Umberto Eco - Yorum ve Aşırı Yorum

Umberto Eco - Yorum ve Aşırı Yorum

 

Tümel, bütüncül düşünce üretimine karşı olarak, düşüncenin minimal, parçalara odaklanarak “ilerlemesi,” modernler tarafından istenen ve desteklenen ana akımdır. Yani derler ki Heidegger’in Varlık ve varoluşu “keşfetme” çabaları anlamsız ve boş işlerdir önemli olan temel kavramları temellendirmek değil, farklı anlamları ve anlam bağlamlarını kapsayan, kabul eden yorumlardır. Modernlerin son asırdaki başlıca savunucularından biri olan Eco, gerek edebiyat gerekse popüler kültür okumalarında benzer bir tavrı sahiplenir (zaten göstergebilim bununla ilgilidir; yorum ve yeniden yorum). Edebi metinlerin sürekli yeniden yorumlanması, anlamlarının sürekli yeniden inşa edilmesi ne kadar mümkün ve ne kadar doğru?

Bu bağlamda Eco’nun eşelediği sorular, metnin anlamının bir sınırı var mıdır? Eco diyor ki metnin anlamının sınırını metin belirler. Yani bir şey demiyor.

 

GİRİŞ (Stefan Collini)

…

 

YORUM VE TARİH (Umberto Eco)

Açık Yapıt / estetik değeri olan metinlerin okunmasında yorumcunun etkin rolünü savunuyordum.

(okurlarım) önerdiğim açık uçlu okumanın, yapıtın meydana çıkardığı (ve onu yorumlamaya yönelik) bir etkinlik olduğu gerçeğine gereken önemi vermediler.

 

Her düşünme tarzı, kendini rasyonel olarak değerlendiren bir başka düşünme tarzının tarihsel modeli tarafından irrasyonel olarak görülmüştür.

 

Felsefi kavramları anlamanın bir yolu, çoğunlukla sözlüklerin sağduyusuna başvurmaktır.

 

Yunan filozoflarına uzanan Yunan rasyonalizminde bilgi, nedenleri anlamak anlamına geliyordu.

Dünyayı nedenler açısından tanımlayabilmek için doğrusal bir zincir fikri geliştirmek zorunludur

 

Gnostik kendisini dünyada bir sürgün olarak, bir mezar ve bir hapishane olarak tanımladığı kendi bedeninin bir kurbanı olarak değerlendirir.

Dünyaya fırlatılıp atılmıştır ve oradan bir çıkış yolu bulmak zorundadır.

 

Güç, başkalarını, insanın siyasal bir gizi olduğuna inandırmaktan geçer. Georg Simmel şöyle düşünür:

Giz insana ayrıcalıklı bir konum sağlar; giz salt olarak toplumca belirlenmiş bir çekim gücü oluşturur.

…

 

METİNLERİ AŞIRI YORUMLAMA (Umberto Eco)

…iki şey bazen tutumları, bazen şekilleri, bazen belli bir bağlamda birlikte belirdikleri için benzerdirler. Bir tür ilişki belirlenebildiği sürece, ölçütün önemi yoktur.

 

Benzerlikten semiosis’e böylesi bir geçiş otomatik olarak gerçekleşmez.

Bu kalem şu kalemin benzeridir; ancak bundan, ilkini göstermek üzere ikinci kalemi kullanabileceğim sonucunu çıkaramam

Köpek sözcüğü köpeğe benzemez.

 

Hermetik düşünce, bir yanlış geçişlilik ilkesinden yararlanmıştır; bu ilkeye göre, eğer A’nın B’yle bir x ilişkisi, B’nin de C’yle bir y ilişkisi varsa, o zaman A’nın C’yle bir ilişkisi olması gerekir.

Corpus Hermeticum un çok eski bir metin olmadığına inanmamızın makul bir nedeni var: Corpus’un MS onuncu yüzyılın sonundan önceki elyazmalarının varlığına ilişkin herhangi bir filolojik kanıt yok elimizde.

 

Şiirinin, harfi anlamın ötesinde ("sotto il velame delli versi strani”) aranması gereken harfi olmayan bir anlamı ilettiğini söyleyen ilk kişinin Dante olduğunu unutmayalım.

 

…gül hemen hemen bütün mistik geleneklerde, tazeliğin, gençliğin, kadın zarafetinin ve genel olarak güzelliğin bir simgesi, eğretilemesi, alegorisi ya da teşbihi olarak belirir.

…

 

YAZAR İLE METİN ARASINDA (Umberto Eco)

İtalyan romantizminin en güzel ve en ünlü şiirlerinden biri, Leopardi’nin “A Silvia” sıdır.

Şiirde ilginç olan nokta, ilk kıtanın Silvia ile başlayıp salivi ile bitmesidir ve salivi, Silvia’ nın kusursuz bir anagramıdır.

 

Kitabına Gülün Adı başlığını koyan bir yazar, bu başlığın çok çeşitli yorumlarıyla karşılaşmaya hazır olmalıdır.

"Gül öylesine anlam yüklü, simgesel bir nesnedir ki, neredeyse artık hiçbir anlamı yoktur

 

 

…ampirik yazarların özel yaşamı metinlerinden daha anlaşılmaz

…

 

 

PRAGMATİSTİN YOLCULUĞU (Richard Rorty)

…

 

AŞIRI YORUMUN SAVUNUSU (Jonathan Culler)

…edebiyat yapıtlarının yorumlarının üretilişi, edebiyat çalışmalarının en yüce hedefi olarak düşünülmemelidir, hele tek hedefi olarak hiç düşünülmemelidir

…

 

PALİMPSEST TARİH (Christine Brooke-Rose)

…

 

YANIT (Umberto Eco)

Bir metnin nasıl işlediğine karar vermek, metnin çeşitli yönlerinden hangisinin onun tutarlı bir yorumu için ilintili ya da ilişkili olduğuna ya da olabileceğine, hangilerinin marjinal kaldığına ve tutarlı bir okumayı desteklemediğine karar vermek demektir.

 

…kuramsal bilinç daha sonraki okumalarımın zevkini ve özgürlüğünü azalttı mı? Hiç de değil.

…

Interpretation and Overinterpretation

Türkçeleştiren: Kemal Atakay

6. basım, 2012, Can Yayınları