Nancy Berliner - Yin Yu Tang, Bir Çin Evinin Mimarisi ve Günlük Yaşamı - Notlar

Nancy Berliner - Yin Yu Tang, Bir Çin Evinin Mimarisi ve Günlük Yaşamı - Notlar

Yin Yu Tang, The Architecture and Daily Life of a Chinese, Tuttle Publishing, Boston, 2003

 

(Kitap Çin'in Huizhou bölgesindeki Huang Cun köyünde bulunan ve Yin Yu Tang olarak bilinen tarihi bir konutun ayrıntılı bir incelemesini sunuyor)

 

Giriş

Arşikültür: bir mimari mekanın yaratılışında, kullanımında, dekorasyonunda ve tarihinde içkin olan kültür olarak tanımlanabilir.

 

Çince kelime olan jia, aile, memleket ve yuva anlamına gelebilir. Ailenin atalara olan sadakati ve tapınması, ataların ve önceki nesillerin, şimdiki ve gelecek nesillerin başarısı ve uzun ömürlülüğüyle yakından bağlantılı olduğu geleneksel anlayışından kaynaklanmaktadır.

 

Bütünlüğün Kabulü: Bir ev, içinde yaşayan aileyi kapsar ve ondan ayrılamaz (Jia'nın bölünmez doğası). Bu bütünlük, şu Çin atasözüyle vurgulanır: “Evi severseniz, çatısındaki kargayı da seversiniz.”

 

Yin Yu Tang'ın Amerika Birleşik Devletleri'nde yeniden inşası, evin tüm tarihini koruyacak şekilde tasarlandı; buna Kültür Devrimi sırasında parçalanmış kalıntılar ve 1920'lerde kabul salonunun mahjong oynamak için kullanılması gibi olaylar da dahildir.

 

Huizhou Tüccarları

Huizhou bölgesinin en belirgin özelliği, araziyi büyük ölçüde (Xiuning İlçesi'nde %76,6) kaplayan dağlarıdır. Bu coğrafi durum, bölgenin pirinç tüketimi açısından kendi kendine yeterli olmasını imkânsız hale getirmiş ve halkı tüccar olmaya zorlamıştır. İlçe halkının geçimini tarımla sağlamak mümkün olmadığından halkın büyük çoğunluğu sürekli geçimini ticaretle sağlamaktadır.

 

Huizhou halkının tüccar olarak ünü ve ustalığı gelişmiştir. Erkekler Çin'in her yerinde mal satmakla meşgul oldukları için genellikle evlerinde bulunmazlardı. Bu fedakarlık, bir Huizhou atasözüyle vurgulanır: “[Önceki] hayatınızda kendinizi yeterince geliştirmemiş olmalısınız, bu yüzden [siz] Huizhou'da doğdunuz. On iki veya on üç yaşında [evinizden] atılırsınız.”

 

Ticari Ürünler (Kereste ve Çay): Yerleşimin ilk yıllarında kereste, bölgenin başlıca gelir kaynağı haline geldi (7., 8. ve 9. yüzyıllarda). Çay da önemli bir ticari üründü; Huizhou çayının en çok tercih edilenler arasında olduğu ve bölge halkının gelirlerinin %70 ila %80'ini çaydan elde ettiği belirtilir.

Nisan ayının ilk haftasında Huizhou'da genç kadınlar ve erkekler, sırtlarında sepetlerle tepelere tırmanıp çay çalılarının kıymetli erken tomurcuklanan yapraklarını toplarlar. Yapraklar kurutulur ve aromatik demetler halinde işlenerek Çin'in her yerine ihraç edilir ve en çok tercih edilen çaylar arasında yer alırlar.

 

Rehin Dükkanları: Tuz ticaretindeki düşüşle birlikte, Huizhou tüccarları rehin dükkanlarına yatırım yapmaya başladı. Rehin dükkanları on sekizinci yüzyılda yeni kurulan finans kurumları olarak hizmet veriyordu. Yerel deyişler, Xiuning'deki her on erkekten dokuzunun rehinci olduğunu ileri sürüyordu. Anonim bir yazarın Rehin Dükkanı İşletmeciliği İçin Temel Bilgiler adlı kitabında, çırakların dürüst, ahlaklı ve çalışkan olmaları, afyon içmekten, Çiçekleri ve söğütleri [yani fahişeleri] aramaktan kaçınmaları öğütlenir. Çırak, abaküs, hat sanatı ve muhasebe becerilerinde mükemmelleşmek zorundadır.

 

Kültür, Eğitim ve Aile Yaşamı

Bu bölüm, Huizhou'daki toplumsal statü, eğitim, atalara tapınma ve evde kalan kadınların kendine özgü yaşam koşullarını detaylandırır.

 

Bilgin Stüdyosunun Dört Hazinesi ve Sosyal Statü: Huizhou'nun mürekkepleri, kağıtları ve mürekkep levhaları, bölgeye edebi bir itibar kazandırdı. Konfüçyüsçü hiyerarşide tüccarlar en alt basamakta yer alırken, akademisyenler ve devlet memurları en üstteydi. Bu nedenle tüccarlar, oğullarını sivil sınavları geçerek memur olmaya teşvik etmek için okulları ve akademileri finanse ettiler.

 

Atalara Tapınma ve Soyağaçları: Huizhou'da soyağacına ve atalara bağlılık özellikle güçlüydü. Soyağacı kaydı tutmak, yalnızca bilginin devamlılığını değil, aynı zamanda atalara duyulan saygı ve özeni de sağlardı. Atalara yapılan yakarışlarda zenginlik, şan, memur olmak için başarı ve çok sayıda oğul arzusu dile getirilirdi.

 

Dış Dünyanın Eve Getirilmesi: Uzaktaki tüccar erkekler, kırsal köylerini daha kozmopolit hale getiren büyük miktarda para ve mal akışı sağladı. Dönen erkekler genellikle ithal duvar kağıtları veya yabancı gazete kupürleri gibi hediyeler getirirdi.

 

Kadınların Hayatları: Huizhou'da erkeklerin evden uzun süre ayrı kalması, hanelerin çoğunlukla kadınlar tarafından yönetildiği anormal bir duruma yol açtı. Gelinler, düğünlerinde zorlu bir süreçten geçerlerdi. Ancak, Huizhou'lu eşlerin çoğu, kocalarının günlük varlığı olmadan yaşadığı için daha fazla güce sahipti ve ev ekonomisini yönetirlerdi. Bu durum, kocalarını özleyen kadınların halk şarkılarına yansıdı: “Bir çiftçiyle evlenmiş olmayı tercih ederdim... Gündüzleri tarlada, akşamları evde oturuyor.”

Dul kalan kadınların, kocalarının ailesine olan bağlılıkları nedeniyle Erdemli Kadınlar olarak onurlandırılması yaygındı.

 

Memleket ve Aile Tarihi

Bu bölüm, Huang Cun köyünün coğrafi ve kültürel tasvirlerini, soyağacı kayıtlarının derlenmesini ve Yin Yu Tang'ın 32. nesil sakinlerinin zorlu yaşamını inceler.

 

Huang Cun

Huang soyundan gelenler için Huang Cun, atalar bir ağacın kökleri, bir nehrin kaynaklarıdır ifadesiyle başlayan soyağacı kayıtlarında güçlü bir şekilde temsil edilen jia (memleket) kavramının merkezidir. Köy, beyaz kireç sıvalı evlerden ve at başı duvarlarından oluşuyordu. 15. yüzyıldan kalma şiirsel tasvirler, köyün doğal güzelliklerini (tepeler, dereler) anlatır.

 

Önemli Yapılar: Jin Shi Di tapınağı (en yüksek sivil sınavı geçen bir alimin onuruna inşa edilmiştir) köyün merkezine hakimdi ve düğün ve cenaze törenleri için kullanılıyordu. Huang Klanı İlkokulu, 20. yüzyılın başlarında modern eğitim vermek amacıyla açılmıştı.

 

Taiping Ordusu Huizhou'da kuşatıldığında, eski soy tarihleri ve belgeleri ya yok edildi ya da kayboldu. Bu durum, 21. ve 22. nesiller hakkında bilgi eksikliğine yol açtı. Huang Keyuan, 12. yüzyılda evlat edinilen önemli bir ataydı ve yaşayan Huang Cun Huang ailesinin soyu ondan geliyordu.

 

Yin Yu Tang'ın sakinlerinden Madam Cheng, kocası bir tüccarken haydutlar tarafından soyulup öldürüldüğünde dul kaldı. Ailesi, geçim sıkıntısı çekti ve evin dört odasını satmak zorunda kaldı. Madam Cheng, tüm zorluklara rağmen azimle oğullarını büyüttü. Ölümünden sonra düzenlenen cenaze töreni, iffet ve evlat terbiyesi güzel bir koku gibi yayılacak yazılı bir pankartla ulusal hükümet tarafından onurlandırıldı.

 

Modern Hayat

(Bu bölüm, 33., 34. ve 35. nesillerin (Huang Zizhi, Huang Zhenzhi, Wang Yaozhen, Huang Zhenxin ve Huang Xiqi) mücadelelerini, ticaret çabalarını ve modern Çin'deki yaşamlarını anlatır.)

 

Huizhou Mimarisi ve İnşaatı

Çin Mimarisi Prensipleri: Çin genelinde evler, avlular, güneye bakma tercihi, tek sayılı bölmelerle yanal simetri ve feng shui prensiplerine göre inşa edilmiştir.

 

Huizhou evleri, siyah dış hatları ve kademeli at başı duvarlarıyla (matou qiang) karakterize edilen yüksek, beyaz kireç duvarlara sahiptir. Avlu, gökyüzü kuyusu" (Tianjing) olarak bilinir ve evin içine ışık ve hava çeker.

 

Yin Yu Tang, Huizhou'da paomalou (atların koştuğu bir bina) olarak bilinen, beş bölmeli, iki katlı bir tasarıma sahipti. Feng shui, uğurlu konumu belirlerdi; evin kendisi kuzeye baksa da, ustalar ve sakinler evi "güneye bakıyormuş gibi" kavramsal olarak yeniden yönlendirdiler.

 

İnşaat, Huizhou'da kolayca temin edilebilen taş, tuğla ve ahşap kullanılarak gerçekleştirildi. Marangozlar, karmaşık geçme ve zıvana birleştirmeleri kullanmıştır. Ahşap iskeletin en üstteki kirişi olan sırt kirişi, evin ruhunu temsil eden törensel bir öneme sahipti. Kirişin yükseltilmesi töreninde, marangozlar oğul ve torun çekiçleri (Zisun Chui) atarlardı. Sütun kaidelerinin altına uğur getirmesi için sikkeler yerleştirilirdi.

 

İç Mekanlar ve İşlevleri

Ortak Alanlar: Ev, üst ve alt salonlardan oluşur. Girişteki ruh duvarı (zhong-men), kötü ruhların düz çizgiler halinde hareket ettiğine inanıldığı için evin mahremiyetini ve güvenliğini korumak üzere tasarlanmıştır. Resepsiyon Salonu (zhengtang), atalara tapınma, ziyafetler ve misafir ağırlama için kullanılan en uğurlu ve merkezi odaydı. Avluda bulunan iki balık havuzu, yangını önlemek ve dekorasyon amacıyla su sağlardı.

 

Mutfaklar ve Rutinler: Mutfaklar, yangın önlemi olarak ana yapının dışında (kavramsal batı) inşa edilmişti. Kadınlar ocaklarda yemek yapar ve turşu gibi kışlık yiyecekleri hazırlarlardı. Aile üyeleri, tarlalara gübre olarak dağıtmak üzere insan ve hayvan atıklarını toplarlardı.

 

Yatak Odaları: Birinci kattaki yatak odaları yaşlılar ve kıdemli üyeler için ayrılmıştı. İkinci kattaki yatak odaları ise yeni evli çiftlere verilirdi. Oda 16 (ikinci kat), Huang Zhenzhi'nin düğünü için ithal duvar kağıtları ve modern öğelerle dekore edilmişti.

 

Koruma Projesi

Yin Yu Tang, Çin kültürünü Batı dünyasına yaymak amacıyla sökülüp ABD'ye taşınan daha önce hiç denenmemiş ölçekte ve büyüklükte bir koruma projesi idi.

 

Evin yeniden inşası sırasında, elektrik, havalandırma, yangın koruma sistemi ve sismik güçlendirme gibi yeni yapı sistemleri eklenmek zorunda kaldı. Proje, evin geleneksel inşaat bilgisinin... yeniden inşa mekanizmasıyla gün yüzüne çıkarılmasına katkıda bulundu.

 

Huang ailesi üyeleri, evin korunması kararını destekledi ve bunun atalarımızın görkemli başarılara imza attığını ve bizi ilerlemeye ve kendi kariyerimizde ilerlemeye teşvik ettiğini hatırlamamıza yardımcı olacağını belirtti.

…