedef kitlesi olan mezun adayı okurların elinden hiç düşmedi diyebiliriz.

 

O zamanlar daktilolarda italik yazı karakteri olmadığından kitap ve dergi isimlerinin altı çiziliyordu ve tez savunulduktan sonra kitap olarak yayımlanırsa altı çizili bölümler dizgide italik hale getiriliyordu.

 

Bir tez yazmak “altı aydan az üç yıldan fazla" zaman almamalı diyor.

…

 

Tezi, kavramların derlendiği bir çalışma olarak değil, bir deneyimin eleştirel bir biçimde özenle sunulması, / bir yetkinliğin edinilmesi olarak algılamanız gerekir

 

Kitap size şunları söyleyecek: (l) Mezuniyet tezi dendiğinde ne kastediyoruz? (2) Konuyu nasıl seçeriz ve çalışma zamanını nasıl kullanırız? (3) Bir bibliyografik araştırma nasıl yapılır? (4) Araştırıp bulduğumuz malzemeyi nasıl düzenleriz? (5) Çalışmamızı somut olarak nasıl düzenleyip sunabiliriz?

…

 

BİR MEZUNİYET TEZİ NEDİR VE NE İŞE YARAR?

Neden bir tez yazmak gerekir ve tez nedir?

Bir mezuniyet tezi, uzunluğu 100 ile 400 sayfa arasında değişebilen, daktiloyla yazılmış özenli bir çalışmadır

 

…doktora derecesini / PhD kısaltmasıyla anacağız. Bu kısaltmanın anlamı Philosophy Doctor yani felsefe doktorudur,

Lisans çok çeşitli biçimleriyle, profesyonellik gerektiren bir işe başlamaya olanak sağlarken PhD akademik faaliyete başlamaktır,

 

Ya bir derleme tezi yaparsınız ya bir araştırma tezi,

Bir araştırma tezi her zaman daha uzun, daha yorucu ve daha uğraştırıcıdır

 

Mezuniyetten sonra da işe yarayacak bir tez yazmanın iki yolu

İlki, isteğiniz ve yapacak haliniz olması kaydıyla tezi daha sonraki yıllarda da sürdürülecek daha geniş bir araştırmanın başlangıcı olarak ele almaktır.

 

Yani bir tez yazmak kendi düşüncelerinizi ve verileri düzene koymayı öğrenmek anlamına gelir: Yöntemsel bir çalışma deneyimidir; ilkesel olarak başkalarına da yarayacak bir "nesne" oluşturmak anlamına gelir.

 

…bildiğiniz şeyler hakkında nasıl çalışacağınız daima bilmedikleriniz hakkında nasıl araştırma yapmaya başladığınıza bağlı olarak sürüp gidiyor.

 

…hoşumuza giden bir konu hakkında bir tez yazmak iyi bir şey olsa da konu, çalışma yöntemimiz ve bu işten elde edeceğimiz deneyime oranla ikincildir.

…konu seçimi için dört kural

Konu mezun adayının ilgilerine yanıt vermelidir.

Başvurulacak kaynaklar elinin altında olmalıdır

Başvurulacak kaynaklar başa çıkılabilecek düzeyde olmalıdır, yani adayın kültürel düzeyine uygun olmalıdır

Araştırmanın yöntemsel çerçevesi adayın deneyiminin kaldırabileceği, düzeyde olmalıdır.

 

KONU SEÇİMİ

Öğrenci başlangıçta pek çok şeyden söz eden bir tez yazma eğilimi ve girişimindedir.

Bunlar çok tehlikeli tezlerdir.

Ortaya ya sıkıcı bir isimler listesi ve yaygın fikirleri derleyen bir inceleme çıkar

 

Dante'nin kötü bir şair olduğu da söylenebilir: Ama bunu, Dante’nin yazdığı metinlerin titiz bir analizini yapan en az 300 sayfa yazdıktan sonra söylemek gerekir.

 

Kuramsal bir tezde, başka düşünümlerin daha önce konusu olmuş ya da olmamış soyut bir sorunun ele alınması önerilir

 

Antikçağ yazarlarının otoritesine abartılı bir saygı duyan Ortaçağ bilginleri ve Yeniçağ düşünürleri, onların karşısında “cüce" olduklarından, büyük yazarlara dayanarak “devlerin omuzlarındaki cücelere" dönüşüyorlardı ve böylece öncüllerinden daha ileriyi görebiliyorlardı.

 

Tarihyazımsal tezin alternatifi daha ziyade deneysel tezdir: “Bir Grup Engelli Çocukta Renklerin Algılanması" gibi.

 

…tavsiye şu: Çağdaş bir yazar üzerine sanki klasik bir yazan ele alıyormuş gibi, klasik bir yazarı da sanki çağdaş bir yazarı ele alıyormuş gibi çalışın. Daha fazla eğlenir ve daha ciddi bir çalışma ortaya çıkarmış olursunuz.

 

Konu mümkünse güncel olmalıdır, böylece Yunan uygarlığına kadar giden bir bibliyografya araştırması yapmanız gerekmez; ya da hakkında çok az şey yazılmış kıyıda köşede kalmış bir konu olmalıdır.

 

Eğer bir yazarı özgün dilinde okuyamıyorsanız; o yabancı yazar üzerine tez yazamazsınız.

 

Almanca bilmeden Yunan filolojisinde bir tez vermeyi aklınızdan bile geçiremezsiniz çünkü Almancada konuyla ilgili bir sürü önemli çalışma var.

 

bağımsız radyo istasyonları olgusu…

 

MALZEMENİN ARAŞTIRILMASI

Bir çeviri, kaynak değildir: Protez, takma diş ya da gözlük gibi erişimimizin mümkün olmadığı bir şeye sınırlı bir şekilde erişmemizi sağlayan bir araçtır.

Bir antoloji, kaynak değildir: Küçük bir kaynak parçasıdır, konuya yaklaşırken başlangıçta yararlı olabilir; ama bir yazar üzerine tez yazmak, başkalarının görmediği bir şeyi göreceğimiz konusunda bir iddiamız olduğu anlamına gelir, bir antoloji ise bize ancak bir başkasının gördüğü şeyi aktarır.

Başka yazarların bilimsel makaleleri çok geniş alıntı ve referanslara da sahip olsa, kaynak değildir

 

…bir kitabın başlığı asla tırnak içinde verilmez, çünkü evrensel bir kural ve alışkanlık olarak dergi makaleleri ya da diğer makalelerin başlıkları tırnak içinde yazılır.

Bir kitabın nerede yayımlandığını söyleyip kimin tarafından yayımlandığını söylememek kadar tahammül edilmez bir şey yoktur.

 

(Atıflar hakkında)

(a) Kitapların makalelerden ya da başka kitapların bölümlerinden ayırt edilmesi sağlanmalıdır. (b) Hem yazarın adı hem de kitabın başlığı yanlış anlamaya mahal vermeyecek bir biçimde belirtilmelidir. (c) Yayın yeri, yayınevi, kaçıncı baskı olduğu belirtilmelidir. (d) Kitabın hacmi ve büyüklüğü belirtilmelidir.

 

Özgün metinler ve çeviriler - Bir kitap söz konusu olduğunda, o kitaba daima özgün dilde başvurulması ve atıf yapılması gerekir.

 

BİBLİYOGRAFİK ATIF KURALLARININ ÖZETİ

Bir yıldızla işaretlenmiş olanlar asla atlanmaması gereken temel bilgiyi oluşturuyor.

Yayın yeri: eğer kitapta bu bilgi yoksa şöyle yazın: y.y. (basım yeri yok),

Yayın tarihi: eğer kitapta yoksa, şöyle yazın: t.y. (tarih yok),

 

Kitaptan okumak gerekiyor mu?

Bu soruya verilebilecek en makul yanıt bence şöyle: En genel olanlar arasından iki ya da üç metne hemen biraz dalmak (böylece ne tür bir artalan üzerinde hareket edildiği konusunda bir fikir elde edilebilir); sonra doğrudan özgün yazarı ele almak, ne söylediğini anlamaya çalışmak; ondan sonra da eleştirel literatürün kalan kısmını kontrol edip yeni edinilen fikirlerin ışığında incelenen yazarı detaylı olarak incelemeye girişmek daha iyi olur.

 

ÇALIŞMA PLANI VE BİLGİ FİŞLERİ

Bir tez üzerine çalışırken yapılacak ilk şeylerden biri başlığı, “Giriş” bölümünü ve “içindekiler”i yazmaktır

"İçindekileri çalışma hipotezi olarak ele alıp yazmak, tezin alanını tanımlamaya yarar.

 

Bir tez için en ideal durum, ister eski ister yeni olsunlar işe yarayan bütün kitapların evde elinizin altında olmasıdır

 

YAZMA AŞAMASI

Bir terimi ilk kez kullandığınızda daima tanımlayın. Tanımlamayı beceremiyorsanız kullanmaktan kaçının.

Teze kendi fikirlerimizi birinci tekil kişi ağzından mı dahil etmeliyiz?

“Biz" demenin nedeni ifade edilen şeyin okurlar tarafından da paylaşılabilecek bir olumlama olmasının varsayılmasıdır. Yazmak toplumsal bir eylemdir: Ben yazdıklarımı okuyan kişi olarak senin, sana önerdiğim şeyi kabul etmen için yazıyorum.

 

Dipnotlar

…yaygın bir kanaat, bu tür çalışmaların ne çok şey bildiğini göstermeye yarayan bir züppelik örneği ve sıklıkla da bir göz boyama girişimi olduğu yönündedir.

Dipnotlar alıntıların kaynağını göstermeye yarar.

Dipnotlar, metne dahil etmeniz halinde bütünlüğü bozacak destekleyici bir atıf ya da alıntı yapmanıza yardımcı olur.

Notlar borçların ödenmesine yararlar. İçinden bir cümlenin alındığı bir kitaba atıfta bulunmak bir borç ödemektir.

 

Eğer metinde herhangi bir yazardan söz ediliyor ya da o yazardan pasajlar alıntılanıyorsa, bu bilgilere denk düşen dipnot uygun bibliyografik referansı sağlar.

…notta atıfta bulunduğunuz eserler daha sonra nihai bibliyografyada da bulunmak zorundadır

 

NİHAİ REDAKSİYON

Daktiloda italik karakter yoktur. Bu nedenle bir kitapta italik yazılan bir şeyin tezlerde altı çizilir.

Yaygın kullanıma sahip olmayan yabancı sözcüklerin altı çizilir

bilimsel adlandırmaların altı çizilir

Vurgulanmak istenen teknik terimlerin altı çizilir

Bir tezin en önemli sözcesini ya da sonuç niteliği taşıyan bir saptamasını oluşturan bir tümcenin» çok uzun olmadıkça» altı çizilir

Kitap başlıklarının altı çizilir

Şiir, tiyatro eseri, tablo ve heykel adlarının altı çizilir

Gazete ve dergi adlarının altı çizilir

 

Genelde hiçbir şekilde vurgulama yapmayın. Ünlem işareti ve bir alıntıda belli bir metin parçasının atlandığını göstermek dışında üç nokta kullanmayın. Ünlem işaretleri, üç noktalar, teknik olmayan terimler için büyük harfle yazımlar acemi yazarlara özgü şeylerdir

 

SONUÇ

Daha önce hiç araştırma yapmamış, tez korkusuna kapılmış ve ne yapacağını bilemeyen biri bu kitabı okuduğunda dehşete kapılabilir. Ne kadar çok kural, ne de çok yönerge, ömrüm yetmez diye düşünebilir...

Mühim olan, yaptığımız işi keyifle yapmaktır.

Tezi bir meydan okuma gibi yaşamalısınız.

 

…

Come si fa una tesi di laurea

Türkçeleştiren: Betül Parlak

3. basım, 2018, Can Yayınları