Fahrettin Kırzıoğlu Hayatı ve Eserleri

Yunus Zeyrek

Millî Folklor Dergisi, Yıl: 15 Sayı: 58, (s. 6-30)

1914 (…) Rusların da desteğini alan Ermeniler, (…) bölge halkına yapmadıklarını bırakmıyorlardı.

Kırzıoğlu Mehmet Derviş Efendi ve eşi Hesna Hoca Hanımın, sığındıkları Mamaş köyünde, bir akraba evinde ilk çocukları dünyaya geldi.

3 Mart 1918 tarihinde imzalanan Brest-Litovs Barış Antlaşması’yla (…) Ruslardan Kurtulan şehir, Ermeni işgaline uğradı.

Böyle bir ortamda dünyaya gözlerini açan Fahrettin’in ailesi, çevredeki “okumuş” ailelerden biriydi.

1923 yılında mahalle mektebine verildi. 1928 yılında altı yıllık ilkokulu ve 1931’de ortaokulu Kars’ta tamamladıktan sonra Erzurum Lisesine gönderildi.

1935 (…) Tıp Fakültesinde tahsile başladı.

…bu sırada Kars’taki evleri soyuldu.

…yeniden memuriyete başladı ve yine Hususî Muhasebe Tahsil Müfettişi olarak Posof’a gitti. Burada on ay görev yaptı.

1938 yılında Kars Lisesinde Yardımcı Türkçe öğretmenliği yapmağa başladı. Bu arada Kars Halkevi dergisi Doğuş’un idaresini üstlendi. Aylık olarak neşredilen bu dergi, onun yönetiminde yeni bir döneme girdi.

Diyarbakır Ziya Gökalp Lisesi Tarih Öğretmeni bulunduğu sırada, 17 Eylül 1953 tarihinde Türk Dil Kurumu üyeliğine kabul edildi.

Kür ve Çoruk Boylarında Kıpçaklar adlı teziyle, 18 Kasım 1975 tarihinde Orta Çağ Tarihi Doçenti oldu.

Başta kendi vilayeti Kars ve çevresi olmak üzere, Artvin, Erzurum, Rize, Trabzon, Bayburt, Gümüşhane, Ağrı, Van, Bitlis, Siirt, Bingöl, Diyarbakır, Elazığ, Malatya ve Adıyaman illerimizle ilgili çalışmalar yapmıştır. Hoca, bu şehirlerle ilgili olarak ya etraflı araştırmalar yaparak yayımlamış yahut da mahallinde konferanslar vermiştir.

Kırzıoğlu, bir tarih bilgini olduğu gibi aynı zamanda halkbilimcidir. Tertip edilen âşıklar bayramı ve halk oyunları yarışmasında birçok defa jüri üyeliği yapmıştır.

Boratav’ın Doğu Anadolu’da yaptığı folklor ve halk edebiyatı derlemelerinin hatırı sayılır çaptaki büyük bir kısmında Kırzıoğlu’nun payı vardır.

Cahit Öztelli, (…) incelemekte olduğu cönklerden birinde (…) yardımı için Kırzıoğlu’na teşekkür etmektedir.

Uzak yakın demeden kendisinden yardım isteyen herkese üflenmeden bu kadar faydalı olabilen kaç kişi gösterilebilir?

Prof. Dr. M. Fahrettin Kırzıoğlu, 1934 yılından bugüne kadar, aralıksız yazmış nadir bilim adamlarındandır.

Kırzıoğlu, önce bir tarih bilgini olmakla birlikte aynı zamanda ünlü bir halkıyatçı ve edebiyatçıdır.

1934-1943 yılları arasında kaleme aldığı yazılarında, ÇELİK soyadını kullanmıştır.

Bununla beraber zaman zaman Doğuş, Karsaklı, K. Kırzı, F. Saltkan, Mamaşlı M. Kuzu, Kars TTD Araştırma Kolu, Kars TTD Tanıtma Kolu, Mollaoğlu, Ilgar Kiziroğlu, M. K., Aksakallıoğlu, M. Şerif Çoruklu gibi imzalarla da yazı yazmıştır.

Bibliyografya

1992, Rize ve Dolaylarında Bilinmeyen Tarih Gerçekleri (Broşür), Rize Hoytur Derneği Yay., Ankara.

1994, Karadeniz Bölgesindeki Türk Boylarından Lazlar ve Hemşinlilerin Tarihçesi (Broşür), Ankara, 16 s.

1972 Lazlar/Çanarlar, VII. Türk Tarih Kongresi (1970) C.I, Tebliğler, Ankara s. 420-445.

1990 Karadeniz’in Doğu Kıyıları, Gürcistan ve Eski Turabozan Vilâyetimiz Bölgesinde Osmanlı Fethine Kadar Yerleşen Türkler ve Coğrafyada Yaşayan Hatıraları, Tarih Boyunca Karadeniz Kongresi Bildirileri, Ondokuz Mayıs Ü. Eğt. Fak. Yay., Samsun, s. 83-91.

HEMŞİN

Hemşenli Boyu ve Köyleri, 3, 3,34-36, Mart 1967

Eski Oğuz (Arsaklı/Part) Kalıntısı Hemşinliler, 8, 75-80, 1974

RİZE’NİN SESİ

Hemşinliler, 1, 9-10, Mart 1986

Bir Alman Dergisinde Çıkan HEMŞİNLİ Adlı Yazıdaki Yanlışlar, 6, 48-51, Mart 1991

Türk Ansiklopedisi:

Hemşin

Lazlar

…