Fahrettin Kırzıoğlu'nun hayatı ve genel Türk tarihi çalışmaları

Halime Kaçar

Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü

İstanbul 2008

Kırzıoğlu, 10 Mart 1917 tarihinde dünyaya geldi. Henüz bir yaşındayken öksüz kaldı. Küçük yaşlarda aile içinde yetiştirildi. İlk (1928) ve ortaokulu (1931) Kars’ta, liseyi (1934) Erzurum’da okudu

Kars Lisesi’ndeki öğretmenliği sırasında Halkevinin aylık dergisi Doğuş’un idaresini üstlendi. Doğuş’taki Türkoloji yazıları ona, yurt çapında haklı bir ün kazandırdı.

1966’da Türk Ansiklopedisi’nde uzman olarak çalıştı.

Kırzıoğlu, 1 Kasım 1967 tarihinde Erzurum Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü’nde öğretim görevlisi olarak çalışmaya başladı.

…kardeşlerin en büyüğü Fahrettin’di.

1923 yılında Kars Numune Mektebi’ne verildi. 1928 yılında İsmet Paşa İlkokulu’nu ve 1931’de Kars Ortaokulu’nu bitirdi.

Misak-ı Millî sınırları içinde yer aldığı halde, millî sınırlarımızın dışında kalan Batum ve Osmanlı’nın Çıldır Eyaleti başşehri olan Ahıska, Kırzıoğlu’nun iç dünyasında başka bir yere sahipti. Nitekim o, bütün mesaisini bu bölgenin tarihi ve edebi ürünlerinin derlenip değerlendirilmesine hasretmiştir

1941 yılında Ülkü dergisinde çıkan Dede Korkut Kitabı’ndaki Coğrafî İsimler başlıklı incelemesiyle, ilim âleminin dikkatini çekti.

1946 yılında üniversite öğrenimini tamamlayan Kırzıoğlu, iki yıl İstanbul’da serbest çalıştı. Bu sırada Hazine-i Evrak’ta ve kütüphanelerde araştırmalar yaptı, hocası Prof. Dr. Cavid Baysun 68 ile Tezâkir-i Cevdet’in ilk 12 tezkiresini, müellif yazmasından kopya ile neşre hazırladı. Dört tane tarih eserinin metin ve sadeleştirilmesini Türkiye yayınevine verdi.

(tarih araştırmalarında) Kırzıoğlu, hangi dönem incelenecekse o dönemin ekonomik ve sosyal durumunun yanı sıra halkın yaşam tarzının da bilinmesi gerektiğinin üzerinde durmaktadır.

Kırzıoğlu’nun savunduğu tarih metodu; önce bölge tarihinin yazılması, ondan sonra bunların harmanlanmasıyla Millî Tarih’in yazılmasıdır.

Kırzıoğlu’nun bilimsel çalışmalarının Doğu Anadolu ve Kafkaslar üzerine yoğunlaştığı görülmektedir. Kendisinin ifadesi ile onun mesleğe hizmeti olan Dede Korkut Oğuznameleri’nde geçen Kızılırmak başları ve Malatya’dan Hazar Denizi ile Kafkas Dağlarına kadar ki coğrafya adlarının “Haritası”nı ilk defa yapması (1952); eski “Urartu” (eş anlamında Armenya/Yukarı-Eller =Oğuz Elleri) Ülkesi’nde, M.Ö. 680 yılında başlayan Türkmen/Aşkenaz sayılan Saka’ların yerleşmesiyle, onların Horasan kolundan gelen Arşaklı/Partlıların (M.Ö. 120–35, M.S. 51–428) ve Haleflerinin “Tarih Destanları” oluşunu 40 yılı aşkın bir zamandan beri türlü deliller ile yayınlarıyla kongre ve sempozyumlarda ispat edegelmesidir (s. 41).

Rize ve Dolaylarında Bilinmeyen Tarih Gerçekleri

Rize Hoytur Derneği Yayını, Sayı:2, Ankara 1992. Sekiz sayfalık bir broşürdür. “Anadoluda en azından 2500 yıllık Türkmen/Oğuz boylarından Apşar, Askur, Kalarç/Kalaç Yurdu: Hopa, Rize ve Artvin’dir” başlığını taşımaktadır. Broşür, bölge üzerinde kafa karıştıran yayınlar yapan Alman bilim adamlarına cevap niteliği taşımaktadır (s. 102).

Karadeniz Bölgesindeki Türk Boylarından Lazlar ve Hemşinlilerin Tarihçesi

1994 yılında Rizeliler Kültür ve Dayanışma Derneği yayınları tarafından Ankara’da basılmıştır. Küçük boyutta broşür şeklinde bir kitap olup 16 sayfadan meydana gelmektedir.

Kırzıoğlu, kitabın giriş kısmında Lazlar/Çanarlar başlığı altında kimlere “Laz” dendiği ve neresinin “Lazlık” olduğunu anlatmaktadır.

Yazar; giriş kısmından sonra, Lazların Gürcü/Megrel olmadığını belirten kaynaklar ile Lazlar/Çanarlar’ın Turanlı ve Türk olduğunu gösteren delilleri sunmuştur. Kırzıoğlu, kitabın 12. sayfasından itibaren Hemşinlilerin tarihini, dilini, dinini ve sosyolojisini anlatmaktadır (s. 104).

…