Alexander Pechmann - Kayıp Kitaplar Kütüphanesi

Alexander Pechmann - Kayıp Kitaplar Kütüphanesi

Malcolm Lowry

İlk romanı Ultramarine

Romanda Dana Hilliot adlı karakter, Şangay’a doğru yol alan yıkık dökük bir gemide miço olarak çalışmaya başlar.

Gemideki tayfaların gözüne girebilmek için elinden geleni yapar. Ancak günden güne yalnızlaşır.

Lowry bu romanın yazmalarını 1932’de bir yayınevine satar.

Yayınevi editörü dosyayı evinde incelemek üzere yanına alır. Dosyalar arabasının arka koltuğundan çalınır ve kaybolur.

Romanın son halini yazdığı evde bazı taslaklar, ev arkadaşının özeni sayesinde saklanmıştır. Kurtarılmış bu sayfaları arkadaşı, Lowry’ye teslim eder. Bu sayede roman yeniden yazılır.

Yanardağın Altında, Lowry’nin cehennem yolculuğudur.

…kendini yok etme derecesinde alkolik olan Meksika’daki bir konsolosun kaçınılmaz sonunu anlatan, en ince ayrıntılarına kadar düşünülmüş simgesel bir romandır. (s. 18)

Lunar Caustic / Cehennem Taşı, bu kısa roman Lowry’nin döngüsünde arafı temsil eder.

In Ballast to the White Sea / Dolu Balastlarla Beyazdeniz Yolunda,

Lowry, 40’lı yılların başında Kanada’daorman içinde bir barakaya kapanıp romanları üzerinde çalışır.

1944’te kulübede bir yangın çıkar ve bütün yazmaları tutuşur. Bu yangından ancak Yanardağın Altında’yı kurtarabilir.

Hemingway’in Seyahat Çantası

1921 yılının sonlarına doğru,

Hemingway, Paris’in bohem çevrelerinde yepyeni bir rüzgâr estirir.

Bu sırada gazetecilik yapmaktadır.

Muhabir olarak Lozan’a gönderilir. Konferans gözlemleri sırasında Mussolini adlı sahtekârın foyasını ortaya çıkarır.

…karısı Hadley’den Lozan’a gelmesini ve üzerinde çalıştığı tüm taslakları da yanında getirmesini ister.

Eşi, Hemingway’in tüm notlarını, taslaklarını bir bavula doldurup yola koyulur. Bavulu tren garında çaldırarak eli boş şekilde Lozan’a ulaşır.

Hemingway’in tepkisi bir bara gidip içmek olur.

Daha sonraları bu durumun lehine olduğunu belirtir.

Söylenmeyen şeylerin çoğunlukla uzun uzadıya açıklananlardan çok daha güçlü etkiler yarattığını anlamıştır.

1944’te Paris’te Ritz otelinde yazmalarını unutan bu defa Hemingway’dir. Otel yetkilileri, bu yazmaları yazara daha sonra posta/kargo ile yollarlar ve bu sayede Paris Bir Şenliktir ortaya çıkar.

Prosper Mérimée

1871’de ölümünden bir yıl sonra yazılı tüm mirası alevler içinde kalır.

İlk eserlerinden birini, Cromwell üzerine yazdığı bir tragedyasını kendisi yakmıştır.

Mérimée ve Shelley 1827’de Paris’te karşılaşırlar.

Mérimée, Shelley’ye evlenme teklif eder, nazikçe reddedilir.

Byron

1818’de hakkındaki dedikodulardan uzaklaşmak için Venedik’e kaçar.

Burada bir hatırat kaleme alır.

Yazdıkları çağdaşlarıyla bir hesaplaşma niteliğindedir.

Metni arkadaşı Thomas Moore’a teslim eder. Moore, dosyayı bir yayıncıya satar. Yayıncı, anıların yol açabileceği sansasyondan çekinir.

Moore, yazmaları kurtarmak için elinden geleni yapar.

Tartışma devam ederken, mirasçıları temsil eden elemanlar, yazmaları şömineye atar ve tartışmaları sonlandırırlar. (s. 33)

Shelley, hatıratı okumuş olan sayılı insandan biridir. Hatırata ilgili yorumu: “İçinde fazla bir şey yoktu.”

Mary ve Shelley

Mary Godwin (evlendikten sonra Shelley), ilk anlatısının ismi Hate / nefret

Öykü kayıptır.

Avrupa seyahati sırasında bir otelde unutulup kaybolduğu sanılıyor.

Shelley’nin bir başka eseri (Maurice or the Fisher / Maurice ya da Balıkçı) 1997 yılında bir özel arşivde bulunmuştur.

Frankenstein kadar başarılı olmuş bir diğer yapıtı Lodore, son otuz altı sayfası yayıncının elinde kaybolduğu için uzun süre yayınlanamamış, ancak Shelley bu kayıp bölümleri yeniden yazdıktan sonra yayınlanabilmiş. (s. 41)

Thomas Mann

…gençlik dönemine ait günlüklerini 1896’da imha etmiş.

En kapsamlı belgeleri 1944 ve 1945 yıllarında evinin bahçesinde yakmış.

1933’te günlüklerini Münih’teki evinde bırakarak ayrılmak zorunda kalmış.

Oğlu Golo’dan geride bıraktığı evrakı Lugano’ya yollamasını istemiş. Golo, bavul dolusu belgeyle bir araca biner. Araç şoförü nazidir ve belgelere el koyar.

Bu durum Mann’ı çok endişelendirir ancak düşündüğü gibi bir sıkıntıyla karşılaşmaz. (s. 45)

Kafka

Berlin’deki Steglitz Park’ında dolaşırken, küçük bir kıza rastlar.

Kız, oyuncak bebeğini kaybetmiş, umutsuzca ağlamaktadır.

Kafka çocuğu avutmak için hemen bir hikâye uydurur. Bebeğin seyahate çıktığını, ona da bir mektup yazdığını söyler.

Küçük kız mektubu merak edince, Kafka ertesi gün getireceğine söz verir. Bu olayı izleyen günler ve haftalar boyunca bebeğin maceralarını anlattığı yeni mektuplar yazmaya adar kendini.

Sonunda bebeği evlendirmeye karar verir.

Kafka’nın bebek mektupları bugün elimizde değildir, çünkü hepsi tek bir okuyucuya yöneliktir.

Ona göre yazdıkları “hayaletler”dir.

1917 yılında Ottla’ya yazdığı bir mektupta (…) gençlik yıllarına eserlerini ve çeşitli yazmalarını nasıl yaktığını anlatır. (s. 49)

Blaise Cendrars’ın Kilitli Kasası

Beş ciltlik romanı La vie et la mort du soldat Inconnu / Meçhul Askerin Yaşamı ve Ölümü

Bu eserin yazmalarını yaktığı söyler.

(Belki de) yazmaya başlamış ama tamamlayamamıştır; yayıncıya söz verdiği metni teslim etmemek için bir bahane uydurmuş da olabilir.

Anthologie Negre / Zenci Antolojisi

Afrika, Kuzey ve Güney Amerika, özellikle de Brezilya’nın yoksul kesimlerinde dinlediği ve derlediği bütün hikâyeleri, şarkıları vs. bir araya getirdiği bir eserdir.

1940’larda bütün yazmalarını ardında bırakarak Nazilerden kaçmak zorunda kalır.  Böylece hepsi kaybolur.

Balzac, 1833’te sırf yayıncısına zarar vermek için Köy Hekimi romanının ikinci cildinin ilk taslaklarını imha eder.

Joyce, 1904’te bunalıma girince Stephan Hero adını taşıyan iki bin sayfalık yazmaları ateşe atar.

Dostoyevski

1867’de Rusya’dan uzaklaşarak Avrupa’nın çeşitli kentlerini dolaşır.

Yolculuk sırasında Budala’yı yazar, yayınlar.

Bir Büyük Günahkârın Yaşamı adını verdiği beş ciltlik bir eserin ön çalışmasını tamamlar. 1871’de Rusya’ya geri dönerken gümrükte memurların başına dert açacağından endişelenerek yazmaları büyük bölümünü imha eder.

T.E. Lawrence anılarını kaleme aldığı ciltler dolusu yazmayı tren istasyonunda unutmuş/kaybetmiştir. Daha sonra aklında kalanları kaleme alarak Bilgeliğin Yedi Sütunu adlı metni ortaya çıkarmıştır.

Herman Melville

Island of Cross / Haç Adası

Kitabın addı Malville’in kız kardeşi Augusta’nın bir mektubunda geçer. Metnin kendisi kayıptır.

Laurence Sterne

Sterne’ün eniştesi John Botham, yazar öldükten sonra evine girer ve geride bıraktığı evraka el koyar. Yazmalar, toplumun seçkin kesiminden kadınlara ait açık saçık aşk mektupları vs. ne varsa hepsini yakar.

Hardy,

Ağaç budarken aklına bir hikâye gelir, hemen o anda hikâyeyi bütün ayrıntılarıyla kurgular, yanında kâğıt-kalem yoktur ve hava bozmadan evvel budama işini bitirmesi gerekmektedir. İşini bitirir bitirmez yazı masasının başına kurulur ancak bahçede zihnine doluşan eser bu defa kendini saklar. Hiçbir şey yazamaz.

Zheng He

Zheng He, Güneydoğu Asya’nın ve Hint Okyanusu’nun büyük kâşifidir.

1371’de doğdu.

Gemileriyle birlikte sefere çıkmış, 1421-1423 yılları arasında dünyanın çevresini dolaşmış.

Kuzey ve Güney Amerika, Yeni Zelanda ve Avustralya’nın haritasını çıkarmıştır.

Ne var ki seyir defteri hiçbir zaman bulunamamıştır. (s. 83-84)

Sofist Protagoras, M.Ö. 411 yılında Atina’da tanrıtanımazlıktan yargılanmış eserleri yakılmıştır.

Robert Ervin Howard

1906’da doğdu.

Yazdığı öyküleri dergilere kabul ettirebilmek için öykü türlerini karıştırıp iç içe geçirdi.

Bu öyküler arasında en etkileyici olanlar Solomon Kane’in yolunu şaşırıp kendini Afrika’da bulduğu öykülerdir.

B öyküler içinde 1932’de yeni bir fantastik kahraman ortaya çıkar. The Phoenix on the Sword / Kılıçtaki Anka Kuşu adlı öyküde Conan adında bir Kimmeryalı çıkar karşımıza.

Howard, 1936’da intihar eder. (s. 127-128)

Arkadi Strugatski’nin ilk edebiyat çalışması (tüyler ürpertici fantastik romanı) “Binbaşı Kovalyov’un Keşfi, Leningrad’da kaybolur.

Dr. Dee / M Kitabı

M Kitabı, bilgeliği bütün doğunun hatta Mısır’ın bilgeliğini aşan Kral Süleyman’ın kaybolmuş birçok eserinden biridir.

Denir ki, ulaşılamayan M Kitabı’nda geçmişin, bugünün ve geleceğin bütün olayları yazılıdır.

Liber Mundi’yi aramak üzere yollara düşenlerden hiçbiri geri dönememiş… (s. 142)

Homeros (…) bir başka tuhaf destan daha yazmıştır: “Margites.” Aristoteles, Poetika’da bu kayıp eseri över. Eserin komedyaya yakın olduğunu söyler.

Margites, bir şeyi başarmak istediği halde avanaklıktan öteye gidemeyen bir antikçağ Eulenspiegel’inin maceralarını anlatır (Till Eulenspiegel, 14. Yüzyılda Almanya’da meşhur olmuş bir soytarının adıdır).

Joyce’un Ulysses’ini satın almayan var mıdır? Peki ya okuyan?

Ernst Polak, kendisine ait tek bir çalışmanın günümüze ulaşmadığı muhtemelen en önemli esrarengiz yazardır. Şato’da büro amiri Klamm olarak (…) bir gölge gibi gezinmiş ve verdiği fikirlerle Werfel, Brood, Kornfield ve Musil gibi yazarları etkilemiştir. (s. 157)

Bir dizi önemli eser, şifreli bir yazıyla yazıldıkları için kayıp kabul edilir.

…en bilinen örneği yaklaşık dört bin yıllık Phaistos Diski’dir.

Çapı 16 cm.

Dünyanın en eski kitabıdır.

---

Türkçeleştiren: Regaip Minareci

Can Yayınları

Nisan 2015