19. yy'da Modernleşme ve Gündelik Hayat

 19. yy'da Modernleşme ve Gündelik Hayat

Osmanlı kentlerinde mahalle birimi, geniş ölçekli kent yaşamının kurucu öğesi

…günlük yaşamın mahalle ölçeğinde biçimlenmesi Ortadoğu-İslâm geleneğinin bir uzantısıdır.

 

Gündelik hayatı kent ölçeğinde gözlemlemek aşırı işlevselleşmenin ortaya çıkarttığı çok katlı kültürel tabakalaşmanın kimi özgül oluşumları perdelemesi karşısında, salt görünür olanı tasvir etmek sonucunu doğurur. Öte yandan daha dar bir ölçeğin seçimi ise, saf ve bozulmamış bir kültür romantizmine yol açabilir.

…mahalle, gündelik hayatın hem dar ölçekli İktisadî, kültürel ve dinsel pratiklerini içermesi hem de geniş ölçekli kent yaşantısının kurucu öğesi olması bakımından elverişli bir gözlem alanıdır.

 

İstanbul’da beş yıldan az oturmuş olanlar taşraya gönderilir, beş yılı dolduranlardan herhangi bir mahalleye yerleşenler için o mahalleden kefil istenirdi. Mahalleler arasında korunan kültürel yapı toplumsal dokunun kaynaşmasına fırsat tanımıyordu.

 

Osmanlı mahallesinin üç temel kurucu öğesi vardır: a) Cami ve diğer dinsel mekânlar; b) Çarşı; c) Sivil konut. Bu üç öğeyi, bir de çıkmaz sokak dokusu içine yerleştirirsek, gündelik hayatın fiziksel alanını elde ederiz.

 

…

Işın, Ekrem, “19. yy'da Modernleşme ve Gündelik Hayat”, M. Belge (Ed). Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Türkiye Ansiklopedisi, II, İletişim Yayınları, İstanbul 1985, s. 538-541

…