Artvin ve Çevresinde Halk Mimarisi

Artvin ve Çevresinde Halk Mimarisi

Cengiz Eruzun

…kültür yozlaşması

Yaşayış biçimleri değişmiş ve bu değişim yeni fonksiyonlar yaratmış, var olan bir takım araçlar ve mekânlar kullanılış amaçlarını yitirmişlerdir.

 

Bütün Karadeniz bölgesinde olduğu gibi toprağın her aileye dağılmış olması, büyük toprak sahibi ve ırgat gibi sınıfların ortaya çıkmasını engellemiştir.

Ekonomik farklılaşmanın fazla olmayışı yaşayış biçimleri ve konutlarda da görülmektedir.

 

Yöresel malzeme, geleneksel halk sanatlarını, bu arada mimariyi etkileyen en önemli unsurlardan biridir.

 

Kıyı kesimi ile iç kesim arasında görülen ekonomik farklılaşma konut planlarında olduğu gibi malzemenin kullanılışında da farklılaşma yaratmıştır.

 

6-7 cm. kalınlığında ve 35-40 cm. genişliğinde tahta çıkaracak ağaç bulmakta güçlük çekildiğinden, ahşap arasında taş kullanılma zorunluğu doğmuş ve bu zorunluk göz dolması, muskalı dolma, cakatura denen yapı sistemlerinin bölgede yaygınlaşmasında etken olmuştur.

 

Bölgede düz arazinin çok az oluşu dağınık yerleşmeyi doğuran etkenlerden biridir. İklimin sertleştiği iç kesimlerde gruplaşmalar olmuş hattâ sık dokulu köyler meydana gelmiştir.

 

Konut üniteleri tarlaların en üst nivolarında yer almış, alt kattaki ahırdan tarlaya gübreyi ulaştırma eylemi kolaylaştırılmıştır.

 

(çok yağış alan bölgede) nemi önleme sorunu / geçirgenliği az olan ahşap ve taş malzeme kullanılarak önlenmiştir.

…yapıların yağmurdan korunması alabildiğine geniş saçaklarla sağlanabilmektedir.

İklim, sert ve soğuk olmadığı için konutlarda büyük ve çok sayıda pencere yapılarak ışıklandırma, havalandırma eylemlerine önem verilmiştir.

 

…iç kısımlarında ev ile aynı çatı altında yer alan ambar, kıyılarda konuttan ayrılarak yağışa karşı daha gelişmiş, koruma olanaklarına kavuşturulmuştur (Serenderler).

 

 

Eruzun, Cengiz (1972), “Artvin ve Çevresinde Halk Mimarisi,” Mimarlık Dergisi, Sayı: 6, s. 51-58

…