Geleneksel Rize İkizdere Evlerinin Plan Tipolojisi ve Yapım Sistemi Açısından İncelenmesi

Geleneksel Rize İkizdere Evlerinin Plan Tipolojisi ve Yapım Sistemi Açısından İncelenmesi

Yapılar yamaca göre yapıldığından arkadan iki yamaç yönünde ise üç yada dört katlı olan evler, zemini kaba yönü olan taş üzerine yükselmektedir.

 

ilk kat ahır ikinci ara kat ve üçüncü kat yaşam alanı olarak kullanılmaktadır

 

Doğu Karadeniz Bölgesi geleneksel konutunun en önemli mekanı aşhanedir.

 

Yapının arazi üzerindeki konumlandırılmasında aşhane daima korunaklı kısma yerleştirilir. Bu konumlanmada amaç kış aylarındaki soğuk, rüzgar, kar ve yağmurdan korunmadır. Aşhane konutun bütün mekanlarının açıldığı ya da geçişin sağlandığı kısımdır.

 

Kapı gündüzleri açık tutulur. İçeriye hayvan girmemesi için 120-150 cm yükseklikte ve halk arasında perde denilen sürekli kapalı tutulan ikinci bir kapı bulunmaktadır.

Aşhanenin döşemesi sıkıştırılmış topraktandır.

Ocaklık tavanından, üzerinde yüksekliği ayarlanabilir çengeli olan bir zincir sarkmaktadır. Bölgede k’eremuli denilen bu zincire, kazanlar asılarak yemek pişirilir

 

Hayat mekanının etrafındaki odaların en büyüğüne başoda denilmektedir. Bu oda genellikle gelen misafirleri ağırlamak için kullanılır

 

(Aşhaneden söz edilen bölümlerde şöyle bir sorun var: “Aşhanenin zeminin sıkıştırılmış topraktır” deniyor ve bu doğru bilgi; aşhanelerin zemini çoğunlukla sıkıştırılmış topraktır. Başka bir yerde Canseven, Gür ve Batur gibi çeşitli yazarlardan alıntı yapılarak; “Bu odaların alt katında ahır bulunmaktadır. Aşhane kısmından açılan bir kapakla kış aylarında ahıra inilebilmektedir” deniyor. Sorun da burada, aşhanenin zemini sıkıştırılmış toprak ise, buradan “aşağıya” inemezsiniz. Ahır katı aşhanenin değil hayat veya odaların bulunduğu bölümün altında yer alır denmeliydi. Aşhaneden ahır katına bağlantısı olan evlerle ilgili daha detaylı bilgi verilmesi gerekirdi)

 

aşhane ile yatak odaları arasındaki koridor / hol için / Bölgede bu mekâna döşeme anlamında badama ya da patoma denilir

 

Bodrum kat seviyesine kadar örülen taş temelin üzerine, hızar la biçilerek şekillendirilmiş ya da kütük halinde bırakılmış yatay ahşap elemanların, köşelerde birbirlerine bölgede boğaz adı verilen geçme teknikleri ile bindirilmesiyle duvar örgüsü tamamlanır

 

…incelemede geleneksel Rize İkizdere evleri; plan tipolojisi, plan elemanları ve yapım sistemi açısından incelenerek bölgenin konut mimarisi hakkında bilgi ortaya konulmaya çalışılmıştır.

…

Demirrenk, Ecem İrem – Erarslan, Alev (2018), Geleneksel Rize İkizdere Evlerinin Plan Tipolojisi ve Yapım Sistemi Açısından İncelenmesi, ABMYO Dergisi, Sayı: 50, s. 47-66

…