Geleneksel Diyarbakır Evlerinde Taş Figürler
18-19. yüzyıllara ait evler mimari açıdan Anadolu’nun farklı
yöreleri ile benzerlik göstermesinin yanı sıra süsleme anlayışıyla dikkat
çekmektedir. Taş, ahşap, alçı ve maden gibi farklı malzemeden yapılan
süslemelerde bitkisel, figüratif ve geometrik öğeler kullanılmıştır.
…şehir, Bitlis ve Van Gölü Havzası üzerinden Azerbaycan ve
İran’a ulaşan önemli yolların birleşme noktası üzerinde yer alır.
etrafı dağlarla çevrili çukur bir alandadır
Kaynaklarda en eski toplu yerleşim, M.Ö.8000 sonlarına
inmektedir.
Şehirde ilk uygar topluluk Hurriler’dir. Daha sonra
sırasıyla Mitanni, Asur, Urartu, İskit, Med, Pers, Büyük İskender, Selevkos,
Part Roma İmparatorluğu, Sasani, Emevi, Abbasi, Şeyhoğulları, Hamdaniler,
Büveyhoğulları, Mervani, Büyük Selçuklular, İnanoğulları, Nisanoğulları,
Artuklular, Eyyubiler, Akkoyunlular ve son olarak da Osmanlı hâkimiyet
sürdürmüştür.
yazlar çok sıcak ve kurak, kışlar çok soğuk ve yağışlı
geçmektedir.
Evler yazlık, kışlık ve mevsimlik bölümlerden meydana
gelmektedir
Anıtsal taş yapıları ile dikkat çeken Diyarbakır’da, bazalt
ve kalker taşı görülmektedir
Figüratif süsleme bazalt taşının oyulmasıyla yapılmıştır.
Bir tılsım, büyü etkisine inanılan figürlerin, ev ve evde yaşayan ev halkını
kötü gözlerden koruduğuna inanılır
Taş figürler evlerde genellikle konsollarda uygulanmıştır.
Konsollardaki figürler mask şeklinde yapılmıştır.
…figürlerin bir diğer işleniş yeri duvar yüzeyindeki
panolardır.
Panolardaki figürlerde işlenen hayvan aslandır.
Genel olarak Anadolu’daki hayvan figürleri, üç kaynağa
bağlanmaktadır. Bu kaynaklar; İran-Sasani çevresi, Anadolu’nun yerleşik
kültürleri ve Orta Asya hayvan üslubudur. Figürler genellikle koruyucu,
tılsımlı ve süsleyici semboller olarak karşımıza çıkar.
İncelenen 443 adet ev içerisinden / 14 evde figür tespit
edilmiştir.
…
Yariş, Sahure (2020), Geleneksel Diyarbakır Evlerinde Taş
Figürler, Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2), s. 170-186
…
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder