Anadoluda Kırsal Mimarlık

Anadoluda Kırsal Mimarlık

Kırsal Mimarlık / farklı nitelemelerle de anılır: ‘halk mimarlığı’, ‘yöresel/yerel mimarlık’, ‘vernaküler mimari’, ‘spontan mimarlık’, ‘Tarım Çağı mimarlığı’ gibi.

İklim, yeryüzü şekilleri, toprak ve su gibi doğal özellikler, yakın çevredeki malzemeler ve yaşam kültürü kırsal mimarlığın oluşumunda başlıca etkenlerdir. Kırsal mimarlığın en önemli boyutu yapının işlevidir; estetik kaygı ikincil önemdedir.

 

Gelenek bazen şaşırtıcı bir biçimde binlerce yıl geriye kadar uzanır. 1950’li yıllara ait Boğazköy’ün kerpiç evleri de biraz ötesinde, ören yerinde bulunan Hitit konutlarını hatırlatır. M.Ö. 5400 yıllarına tarihlenen Hacılar’da bulunan evler İç Anadolu’daki 20. yüzyıl evlerine, gerek kullanılan malzeme ve gerekse mekân anlayışı bakımından aşırı derecede benzemektedir (Sözen&Eruzun, 1992:19). / s. 7

 

Anadolu Kırsal Mimarlığının Özellikleri

evleri biçimlendiren başlıca 4 etken

1. Çevresel etkenler: İklim, topoğrafya, doğal doku, insan dokusu, çevrede bulunan malzeme, vb

2. Kültürel etkenler: Dünya görüşü, kültürel değerler ve normlar, din, dil, aile, akraba ve toplum ilişkileri, yaşam biçimi, çevre/mekân-konut kullanımı ile ilgili normlar, konutun temel işlevi ve anlamı

3. Sosyal etkenler: Aile büyüklüğü, ailenin sosyoekonomik statüsü ve toplumsal etki alanı, ailenin dünya görüşü ve toplumsal tutumlar, aile yapısı/ailede roller, ailenin yaşam biçimi, ailenin kendilik algısı, beklentileri ve umutları, ailenin konut deneyimleri

4. Bireysel etkenler: Bireyin konutla kurduğu yarar ilişkisi, bireyin konutla kurduğu duygusal ilişki, bireyin kültürel normlarla ilgili yorumu, eğitimi, bireyin yaşam yoğunluğu, konut deneyimi, benlik algısı / s. 12

 

Sofasız tip / genellikle sıcak iklimli bölgelerde görülen en eski tarihli ve yalın evleri kapsamaktadır. Bu tip evler bir avlu aracılığıyla birbirine bağlanan, yan yana dizilmiş odalardan oluşur.

 

İç Sofalı ve Orta Sofalı tipler çoğunlukla kentlerde görüldüklerinden, kırsal ya da halk mimarlığı alanının dışında kaldığı söylenebilir.

 

evler zeminden yükseltilerek mekân nemden korunmaktadır.

 

Kırsal mimarlık, çağdaş mimarlık uygulamaları için değerli bir esin kaynağı olmanın yanı sıra bir miras olarak da korunması gereken bir kültür varlığı olarak önem kazanıyor.

…

ÇEKÜL Vakfı Yayını

2012

…