Rönesans Döneminde Ütopyalar

Rönesans Döneminde Ütopyalar

Thomas More (1478-1535) bakanlık yapmıştır. VIII. Henri’nin eşinden boşanıp ikinci bir evlilik yapmasına adalet bakanı olarak izin vermeyince 1535 yılında idam edilmiştir. Sınıfsız bir toplum tasavvur ettiği Ütopia adlı eseriyle meşhurdur. Bu devlette sosyal adalet ve eşitlik ilkesi adına özel mülkiyet yasaklanır. Bu toplumda para ve altın kullanımı yasaktır. Ağır ve pis işleri köleler yapar. Köleler ya savaş esirleri ya da ağır suç işleyip cezasını çeken kişilerdir. Farklı dinlere inanan kişilere hoşgörüyle yaklaşılır.

More, Ütopya’sında daha çok toplumsal koşulların iyileştirilmesiyle ilgilenmektedir.

Tommaso Campanella (1568-1639)

Tommaso Campanella (1568-1639) Güney İtalya’da doğdu ve küçük yaşlarda Dominiken mezhebine girdi. Erken yaşlardan itibaren Aristoteles muhalifi oldu.

Ona göre, felsefi bilgi ve her türden bilim, yalnızca duyumun farklı biçimleridir. Doğa aynı zamanda Tanrının bir görünümüdür. İnanç ise bir bilgi biçimidir. Bu düşüncelerinin bereketini 27 yıl hapis yatarak gördü.

Güneş Ülkesi adlı eserinde şiddetten, baskıdan, düzensizlik ve akıl dışılıklardan arınmış, eşitlik ve sosyal adalet ilkelerini gerçekleştirmiş, doğa ile uyum içinde olan ideal bir toplum düzeni betimlenir.

Yapıt, Colomb’un keşif gezilerine katılmış Cenovalı bir kaptanla Ospitalario adlı kişi arasında geçen şiirsel bir konuşmadır.

Campanella’ya göre ideal devlet parçanın bütünde, bütünün parçada birbirini tamamladığı ideal bir politik birliktir. Güneş Ülkesi dediği yer, Seylan’a bağlı Topraban adasındadır. Burada mülkiyet yani mal mülk ve kazanç ayrımı yoktur. Ülkenin dünya görüşünde bilim ve felsefe egemendir. Devletin başında hem filozof hem de rahip kimliği olan bir hükümdar bulunmaktadır. Yardımcıları Güç, Akıl ve Sevgi adlarını taşırlar. Bütün bilimler Bilgi adı verilen tek bir kitapta şaşırtıcı bir açıklıkla özetlenmiştir.

Yaşam da dâhil her şey ortaklaşadır. Tüm çocuklar devletindir ve devlet tarafından büyütüp eğitilirler.

Öğrenciler yeteneklerine bağlı olarak farklı meslekler için özel eğitim alırlar ve herkes yeteneklerine göre bir işe yerleştirilir. Hiçbir konu rastlantıya bırakılmaz.

Kentin duvarlarında çeşitli resimler vardır ve bu resimler eğitim ve öğretimin önemli bir parçasıdır.

Günlük çalışma 4 saatle sınırlıdır. Çalışma dışındaki vakitler bireysel gelişimi amaçlayan etkinliklere ayrılmıştır.

Campanella adı gibi aydınlık olan ülkeyi bilgi ve bilimin aydınlatmasını istemiştir.

Francis Bacon (1561-1626)

Yeni Atlantis (Nova Atlantis) adlı yapıtında bilimsel ve teknik gelişmelerin toplum ve devlet yapısını belirlediği bir ütopya kaleme almıştır. Güney Yarım Kürede Büyük Okyanusun ortalarında yer alan Ben Salem isimli bir adada kurulmuş olan bu devlet dış dünyadan kopuk bir yaşam sürdürmektedir. Işık Toplayıcıları adı verilen 12 kişilik grup 12 yılda bir gizlice yabancı ülkelere giderek son bilimsel gelişmeleri ülkeye taşırlar.

Ülkeyi bir bilim kurulu yönetmektedir. Süleyman Evi denilen yerde çalışmalarını sürdüren ve Bilimler Haznesi adıyla anılan bu kurulunun (Kurul 36 kişiden oluşur) görevi “olayların sebepleri ve gizli nedenleri üzerine bilgi edinmek, mümkün olan her şeyi yapabilmek için insanın doğa üzerine egemenliğinin sınırlarını genişletmektir.”

---

Modern Felsefe I

Prof. Dr. Sara Çelik

Anadolu Üniversitesi Yayınları, Yayın No: 2588

Haziran 2012, Eskişehir