Vilayetlerimizin Tarihi (Rize, Gümüşhane, Trabzon, Artvin, Giresun, Samsun)

Vilayetlerimizin Tarihi

 

Rize Maddesi (s. 309-311)

Rize adının manası meçhuldür. Yunan ve Kafkas dillerinden gelme bir kelime olduğu sanılıyor.

Gümüşhane Maddesi (s. 220-223)

1869’da Avrupalı yazar M. Theophile Deyrolle, Trabzon’dan Bayburt’a kadar devam eden bir seyahat yapmış, notlarını da kitaplaştırmıştır.

“…Karanlık Köprü diye anılan köprüyü geçtikten sonra Şeytanlık Mahallesine vardık. Burası sahici bir mahalle değil, dağlardaki bazalt kayalarının yığılış şekli, peri masallarını hatırlatıyor. İnsana dehşet veren yarıklarla birbirinden ayrılmış olan bu kayaların dibinden de beyaz köpükler saçarak akan derelerin gök gürültüsünü andıran sesi yükseliyor. Dağlar, dev gibi çamların meydana getirdiği ormanlarla kaplı. Etrafta arılar uçuşuyor. Bu arıların balı zehirli olur (Ksenophon’a atıf yapıyor).

Gümüşhane, bir derenin yamaçlarına sıralanan küçük evlerden ibaret küçük bir kasaba.

Çiftlihan denen yerde bir tekkeyi ziyaret ettim. Her yıl civar ahaliden birçok insan ziyarete gelirmiş.”

İlhanlılar zamanında Çin’e giden Marco Polo, Bayburt’ta konaklamıştır.

Artvin Maddesi (s. 378-383)

Selçuklular, Artvin ve çevresine Malazgirt Zaferinden önce girdiler. Alparslan’ın ölümünden sonra Gürcüler bu bölgeyi ele geçirdi. Melikşah döneminde, 1081’de bölge tekrar Türk hâkimiyetine geçti.

Moğol saldırıları sonrasında bölge, İlhanlıların eline geçti. Bu dönemde, Moğol hakanının izniyle bölgede Sergis adlı bir Kıpçak beyi, Atabeylik kurdu. İlhanlıların dağılmasından bölge Celayirliler, Karakoyunlular, Timur, Akkoyunlular, Safeviler gibi Türk soylu devletlerin hâkimiyetinde kaldı.

Fatih’in Trabzon’u fethinden sonra bölgenin Türkleşme süreci tamamlanmış oldu. 93’ harbinden sonra bölge, tarihinin en kötü günlerini yaşadı.

Giresun Maddesi (s. 392-397)

Giresun, kirazın dünyaya yayıldığı mahal olarak kabul edilmektedir.

Giresun’a bağlı olan Şebinkarahisar, önemli bir tarihi şehirdir. Türklerden önce buraya Kolonia deniyordu.

Samsun Maddesi (s. 133-137)

1896 yangını şehri tamamen yok etti.

Köprülülerin ilki Köprülü Mehmet Paşa, Samsun’a bağlı Vezirköprü kasabasında doğdu. Bu kasabanın ismi o zamanlar “köprü” idi. Vezire izafetle Vezirköprüsü olarak anılmaya başlandı.

Trabzon Maddesi (s. 2-7)

---

Tifdruk Matbaacılık

İstanbul, 1968