Yi-Fu Tuan, Yer, mekan ve varoluş – Notlar

Yi-Fu Tuan, Yer, mekan ve varoluş – Notlar

Yi fu Tuan'ın Ekolojik Kültürel Düşüncesi Üzerine Bir Çalışma

地方, 空间与生存 _ 段义孚生态文化思想研究, 北京_中国社会科学出版社, 2012

(Yazar: Song Xiukui)

Kitap, Tuan'ın düşüncesini sistematik olarak ele alan Çin akademisindeki ilk çalışmadır.

 

Giriş

Yi-Fu Tuan, çağdaş bir Çin asıllı Amerikalı coğrafyacı ve Amerikan hümanist coğrafyasının kurucusudur. 1976 yılında "Hümanistik Coğrafya" başlıklı makalesi yayımlanmış ve bu terim ilk kez kullanılmış.

 

Tuan, araştırması üç temel temaya odaklanıyor: Mekanın duyusal özellikleri... iktidar psikolojisi... bir hayal kültürü…

 

Hümanistik coğrafya, insan ile doğa arasındaki ilişkiyi, onun coğrafi davranışlarını, duygu ve düşüncelerini inceleyerek ve mekan ve yer konularını göz önünde bulundurarak insan dünyasını anlamayı amaçlar.

 

Bölüm 1 Yifu Tuan'ın Ekolojik Kültürel Düşüncesinin Oluşumu

Erken yaşta evden ayrılma ve gezgin bir yaşam sürme deneyimi, Tuan'a memleketine derin bir bağlılık aşılamış, sürekli öz kimlik arayışını beslemiş ve hümanist coğrafya arayışında kilit bir rol oynamış (ayrılarak ayrıldığı coğrafyayla bağ kuruyor…)…

Tuan, "Vatan sevgisi ancak evden uzaktayken artar; ev ancak yabancı bir ülkede gerçekten sevimli hale gelir" der.

Gençliğinde yaşadığı üç deneyimin - manzara, müzik ve kişilerarası iletişim - onu derinden etkilediğini belirtir.

 

Bölüm 2: Yaşamın anlamını sorgulamak: Ekolojik kültürel düşüncenin önerisi

Tuan'ın hümanist coğrafya arayışının en büyük itici gücü, yaşamın anlamını ve daha iyi bir yaşam arayışını erken yaşta keşfetmesiydi.

 

Bölüm 3 Yifu Tuan'ın Ekolojik Kültürel Düşüncesinin Teorik Kökenleri

Tuan, hümanist coğrafyayı geliştirirken fenomenoloji ile varoluşçuluktan yararlanmıştır.

Pozitivizm, "insan bilinci ve zihninin rolünü küçümsediğini" için, Tuan hümanistik coğrafyanın "insan bilincinin özelliklerine odaklandığını" belirtir.

Tuan'a göre fenomenoloji, "insanlığın yuvası olan Dünya hakkında sistematik bilgi" olan coğrafya ile yakından ilişkilidir. Fenomenoloji, "insanların, mekanın veya deneyimin özünü" anlamak için "dünyayı amaçlılık ve anlam olarak tanımlamak" için oldukça uygundur. Tuan'ın yöntemi, dünyayı mümkün olan en yeni şekilde görmeyi amaçlayan betimleyicidir.

 

Tuan'ın yorumladığı varoluşsal uzay, öznel bir uzaydır (öznel uzay)

Öznel niyetlilikle varoluşçuluğun bütünsel bakış açısı, Tuan'ın insanlar ve çevrenin ayrılmaz ve bütünleşik birliğini vurgulamasını sağlamıştır.

Tuan, insanların ideal bir ortam inşa etmek için ahlak ve hayal gücünü birleştirmesi gerektiğini savunur.

 

Bölüm 4: Yi fu'nun Ekolojik Kültürel Düşüncesi: Çağrışım ve Mantıksal Yapı

Tuan, coğrafi araştırmanın odak noktasının doğrudan insan deneyiminin yaşam dünyası olması gerektiğini ve insan duygularının, anlamının, değerlerinin ve amaçlarının önemini vurgulaması gerektiğini belirtmiştir.

Tuan'ın düşüncesi, "yer," "mekan" ve "hayatta kalma" etrafında odaklanır.

 

Bipolar Kontrolün Ekolojik İşleyiş Mekanizması: Yi-Fu Tuan'ın Ekolojik Hayatta Kalma Perspektifi

Tuan, mekan ve yer arasındaki ilişkiyi tanımlar: Bir mekânın güvenliği ve istikrarından, mekânın açıklığını, özgürlüğünü ve tehdidini anlarız. Ve tam tersi.

 

Yer, yerleşik değerlere sahip güvenli bir merkezdir

Yer, kişinin kimliğinin kaynağı ve kişiliğin sağlıklı gelişimine katkıda bulunan istikrar ve güvenlik duygusu sunar.

 

Mekan, hareketi, eylemi, özgürlüğü, potansiyeli ve geleceği temsil eder.

 

Tuan, barınma ve macera, bağlanma ve özgürlüğün insan yaşamının diyalektik bir hareketi olduğunu vurgular.

 

Bireyler ve Gruplar

Tuan, mutlu bir insan varoluşunun bireysellik ve topluluğun birleşimi olması gerektiği görüşünü somutlaştırır.

 

Öz farkındalık, mekânsal ayrışma ile ilişkilidir

Ayrışma, öz-yansıtma ve kendini koruma için yalnızlık fırsatları sunar. Ancak güçlü bir benlik duygusu, aynı zamanda izolasyon ve yalnızlık gibi dezavantajlara da yol açabilir.

Bireyselleşme, yalnızlığa ve acıya dönüştüğünde, insanlar güçlü bir toplumsal uyum arar.

 

Tuan, ayrılığı önlemek için koro, pop müzik, mimari ve dil gibi yollar önerir.

 

Ev Sahibi-Konuk Değişimi: Yi-Fu Tuan'ın Ekolojik Holistik Görüşü

İnsanların çevreye karşı temel duyguları "sevgi ve korku" dur.

 

Sevgi: Tuan, bu duyguya "topofili" adını verir; bu, "insanlar ile bir yer veya çevre arasındaki duygusal bağ" anlamına gelir. Topofili, estetik tepki, dokunsal haz ve yuva duygusu şeklinde ifade edilir.

 

"Topofili"nin karşıtı olan "yer fobisi", korkuyu ifade eder ve "korku manzarası" hem psikolojik durumları hem de fiziksel çevreyi ifade eder.

Korku, doğa korkusu (doğal afetlerin acımasızlığı) ve insan çevresinden duyulan korku (savaş, ırk ayrımcılığı, teknoloji kaynaklı felaketler) olarak ikiye ayrılır.

 

Tuan, tüm insan duyularının doğal dünyayla bütünleşerek organik estetik algı ve deneyim yarattığını savunur. Bu karmaşık deneyime "beden estetiği" denir. Farklı algıların bütünleşmesi sinestezi olarak adlandırılır.

 

Kültür, insanların dünyaya entegre olma aracıdır.

Dil, özellikle metafor aracılığıyla, insanlar ve doğa arasındaki duygusal bütünleşmeyi yansıtır.

 

Tuan, duygularımızı daha gerçek, rasyonel ve istikrarlı kılmak için doğanın gücüne güvenmemiz gerektiğini belirtir

 

Mimari, insanların fikir ve inançlarını yansıtır (dikey mekan aşkınlığı, yatay mekan sekülerleşmeyi yansıtır). Kıyı şeritleri, vadiler ve adalar gibi doğal ortamlar "insanlığın ideal dünyasını" simgeler.

 

Ahlak ve Hayal Gücünün Birleşimi: Yi-Fu Tuan'ın Ekolojik Etiği

Ne kadar çekici olursa olsun, ahlaki bir ağırlığı olmayan bir dünya anlamsızdır.

 

Gücün pratik alandaki etkisi, doğanın sömürülmesi ve insanların iş, savaş ve siyasette mekanik nesnelere indirgenmesidir.

 

Eğlence amaçlı güç kullanımının ekonomik zarardan daha büyük sonuçları olduğunu savunur, çünkü oyun sonsuzdur

Bitkilerin budanarak çarpıtılması, bonsainin "işkence aletleri" ile yetiştirilmesi ve hayvanların seçici üreme ile deforme edilmesi estetik yoksunluğa örnektir.

 

Modern mimari, dışsal ihtişama odaklanarak insan doğası ve kişilerarası ilişkiler gibi önemli unsurları göz ardı ediyor.

 

Hayal gücünün yarattığı yapay dünyalar, illüzyonlarla doludur ve köklü güvenlik ihtiyacını karşılamada başarısız olur. Tuan, modern gökdelenler, alışveriş merkezleri ve Disney tema parkı gibi yerlerin, "hayatın ne kadar hafif ve gerçek dışı hissettirdiğine" yol açtığını belirtir.

 

Başarılı mimarinin maddi form ve kültürün bir birleşimi olması gerektiğini vurgular. Tuan, otantik yaşamı yansıtan ve doğa ile metropol arasında uyum sağlayan "ara manzara" (tarım arazileri, banliyöler) inşa edilmesini savunur.

Manzara resimlerinin, müziğin ve ritüellerin, insanların "manevi yaratıcılığa daha fazla güvenmeleri" yoluyla ideal bir yaşam ortamı yaratılmasına yardımcı olduğunu savunur

 

Yaşamın Yeniden Canlandırılması: Yi-Fu Tuan'ın Edebiyat ve Sanata Ekolojik Bakış Açısı

Edebiyat ve sanat, insanların ruhsal ihtiyaçlarını karşılayabileceği, değerli olunan güvenlik merkezleri olan "sanal mekanlar" olarak adlandırılır.

 

Mekanlar gibi, sanat da sembolik ve ilham vericidir.

Müzik, zamanı durduruyor ve onu kalıcı bir varoluşa dönüştürüyor.

Sanal mekanlar, coğrafi mekanları aşar. Sanat, insanların değişmeden kalan bir deneyime geri dönmesini sağlar ve insan doğasını yüceltme gücüne sahiptir.

 

Tuan'a göre, "Ekolojik bozulma, günümüz insanlarının hayatta kalma tercihleri, değer tercihleri, bilişsel kalıpları, değerleri, kültürel yönelimleri ve sosyal idealleriyle yakından bağlantılıdır" ve edebiyat/sanat, manevi krizi çözmede umut ışığıdır.

 

Yi fu Tuan'ın Ekolojik Kültürel Düşüncesinin Önemi

Tuan'ın hümanist coğrafyası, insanın "dünyayı algılama, değerlendirme ve yeniden inşa etme konusundaki benzersiz yeteneğine" vurgu yapar.

 

Tuan, aşırı insan merkezciliğe karşı çıkar. Tuan, insanların eylemlerinin sonuçlarını öngörme ve bunlar üzerinde düşünme yeteneğini vurgular.

 

Pratik açıdan, Tuan'ın düşüncesi geleneksel mekânsal planlamaya karşı hümanist mekânsal planlama felsefesini teşvik eder. Geleneksel planlama, "insan öznelliğinin" ve "yaşam dünyasının" kaybına yol açar.

 

Çözüm

Yi-Fu Tuan'ın ekolojik ve kültürel düşüncesi, yaşam yolculuğu ve felsefi etkilerle (fenomenoloji, varoluşçuluk) şekillenmiştir. Tuan'ın düşüncesi, yer/mekan ve benlik/grup arasındaki "ikili kontrolün ekolojik işleyiş mekanizmasını" ve "ahlak ve hayal gücü arasındaki dengeye dair ekolojik etik bir bakış açısını" vurgular.

 

Akademik olarak, insanmerkezcilik ve ekosantrizm arasındaki çelişkiyi uzlaştırır ve pratik olarak hümanist mekânsal planlamaya ilham verir. Bununla birlikte, eleştirmenler, Tuan'ın düşüncesinin "olgun bir toplumsal bakış açısından nispeten yoksun" olduğunu ve aşırı öznel olduğunu belirtir. Tuan'ın düşüncesi, çağdaş ekolojik sorunların ele alınmasında önemli bir rol oynayabilir.

…