Yayla Kültürü ve Yayla Turizmi

Yayla Kültürü ve Yayla Turizmi

 

Ülkemizde yaygın biçimde sürdürülen yayla geleneği, Türk kültürünün önemli bir parçasını teşkil etmektedir.

Türkler gittikleri her yere de kendi kültürlerinin yanı sıra komşu oldukları milletleri de etkilemiş ve onların kültürlerinden de etkilenmişlerdir.

Yaylacılık ülkemizin coğrafi bölgeleri hatta illerine göre kendine has kuralları (…) terminolojisi, (…) kullanılan aracı ve gereci olan ayrı bir dünya, ayrı bir kültürdür. (s. 23)

Doğu Karadeniz Bölgesi coğrafi yapısı gereği, 1500-2000 metre rakımlı tepe ve düzlüklerde çok sayıda yayla barındırmaktadır. Yaylalar 1500 m yükseklikten başlayarak yükselen çok zengin doğal peyzaj özelikleri taşıyan ve doğal arberetum niteliğindeki alanlardır. Uzun yıllar hayvancılık amaçlı kullanılan bu yaylaların son yıllarda eko turizm ve dinlenme mekânları olarak karşımıza çıkması, zaman içinde yaylalardan yararlanma biçiminde de değişimlerin yaşanmasına sebep olmaktadır.

…yaylacılığın kültürel temelleri ve kültürel öğeleri günümüz yaylacılık uygulamalarında kısmen kaybolmuş ve buna bağlı olarak yayla turizmi kapsamında sunulan ürün için de yaylacılığa ait birçok kültürel elemanın yer almadığı bir durum ortaya çıkmıştır. (s. 24)

…yatırımların özellikle belli destinasyonlarda yoğunlaşması, söz konusu destinasyonlarda başta çevresel olmak üzere, sosyal ve kültürel yıpranmayı da beraberinde getirmektedir.

Kültür çoğu zaman bir toplum içinde yerleşmiş ve paylaşılan tüm inanç tutum ve değerleri kapsar. Kültür kavramı içinde de hem somut hem de somut olmayan elemanlar yer almaktadır. Bu elemanlar ise kültür turizminin arz kaynakları niteliğindedir. (s. 25)

Turizmde ürün iki şekilde ortaya çıkmaktadır. Bunlardan birincisi bir ülke veya bir yörenin, diğer bir ifadeyle bir destinasyonun sahip olduğu tüm doğal, tarihi ve kültürel kaynakların oluşturduğu turizm ürünüdür. İkincisi ise tüketicilerin yer değiştirmelerini sağlayan ve tatil yapmalarına imkân veren tüm hizmetler, yani bir paket turu oluşturan turistik hizmetlerin parçalarıdır. (s. 32)

Turistik ürünü oluşturan elemanlar:

a)    Turisti çeken doğal ve kültürel varlıklar

b)    Turiste hizmet veren mekânlar

c)    Ulaşım ve taşımacılık hizmetleri (s. 32)

Turizm ürününde çekiciliği belirleyen unsurlar doğal unsurlar, sosyo kültürel unsurlar, ekonomik unsurlar ve psikolojik unsurlar olarak dört gruba da ayrılabilir. (s. 34)

Kırsal turizmin bileşenleri

Cazibe yerleri

Ulaşım

Kalacak yer

Hizmet

Destek hizmetleri

Olaylar

Aktiviteler için mekânlar (s. 69)

Artvin Yaylaları

Yusufeli - Kaçkar Turizm Merkezi - Yaylalar Köyü

Yaylalar köyü, Yusufeli ilçesinin 53 km batısındadır.

3200 m yükseklikteki köyde çeşme, elektrik, sağlık ocağı gibi altyapı hizmetleri mevcuttur.

Yaylalar köyü, Kaçkar Dağlarına tırmanmak isteyenlerin ara konaklama merkezi konumundadır.

3328 m. yükseklikteki Dilberdüzü, Kaçkar Dağlarına zirvesine en yakın kamp yeridir.

Bölgede vaşak, ayı, yaban keçisi, kurt, çakal, tilki gibi yaban hayvanları izlenip görüntülenebilir. (s. 98)

Kafkasör Turizm Merkezi (Kafkasör Yaylası)

Artvin’in 10 km. güney-batısındadır.

Her yıl Haziran ayının son haftasında düzenlenen ve 3 gün süren boğa güreşleri etkinlikleri (…) festival havasında geçmektedir.

Borçka - Karagöl

Borçka-Camili yolunun 27 kilometresinden doğuya ayrılan toprak yoldan 20 km. giderek Karagöl’e ulaşılır.

Göl çevresi ormanlarda vaşak, boz ayı, çengel boynuzlu dağ keçisi, dağ tavuğu, yırtıcı kuşlar izlenebilir. Gölde alabalık avlamak mümkündür. (s. 99)

Şavşat - Karagöl

Şavşat’ın 30 km. kuzey-doğusundadır. Göl çevresinde çeşitli yaban hayvanları yaşamaktadır.

Ardanuç - Babilan Yaylası

Ardanuç ilçesinin 51 km. doğusundadır.

Yaylada altyapı hizmeti yoktur. Hafta sonlarında yaylada kurulan pazarda köylülerin ürettiği gıda ürünleri, hayvan ve çeşitli eşyalar satılır.

Bayburt Yaylaları

Kop Dağı Turizm Merkezi - Kop Dağı Yaylası

Bayburt-Aşkale yolunun 40. kilometresindedir.

2918 m. yükseklikteki Kop dağında kış boyunca kayak yapılabilmektedir.

Kayak merkezi olarak kullanıldığından yaylada her türlü konaklama ve yeme içme yerleri bulunmaktadır.

Giresun Yaylaları

Kümbet Yaylası

Giresun’un 52 km. güneyinde Dereli ilçe sınırlarındadır.

1640 m. rakımlı yaylada alt yapı hizmetleri tamamlanmıştır. (s. 102)

Kümbet’in 2 km. batısındaki Aymaç eşsiz bir zirvedir. Aymaç’ta Temmuz ayının ikinci Pazar günü yayla şenlikleri yapılmaktadır. Temmuz ayının üçüncü cumartesi günü Sis dağı Otçu şenlikleri yapılmaktadır.

Kümbet yaylasında el dokuması kolan ve örme sepet satılmaktadır. Kasaplarda sadece kuzu eti satılması, Kümbet yaylasının özelliklerinden biridir.

Hanalanı (Kulakkaya) Yaylası

Giresun’un 38 km. güneyindedir.

1500 m rakımlı yayla doğal botanik parkı özelliği taşımaktadır. Tamamen bakir durumdadır.

Melikli Obası Yaylası

Giresun’un 40 km. güneyindedir.

Bektaş Yaylası

Giresun’un 59 km. güneyindedir.

2000 rakımlı yaylaya gidilen yol üzerindeki Despot Kayası ve Gelin Kayası birer doğa harikasıdır.

Bektaş yaylasının 1 km. doğusundaki Kurttepe mevkii, kışın kayak yapmaya uygundur.

Gümüşhane Yaylaları

Zigana Turizm Merkezi - Zigana Yaylası

Zigana tünelinin 3,5 km ilerisindedir. Trabzon’a 112 km. mesafededir.

2032 m. yükseklikteki Zigana yaylası aynı zamanda kayak merkezidir. Her türlü alt yapı hizmeti tamamlanmış durumdadır.

Zigana, yaz aylarında çim kayağı, kış aylarında kayak turizmine elverişli ender beldelerimizden biridir.

Şiran - Tomara Şelalesi

Şiran ilçesinin 14 km. güney-batısında Tomara şelalesine ulaşılır. 2 km. yakınında Seydibaba köyü bulunmasına rağmen şelale ve çevresinin doğası bakirdir. (s. 104)

Altıntaşlar (Kalis) Yaylası

Gümüşhane’ye 67 km. mesafededir. Yaylanın içinden geçen Altıntaşlar deresinde alabalık boldur. Eskiler, zamanında yayladan altın çıkarıldığını söyler.

Çam Piknik

Gümüşhane-Bayburt yolunu takip edilerek gidilen yaylada altyapı hizmetleri mevcuttur. (s. 105)

Ordu Yaylaları

Perşembe Yaylası

Ordu’ya 124 km. mesafededir.

1350 rakımlı yaylada alt yapı hizmetleri mevcuttur. Önemli bir panayır yeri olan yaylada Karga tepesi eşine az rastlanan bir manzaraya sahiptir.

Keyfalan Yaylası

Mesudiye ilçesine 20 km mesafededir.

Çambaşı Yaylası

Ordu’nun 58 km. güneyinde Karadüz ilçe sınırlarındadır. (s. 118)

Trabzon Yaylaları

Sera Gölü Çevresi

Trabzon-Akçaabat yolunun 2 km. güneyindedir. Gölün çevresi kamp ve piknik alanıdır.

Sultan Murat Yaylası

Çaykara ilçesine 25 km. mesafededir. Yaylada 23 Haziran’da Sultan Murat, 20 Ağustos’ta Şehitler 15 Eylül’de Yayla Obası şenlikleri yapılmaktadır. (s. 122)

Maçka-Şolma Yaylası

Maçka’nın 22 km. batısındadır. Yolun 16 kilometresi zengin bitki örtüsüne sahip Kulin dağından geçer.

Maçka-Mavura Yaylası

Maçka’nın 18,5 km. batısındadır.

Mavura yaylası ile Şolma yaylası arasındaki 3,5 km. orman manzaralı toprak yol, yaya yürüyüş için idealdir.

Maçka-Kiraz Yaylası

Maçka’nın Gürgenağaç köyüne 7 km. mesafededir.

1850 m. rakımlı yaylanın içinden geçen ırmakta alabalık avlanabilmektedir. Çim kayağı da yapılan yaylada Temmuz ayının üçüncü Cuma günü Ayeser şenlikleri yapılmaktadır.

Lapazan Yaylası

Gürgenağaç köyünün güneyinde, 2200 rakımlı yaylada yaz aylarında bile kar yığınları görülebilmektedir.

Maçka-Çakırgöl Yaylası

Trabzon’a 65, Sümela Manastırı’na 25 km. mesafededir. Kış turizmi için uygun coğrafi özelliklere sahiptir.

Çaykara-Uzungöl Turizm Merkezi

Çaykara’ya 20 km. mesafedeki Uzungöl, yaz-kış turist çeker. (s. 124)

Karadağ Turizm Merkezi - Karadağ Yaylası

Akçaabat-Düzköy yolunu takip ederek ulaşılan Karadağ Yaylası 1946 metre yüksekliğe sahiptir.

Temiz havasıyla özellikle akciğer hastalarını tedavi amacıyla kendine çeken yayla da yaban hayatı da çok zengindir.

Karadağ Turizm Merkezi - Hıdırnebi ve Kuruçam Yaylaları

Karadağ Yaylasına yakın mesafededir.

1742 rakımlı yaylada her yıl Temmuz ayında düzenlenen Hıdırnebi şenliklerinin yapıldığı tepe, sahip olduğu manzarayla seyir terası konumundadır.

Yörede yaşayan köylüler, kurulan Pazar yerlerinde çeşitli yöresel eşyalar (sepet, kaşık, çorap, çanta vs.) satmaktadırlar. (s. 125)

Tonya-Erikbeli Turizm Merkezi - Erikbeli Yaylası

Tonya ilçesinin 24 km. güneyindedir.

Erikbeli Turizm Merkezi, bölgedeki pek çok yayla yolunun birleştiği kavşaktadır.

Sazalan Yaylası

Erikbeli Turizm Merkezinin 5 km. batısındadır.

Sis Dağı Yaylası

Erikbeli Turizm Merkezinin 25 km. kuzeybatısındadır. Yaylada her yıl Temmuz ayında Sis Dağı Şenlikleri yapılmaktadır. (s. 126)

Kadırga Yaylası

Erikbeli Turizm Merkezinin 14 km. doğusundadır.

2300 rakımlı yaylada her yıl Temmuz ayında Kadırga Şenlikleri düzenlenmektedir.

Çatma Obası Yaylası

Kadırga Yaylasının 9 km. güneyindedir. 2200 rakımlı yayla çeşitli efsanelere konu olmuştur. (s. 127)

Düzköy (Haçka Obası) Yaylası

Düzköy ilçesinin 12 km. güneyindedir. Temmuz ve Ağustos aylarında şenlikleri düzenlenen yaylada bulunan Haçkalı Baba Türbesi de ayrıca ziyaretçi çekmektedir. (s. 128)

---

Paglar

Rize yaylalarına özgü, basit yayla evlerine/barınaklarına pag denir. Tek göz olarak inşa edilen pagların inşasında taş kullanılır. Çoğunda pencere bulunmaz. Duvarları toprağa gömülü olan pagların üzerleri hartama, sac veya naylonla örtülür. (s. 159)

---

Çorbalar

Her yerde birinci yemek olarak alınan sulu çorbalar Rize bölgesinde pek fazla bilinmez (tercih edilmez).  Birinci yemek olarak sofraya gelenler genellikle tava yemekleridir. Bu yemekler sofraya sıcak olarak getirilirler. (s. 176)

Fudala: Met oyununda yedek oyuncu

Halgın: İçinde hayvan yiyeceği pişirilen bakırdan yapılan büyük kazan. Ovak da denir.

Rize

Çamlıhemşin Ayder Yaylası Turizm Merkezi

Ayder’i şifa yaylası olarak tanımlayan özellikleri; havası, suyu, kaplıcası ve balıdır.

260 metre derinden çıkan kaplıca sularının başta romatizma, kireçlenme olmak üzere pek çok hastalığa iyi geldiği biliniyor. (s. 210)

İkizdere - Anzer Yaylası Turizm Merkezi

Anzer Yaylası trekking, kayak, rafting, jeep safari gibi yaz-kış turizm aktivitelertinin doğa sporlarının gerçekleştirilmesine imkân sağlamaktadır.

İkizdere Vadisi 2460 bitki türü ile Türkiye florasının % 28’ini barındırmaktadır.

Bölgedeki 43 kuş türü Bern Listesi “Mutlak Koruma Altındaki Türler” listesinde, 14 kuş türü ise “Koruma Altındaki Türler” listesinde bulunmaktadır. (s. 220)

Dağ horozu tüm dünyada sadece Kafkasya’daki yüksek dağlarda yaşayan bir kuş türüdür.

Yaklaşık 2000 metre civarında yaşayan dağ horozlarının yaşamının büyük bir kısmı soğuk ve karla mücadele ederek geçiyor. (s. 223)

İkizdere-Çağırankaya Yaylası

İkizdere’nin 25 km. doğusunda 3200 metre rakımdadır.

Çamlıhemşin-Aşağı ve Yukarı Kavran Yaylaları

Aşağı Kavran Yaylası Ayder’e 10 km. mesafededir. İki Kavran yaylası arasındaki mesafe 3 kilometredir. Yukarı Kavran Yaylası, Kaçkar Dağının zirvesine 8 km mesafededir. Bu yayla, Kaçkar Dağına tırmanış yapacak dağcıların ilk kamp yeridir.

Pokut Yaylası

Çamlıhemşin’in üstünde, 2100 metre yüksekliktedir. Manzarası, bu yaylanın başta gelen cezbidir.

Elevit Yaylası (Yayla Köy)

Çat yaylasının 7-8 km yukarısındadır.

Palovit Yaylası

Kaçkar Dağının kuzey-batı yamacında yer alan Palovit Yaylası, Çamlıhemşin’e 80 km mesafededir. (s. 228)

Hazindak Yaylası

2040 rakımlı yaylada 25-30 yayla evi vardır.

Kale Yaylası

2800 rakıma sahiptir. Fırtına nehri bu köyün sınırları içinde doğar. Erzurum, İspir ve Artvin-Yusufeli’ne geçit veren yapısıyla eskiden yük kervanlarının geçiş yaptığı tarihi bir köydür. (s. 229)

Çiçekli Yayla

Çamlıhemşin’e 55-60 km mesafededir.

Baş Yayla

Kale Yaylasının 3 km. doğusunda yer alır.

Gito Yaylası

2000 rakımlı, doğa harikası bir yayladır.

Hemşin-Sıra Köy Yaylaları

Verçenik Yaylası

Çamlıhemşin’e 60 km mesafedeki Verçenik, kampçılar için ideal bir yerdir.

Samistal Yaylası

Sal Yaylası

Kaçar Yayları

Aşağı Çeymakcur Yaylası

Yukarı Çeymakcur Yaylası

Palakcur Yaylası

Hacivanak Yaylası

Apivanak Yaylası

Ambarlı Yaylası

Avusor Yaylası

Amlakit Yaylası

Trevit Yaylası

Ovit Yaylası

Karunç Yaylası

Sırt Yaylası

Karap Yaylası

Meleskur Yaylası

Tobamzga Yaylası

Komati Yaylası

Koçdüzü Yaylası

---

DOKA, DKBB

2013