Elçin
Macar - Karadeniz’deki Protestan Rumlar ve Yunanistan’a Göçleri
1815’ten itibaren ulaşım ve haberleşmede
sağlanan rahatlığın ertesinde, Doğu’ya yönelik Protestan misyoner
faaliyetlerinde artış dikkat çeker.
Anadolu’ya ilk gelen Amerikalı misyonerler,
Parson ve Fisk, 1820’de İzmir’e yerleşirler. İstanbul’a ilk gelen Amerikalı
misyoner ise Goodell’dir ve ABD’nin Osmanlı nezdindeki ilk diplomatik
temsilcisi David Porter ile birlikte 1831’de şehre gelir.
Anadolu’da Rumluk ile Ortodoksluk ilişkisinin
kimlik açısından iç içe geçmiş olması, Protestanların başarısının önündeki en
önemli engeldi.
Misyonerlerin üstten bakan, uygarlık ve
aydınlık getirme iddiasını belli eden üslûpları, Oryantalist bakış açıları,
tepki çekiyordu.
Doğu kiliselerinin sert direnişi,
misyonerlere geri adım attırdı. 1843’te, Rufus Anderson, merkeze, Türkiye
misyonunun Rum kısmının görevini sona erdirmeyi tavsiye etmeye karar verdi.
1850’de İngiltere Büyükelçisi Lord Stratford
Canning’in sayesinde, Sultan Abdülmecit Protestanları bir millet olarak tanıdı.
Karadeniz bölgesindeki gelişmenin kaynağında
ise, Bebek’teki teoloji seminerinin 1865’te Merzifon’a taşınması yatar.
Merzifon, Karadeniz bölgesindeki misyonerliğin başkentiydi ve başında, Ermenice
ve Rumcaya mükemmel derecede hakim olan Edward Riggs vardı.
II. Meşrutiyet ile kısa sürecek bir eşitlik
havası doğmuştu. 1913’te Ordu’nun pastörü Pandelis Philadelphevs şöyle
söylüyordu: “25 yıldır Ordu’dayım. Beş yıl öncesine kadar, taşlanmadan veya küfür
işitmeden şu sokaktan geçemezdik.
Karma Mübadele Komisyonu, 16 Ağustos
1924’teki 65. oturumunda, Türkiye’deki Katolik ve Protestan Rumları mübadele
dışı bıraktı.
Venizelos’un daveti üzerine, 1924’te İzmir
Kız Koleji Atina’ya, Merzifon’daki Anatolia Koleji de Selanik’e yerleşti,
günümüzde de eğitimlerine devam ediyorlar (s. 638).
---
Macar, Elçin. (2017), “Karadeniz’deki Protestan Rumlar ve Yunanistan’a Göçleri,” Geçmişten Günümüze Göç, Ed. Osman
Köse, Canik Belediyesi Kültür Yayınları, Cilt: 1, (s. 635-640), Samsun
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder