Hacı Ahmet Özdemir - Rize’nin Tarihi
Osmanlı öncesi Rize tarihine dair
bilgilerimiz sınırlıdır.
Bölgede yüzey araştırması yapmak, yörenin
fizikî koşulları nedeniyle kolay değil. Bu bakımdan bölgenin tarihi ancak komşu
illerin ve bölgelerin tarihiyle bağlantılı olarak ele alınabilir.
Rize ili ve çevresinin bilinen ilk ahalisi
(…) Türk ırkıyla akraba Asyaniklerden idi.
Bir bölgede tarih çağının başlaması ilk defa
bir yazılı kaynakta anılması ile olduğundan, Çoruh boyları ile Rize bölgesinin
tarihi ilk olarak Urartulu II. Sardur’un MÖ. 765’ten sonra Çıldır Gölü’nün
güneyinde Taşköprü köyü yukarısındaki kayalığa kazdırdığı çivi yazılı kitabede
“Kulki/Kulkha” adı ile, daha sonra Yunan kaynaklarında geçen
“Kolk/Kolditlerden” bahsedilmesiyle başlatılmaktadır. (s. 34)
MÖ. 714 civarında Kimmerler Urartu
topraklarına girerek Çoruh boylarına yayıldılar.
Bunların hemen ardından İskitler/Sakalar
bölgeye geldi.
Sakaların Gogar/Gugar boyunun Şavşat,
Ardanuç, Artvin, Borçka ve Gönye’yi içine alan sancağı Kalarç adını taşıyordu.
Buradan Karadeniz’e esen sert, kuru ve
kayıklar deviren rüzgâra Batum, Rize arasında hâlâ Kalarç Yeli denmesi
Kırzıoğlu’na göre bölgenin çok eski devirlerden itibaren Türk yurdu olduğunun
bir delili sayılabilir.
MÖ. 547 Persler
MÖ. 334 Büyük İskender,
MÖ. 312-280 Büyük İskender’in komutanları
bölgeye hakim oldu
Sakaların Daha kolunun Para boyundan Arşak
(Arsakes MÖ. 250-247) ve halefleri Türkçe pars ile ayı kırması yırtıcı anlamına
gelen Arşak unvanını kullanıyorlardı. Pontus Devleti’ne hakim olan Mitridatlar,
Arşak soyundandır. X. Arşaklı Mitridat (MÖ. 123-88) Val Arşak adlı kardeşini uç
beyi tayin etti. Val Arşak, Giresun ve Rize arasındaki bölgeyi ele geçirdi.
Bulgarlardan kalabalık bir kitleyi bölgeye yerleştirdi.
Hemşin’deki Bolkar Dağları muhtemelen Bulgar
Dağları’ndan bozmadır.
MÖ. 280-63 Pontus Devleti
MÖ. 63-MS. 395 Roma İmparatorluğu
530 yılında bozguna uğratılan Bulgar
Türkleri Trabzon havalisine yerleştirildi.
12 yüzyılda 40 bin kadar Kuman ailesi
Gürcistan coğrafyasında Hıristiyanlığı kabul ederek Anadolu’ya yöneldiler.
1204 yılına kadar Bizans devleti bölgeye hâkim
oldu. (s. 34)
---
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder