Peter Ackroyd – Poe: Kısacık Bir Hayat

Peter Ackroyd – Poe

Kısacık Bir Hayat

David ve Eliza Poe, fakirliğin alevlendirdiği endişelerin altında yaşıyorlardı. Her ikisi de sahnelerde, gösterilerde aldığı rollerle geçinmeye çalışan oyunculardı.

Edgar Poe, 19 Ocak 1809’da Boston’da doğdu.

Babası David Poe, evlendiği sırada yirmi iki yaşındaydı

Düşüncesiz ve ölçüsüz bir delikanlıydı (…) kendini içkiye vermişti.

1810’da ikinci çocukları Rosalie (Rosie) dünyaya geldi.

1811’in başlarında David, ortadan kayboldu. Elize Poe, aynı yıl sona ermeden hayata gözlerini yumdu.

Edgar Poe, evlatlık olarak kendisine sahip çıkan Allan ailesinin yanında yaşamaya başladı.

Allan ailesi 1815’te Liverpool’a yelken açtılar. Bu seyahate sebep ekonomik sıkıntılardı.

5 yıl boyunca İngiltere’de yaşadıktan sonra New York’a geri döndüler.

Poe, okul yıllarına iyi bir yüzücüydü. Boks yaptığı için güçlü kuvvetli biriydi.

Okuldan bir arkadaşının evinde otuz yaşındaki Jane Stanard ile tanışır. Kadına vurulur.

Poe’nun güçsüz ya da bir şekilde zarar görmüş kadınları seçerek hasta annesinin hatırasını yeniden yaşamak konusunda sekmeyen bir yeteneği vardı.

Bir yıl sonra Jane Stanard aklını yitirerek öldü.

1826’da Virginia Üniversitesi’ne kaydolur.

Poe sonradan olma değil, doğuştan bir içiciydi. (s. 26)

1826’nın sonunda Allan (üvey babası) daha fazla maddi vermeyi reddetti.

Üvey baba ve evlatlığı arasındaki tüm sevgi böylece bitti.

1827’den sonra Allanların evinden sonsuza dek ayrıldı.

Orduya yazılmaya karar verdi.

Edgar A. Perry takma adıyla (…) sonraki beş yıl için Birleşik Devletler ordusuna kaydoldu.

…yirmi iki yaşında olduğunu söyledi.

…yalan söylemesine gerek yoktu.

…yalan söylemek onun doğasında vardı. (s. 29)

1827 yazının başlarında “Timurlenk ve Başka Şiirler” çıktı.

Kıdemli başçavuş oldu.

“Araf, Timurlenk ve Önemsiz Şiirler” 1829’da yayımlandı.

1830’da Birleşik Devletler Askeri Akademisi’ne girdi.

İçki onu gelecek korkusundan kurtarıyordu.

Görevlerini ihmal ederek akademiden atılma planı başarılı oldu.

New York’a gitti.

“Edgar Poe’dan Şiirler” kitabı  1831’de çıktı.

Baltimore’daki akrabalarının yanına döndü.

Maddi sıkıntılarla savaşırken son çare olarak yazarak yaşamını kazanmaya karar verdi.

1832’de ilk kez bir hikâyesi yayınlandı (Metzengerstein).

Tanıştığı editörlerden biri olan John P. Kennedy gayrı resmi koruyucusu haline geldi.

(Poe’nun yayın ilkeleri)

“Güldürü groteske, gerilim canlandırılarak korkuya, nüktedanlık abartılarak burleske, benzersiz olan tuhaf ve gizemliye dönüştürülür.”

1836’da Virginia’yla evlendi.

Poe’nun en saf hali, anlatılamayacak kadar korkunç kâbuslar ısrarla arzulanır.

En evrensel ya a en derin korkulara dokunmayı başarır.

En başarılı hikâyelerinin çoğu “kıl yürütme” üzerineydi.

Morg Sokağı Cinayetleri

Dupin, olayları objektif bir bakışla inceler.

Tümdengelim ve eleme yöntemlerini kullanarak katilin bir insan olmadığı sonucuna ulaşır ve bir tuzak kurar. (bu hikâye yayınlandığında henüz dedektif sözcüğü bile icat olunmamıştır)

1842, Virginia veremin ilk belirtilerini göstermeye başlar.

“Balon Şakası” Jules Verne ve H.G. Wells’in dâhil olduğu bilimkurgu yolunu açtığı için ünlü hikâyelerinden biridir.

1845, Poe bir gazeteci dostuna:

“Tüm zamanların en güzel şiirini yazdım” der.

“Kuzgun”

Şiir, kısa sürede her yerde tanındı.

O sıralarda Longfellow Amerikan şiirinin önemli figürlerindendi.

Ama bu Poe’nun ondan nefret duymasına neden oluyordu.

Longfellow’la arasında süren tek taraflı savaşı, Amerikan edebiyatındaki düşmanlıkların en ünlülerinden biri yapmayı başardı. (s. 87)

1847’de Virginia öldü.

Poe bundan sonra alkolün yanı sıra afyona da meyyaldir.

7 Ekim 1849 Pazar günü bir hastanede, hüzünlü ve kaçınılmaz sona ulaştı. (s. 129)

Türkçeleştiren: Esin Eşkinat

Yapı Kredi Yayınları

Mayıs, 2011