Hemşin Türkleri Homşetzi Türkleri

Yaşar Kalafat - Hemşin Türkleri (Homşetzi Türkleri) ve İkinci Dilleri Ermenice Olan Türklerin Karşılaştırmalı Halk İnançları

Hemşinli üst başlığı altında toplanan halkın Hopa Hemşinliler olarak bilinen kısmı adeta çift dillidir. Bunlar Türkçenin yanı sıra özel sayılabilecek Ermenice karışımı bir dil kullanmaktadırlar. Bu konudaki iki iddiadan birisi “ana dilleri olan Ermeniceye kısmen yitirip dillerinin Türkçeleştiği” ve diğeri de “anadilleri olan Türkçenin zamanla Ermeniciden de etkilenerek konuşulan dilin oluştuğu” şeklindedir.

Hemşinliler ile Lazları etnik köken olarak ilişkilendiren araştırmalar da vardır. Bu çevrenin görüşüne göre, Hemşinliler Kıpçak Türklerinin günümüze gelen bakiyeleridirler.

Rize Hemşinlileri ve Hopa Hemşinlileri

Her iki Hemşnli toplum kesimi de Oğuz/Türkmen boyu olan Homşetzı/Hamsetzi Türklerinden gelmedirler.

Hopa Hemşinlilerin ana dili Çuvaş Türkçesi özellikleri taşır.

Halkın yaklaşık % 20’si Ermenistan radyo ve televizyonlarını izler.

Hopa Hemşinlilerinde ağacın kök dalından oluşan halka şeklindeki çemberden geçmek boğmaca olmuş çocuklara şife getireceğine inanılır. Bu inanç Borçalı Türkleri ve Kırgız Türklerinde de vardır.

İnanca göre adeta ölüme, hastalığa yol açan güç geçilen tarafın öte yanında kalmıştır.

Hopa Hemşinlilerinin halk inançlarında da Adak bezi inanç ve uygulaması vardır. Dilek bezleri al, kara, yeşil ve sarı renkli olurlar.

(Bu inanç) Türk kültür coğrafyasının hemen her kesiminde vardır.

Hopa Hemşinlilerinde çocuğun ilk dişi çıktığı zaman onun için Hedik yapılır. Hedik uygulaması Türk kültürlü halklar arasında çok yaygındır.

Hopa Hemşinlilerinde ‘kadın erkeğin yolunu geçmez’ inancı vardır.

Hopa Hemşinlilerinde hayvanın doğumdan sonraki ilk sütü olan ağız eşikten dışarı çıkarılmaz, hayvan nazar almasın diye yabancıya gösterilmez. Ağızı tadan herkesin hayvana maşallah demesi istenir.

Hemşinlilerin halk inançlarında kurtağzı bağlama inanç ve uygulaması vardır.

Hemşinliler kurak havalarda yağmur duasına çıkarlar ancak bölge yağışlı olduğu için daha ziyade güneş duasına çıkılır.

Eski Türk inanlarındaki ruh anlamına gelen ve bubrik sözcüğünün de Başkurt Türkçesinde hediye anlamına geldiği ifade edilmektedir.