Erken Cumhuriyet Döneminde Çağdaş Kırsal Kimliğin Örneklenmesi Planlı Göçmen Köyleri

Erken Cumhuriyet Döneminde Çağdaş Kırsal Kimliğin Örneklenmesi Planlı Göçmen Köyleri

Erken Cumhuriyet döneminde üzerinde önemle durulan imar faaliyetlerinden biri de göçmen yerleşimleri.

Planlı bir yerleşmenin kurulması her şeyden önce karar verici bir otoriteyi gerektirir.

Osmanlı Devleti’nin göçmen yerleşimlerine yönelik bilinen ilk yasal düzenlemesi, Kırım göçmenlerinin iskânı için 3 Mayıs 1856’da Silistre Valiliği’ne gönderilen yönetmeliktir. Sözkonusu yönetmelikte “evlerin bir hizada yapılması, sokakların eşit genişlikte olması ve evlerin basit bir şekilde ahşaptan olması” istenmiştir.

 

18 Mart 1924’de, / çıkartılan 442 sayılı Köy Kanunu, Türkiye Cumhuriyeti’nin köy sorununun çözümüne verdiği önemi gösteren, kapsamlı bir yasadır.

…mevcut köylerin yapılı çevrelerinin değiştirilerek çağdaş köy ortamının oluşturulması için ideal fiziki çevre özelliklerini tanımlamış, bunun uygulanması ve sürekliliğinin sağlanması için de bir yönetim planı öngörmüştür.

 

Kazım Dirik’in İdeal Cumhuriyet Köyü Planı

Köy Kanunu’nun öngördüğü tüm işlevleri fazlasıyla içeren bu öneri, henüz kentlerde bu kadar çeşitli kamusal yapının olmadığı bir dönemde, başlığına uygun bir biçimde “idealize” hatta “ütopik” bir köy projesidir.

Ortada daire biçimli bir meydan ve bunun çevresinde birbirine koşut üç sıra sokak yer alır. Meydandan açılan ışınsal altı yol (altı ok?), sokakları keserek yapı adalarını yay biçimli olarak sınırlandırır.

…

Eres, Zeynep (2014), Erken Cumhuriyet Döneminde Çağdaş Kırsal Kimliğin Örneklenmesi, Mimarlık Dergisi, Sayı: 375, s.58-63

…