Si Venjing - Çin Evi - Notlar

Si Venjing - Çin Evi

齐文静 -中国居, 中国少年儿童新闻出販总杜, 2009

 

(Çin mimari tarihini çocuklara anlatmak üzere hazırlanmış bir kitap bu. Anlatı Haibao, Pete, Dr. Invincible, sığırcık (Myna) adlı hayali karakterlerin yer aldığı kurgu içinde ilerliyor)

 

Bölüm 1 Çin Halk Evlerinin Kökeni

Mağara, ağaç yuvaları, toprak çukurlar: barınma ihtiyacının doğayla iç içe gelişiminin ilk örnekleri.

Yarasa, yılan, kurt gibi yaratıklar: doğayla iç içe yaşamanın tehlikeleridir. İnsanlar bu yüzden evler inşa etmeye başladı: mimarlık, korkudan doğar.

 

Mimarlığın doğadan türeyen bir taklit ve uyarlama pratiği olduğu fikrini “İnsanlar kuşlardan öğrenir” önermesiyle aktarıyor.

 

Buluotuo: Zhuang halkının toprak tanrısı, evin kurucusu ve ritüel düzenleyicisi.

Ev inşası bir ritüel: Çalışmaya başlamak için uğurlu gün seçiliyor. Pirinç, şarap, Feng Shui ustası, marangozlar bu ritüelin diğer unsurları.

 

Ateşin kontrolü, mimarlığın ve yerleşikliğin eşiği olarak sunulur.

Ateşin soba içine alınması: mimarlığın doğaya karşı değil, doğayla birlikte bir düzen kurma çabası.

 

Kartal yuvası → ahşap ev; kaplan mağarası → kazılmış barınak.

Mimarlık, doğadan öğrenilen bir deneyim süreci olarak sunuluyor.

 

Ejderha, kaplan ve genç adamın birlikte ev inşa ediyor.

Rekabet, işbirliği ve etik sorumluluk: mimarlığın kolektif ve çatışmalı doğası.

 

Bölüm 2 Çin Konut inşaatı

Konutun Etik Temeli

“Kutsanmış insanlar kutsanmış yerlerde yaşar” — mekânın etik ve manevi bir taşıyıcılığı vardır.

“Ebeveynler evi inşa eder, çocukları ve torunları da bundan keyif alır” — mimarlık, kuşaklar arası bir bağdır.

 

Beş Gerçeklik İlkesi

Ev büyük olmamalı ama çok kişiyi barındırmalı.

Ana kapı küçük olmalı.

Duvarlarla çevrili bir avlu olmalı.

Evde hayvan bulunmalı.

Kanallar güneydoğuya yönelmeli.

Bu ilkeler, mimarlığın hem işlevsel hem sembolik boyutunu vurgular. Biçimsel düzen, toplumsal düzeni taşır.

 

Feng Shui ve yer Seçimi

+ “Suya yakın ve güneşe bakan” yerler tercih edilir.

- Mezarlık, fırın, yol gibi unsurlar uğursuzluk getirebilir.

Feng Shui, çevreyle uyumun fiziksel ve ruhsal sağlık üzerindeki etkisini vurgular.

 

“Uzak bir akraba, yakın bir komşu kadar iyi değildir.” Mimarlık, yalnızca mekân değil, sosyal bağ üretir.

 

Hongcun: Mekânın Mitik Formu

Boğa figürüyle şekillenen köy: dağlar, göletler, ağaçlar — hepsi bir bedenin organları gibi.

Hongcun, mimarlığın doğayla kurduğu sembolik ilişkiyi somutlaştırır.

Köyün topografisi boğa figürüyle örtüşür: dağ sırtı, gölet, kanallar, ağaçlar — hepsi bir bedenin organları gibi.

Bu biçim, yangın önleme, su yönetimi ve çevreyle uyum gibi pratik ihtiyaçlarla birleşir.

 

Uğurlu tarih seçimi, yön tayini, “doğudan gelen mor hava” — mimarlık, zaman ve yönle ritüel bir ilişki kurar.

Tai Sui tanrısının başına toprak atmak uğursuzluk getirir — mimarlık, kozmik düzenle uyum arar.

 

Kiriş Yükseltme

Kiriş, evin ruhudur: “karı koca ağacı”, Tai Chi diyagramı, kırmızı bez ve “福” karakteri.

Kirişin sembolizmi: Mavi Ejderha doğudan yükselir, Beyaz Kaplan batıda alçakta kalır. Barış, dengeyle gelir.

Kırmızı, yalnızca renk değil, bir niyettir. Kirişe bağlanan her kumaş, bir dileğin düğümüdür.

 

Ahşap çalma ritüeli: para bırakılır, sahip sevinir — mimarlık, kolektif hafıza ve etik jestlerle örülür.

 

“Bir ev yalnızca taşla değil, zamanla ve insanlarla kurulur. Kiriş yükselirken, umut da yükselir.”

 

Yiyecek saçılırken, bereket dağılır. Komşularla paylaşılan ekmek, evin duvarlarını güçlendirir.

 

Bölüm 3 Ulusal Konutun Düzeni ve Donanımı

Kapı Açma Töreni: Kapı, yalnızca fiziksel bir eşik değil, aynı zamanda zenginlik, refah ve kolektif geçişin sembolüdür. “Kapıyı çalan” yaşlı figürü, geleneksel bilgeliğin ve topluluğun onayının taşıyıcısıdır.

 

Pirinç Sayma Ritüeli: Jino halkının “çift sayı”ya dayalı giriş ritüeli, zamanın ve mekânın kolektif olarak kutsanmasını temsil eder. Çift sayı: uğur, tek sayı: tekrar.

 

Güneye Bakan Evler: Güneşin yönüyle uyumlu yerleşim, doğa ile mimarlık arasında kurulan etik bir dengeyi temsil eder.

 

Kapı, yalnızca bir giriş değil, bir yön tayinidir. Güneye bakan bir kapı, ışığı içeri alır; kuzeye bakan bir kapı, adaleti dışarı taşır. Her kapı, bir niyetin eşiğidir. Açılmadan önce sorulmalıdır: Bu kapı neye açılıyor?

 

Eşik, iç ve dış arasındaki ontolojik sınırdır; ona basmak, ritüel bir ihlaldir.

 

Shi Gan Dang: Taşın Koruyucu Gücü

Shi Gan Dang, savaşçı bir figür olarak kötülüğü savuşturur. Hiçbir şeyden korkmayan asker / taş tablete dönüşür. Taishan ile birleştiğinde, taş kozmik bir koruma gücü kazanır.

Bu taş, evin önünde bir “sessiz muhafız” olarak durur.

 

Kapı Tokmağı: Sesin Ritüeli

Tokmak, yalnızca bir işlev değil, bir çağrıdır.

Bu tokmak, yalnızca kapıyı çalmak için değil, evin ruhunu uyandırmak içindir. Her tokmak, bir sesle başlar; bu ses, içeridekine ‘Ben geldim’ der. Ama aynı zamanda dışarıdakine ‘Burada bir eşik var’ diye hatırlatır.

 

Pu Shou: Hayvan biçimli kapı tokmakları / her biri bir koruma ve bereket sembolü.

Kapı tokmağı, kötü ruhları uzaklaştırır, serveti çağırır.

 

Miao ve Han bölgelerinde soba mimarisi, hem teknik hem ritüel bir düzen kurar.

Kang’a bağlı soba, yemekle ısınmayı birleştirir — mimarlık, yaşamsal döngüye eşlik eder.

 

Huangdi, Yandi, Zhurong: ateşin icadı ve tanrısallaşması.

Oroqen efsanesi: ateşle oynayan kadının pişmanlığı

Zhang Kui anlatısı: yozlaşmış memurun cezalandırılması

Ateş, yalnızca yemek pişirmez; insanı sınar. Her soba, bir yuvanın kalbidir. Soba, burada yalnızca teknik değil, etik ve kozmik bir merkezdir.

Kapı tokmağı korur, soba ısıtır, mutfak ise bağlar. Bir evin ruhu, mutfağında saklıdır.

 

Yatak, yalnızca bir nesne değil, doğurganlık, eğitim ve başarıyı taşıyan bir ritüel eşiktir.

Yatak Tanrısı’na çay, Tanrıça’ya şarap sunulur

Yatak, doğum, hastalık ve evlilik gibi geçiş anlarının mekânıdır.

 

Kaplan Yastığı: “王” karakteriyle işlenmiş kaplan başı, çocukları kötülüklerden koruyan bir ritüel nesne.

Kurbağa biçimli yastık, salyangoz, örümcek, kertenkele gibi “Beş Zehir” motifiyle işlenmiş.

Kulak yastığı, gök gürültüsüne karşı bir koruma.

 

Su Ritüelleri

Kuyu, yaşamın kaynağıdır; su, hem fiziksel hem ritüel bir eşiktir.

Kuyu Tanrıçası’nın aynası olarak su: mimarlık, burada doğa ile etik bir ilişki kurar.

 

Yastık, kuyu, su — hepsi birer eşiktir: uykuya, yaşama, sessizliğe geçiş.

 

Bölüm 4 Çin Halk Evlerinin Formu

Siheyuan / Pekin / Mekânsal mantık ve toplumsal hiyerarşi

Dört yönlü kapalı avlu: doğu, batı, güney, kuzey — mekânın kozmik düzenle uyumu.

Paravan duvar, ikinci kapı, ana salon, arka bahçe — mimarlık, burada hem mahremiyet hem geçiş ritüeli kurar.

“Her yürüyüşte manzara değişir” — mimarlık, deneyimsel bir yolculuktur.

 

Bahçe, gençlerin yaşam alanı; doğu-batı yönleri yaş hiyerarşisini taşır. Ana salon (büyükler), doğu oda (yaşlılar), batı oda (gençler)

 

Evin Kuralları

“İçeri zorla giremezsin” — mimarlık, yalnızca fiziksel değil, etik bir eşiktir.

 

Shikumen / Şangay / Mahremiyet

Plan tipi: Uzunlamasına avlu, taş kapı çerçevesi

Taş kapı, “çemberleme” metaforuyla koruma ve sınırlama işlevi görür.

Arka avlu ve kuyu, içe dönük bir yaşamın izlerini taşır.

 

Süsleme

Beş yarasa = beş nimet (mutluluk, uzun ömür, sağlık, huzur, refah)

Dört vazo = dört mevsim boyunca barış

 

Hakka Tulou

Hakka Tulou: Kale benzeri yapı: tek kapı, kalın duvarlar, çok katlı düzen.

Zemin kat: depo; ikinci kat: tahıl; üçüncü kat: yaşam alanı.

 

Moğol Yurtu: Göçebe

Yuvarlak plan, söğüt dalları, yün battaniyeler.

Tavan penceresi → güneş; avize → takımyıldızlar.

Moğol yurtunda kapı eşiğine basılmaz

 

Mangal kullanımı: doğrudan sigara yakmak yasak

…