Suç Sosyolojisi: Suç Önleme

Suç Önleme

Sosyal bilimler alanında herhangi bir kavramının tanımı o konuda uzman olan kişi sayısı kadar çeşitlilik gösterir.

Suç önleme konusunda İngiltere’de Kanun Uygulama Topluluğu tarafından yapılmış tanım şöyledir: Suç önleme, suç riskinin önceden sezilmesi, görülmesi, tanınması ve değerlendirilmesi ve bunu ortadan kaldırmak veya azaltmak amacıyla gerekli politika ve faaliyetlerin hayata geçirilmesidir.

Suç önleme tanımlarına bakıldığında genelde üç önemli noktaya vurgu yapıldığı görülmektedir. Birincisi, suç ciddi bir sorundur. İkincisi, üstesinden gelinmesi gereken bu suç tehlikesine karşı kararlı ve planlı stratejilerin geliştirilip uygulamaya konulması zorunludur. Üçüncüsü ise, suç önleme programları, soyut ve teorik düşünce ve önerilerin ilerisine geçerek, gerçek veya olası suç zincirini bozacak bazı somut müdahale yöntemlerini suç meydana gelmeden önce uygulamaya koymalıdır.

Suç önleme dört (4) temel aşamayı içerir:

1. Proaktif aşama

2. Önleyici aşama

3. Tepkisel aşama ve

4. Cezalandırıcı/Islah Edici aşamadır.

Proaktif Aşama

Suç öncesi suçun oluşması için elverişli olan ortamların ve unsurların tespit edilip ortadan kaldırılması (veya iyileştirilmesi) görüşüne dayanan bu yaklaşım, 1970’li yıllardan itibaren polis teşkilatları tarafından yaygın bir şekilde kullanılmaya başlanmıştır. Bu model, belirlenen ortak amaç doğrultusunda toplumun her kesiminin işbirliği halinde çalışmasını gerekli kılar. Aileler, okullar ve diğer benzeri eğitim kurumları bu tür yatırımın yapılabileceği en uygun yerlerdir.

Önleyici Aşama

Burada önemli olan nokta, suç için elverişli fırsatların minimum seviyeye indirilmesi, suç kaynaklarının ve şüphelinin zayıflatılması ve mağdurun güçlendirilmesidir. Devriye hizmeti, kamera sistemleri ve güvenlik elemanlarının varlığı suç önleme faaliyetlerindendir.

Tepkisel Aşama

Suç işlendikten sonra ne yapıp edip suçluları yakalamak ve adalete teslim etmek adalete olan güvenin onarılması ve potansiyel suçluların sindirilmesi bakımından önemlidir. Bilgi toplama, yakalama, gözaltına alma, sorgulama ve yargılama çalışmaları, bir bütün olarak bu modelin içine girmektedir.

Cezalandırıcı/Islah Edici Aşama

Bu süreç, suç sonrası yakalanıp yargılanan ve mahkûm olan suçlulara yönelik ceza vermenin yanı sıra, cezaevi ve cezaevi sonrası süreçte topluma kazandırılmalarını sağlayacak programların uygulanmasını içerir.

SUÇ ÖNLEMEDE TEORİK YAKLAŞIMLAR

Geleneksel model yasaları, devletin ve kamunun otoritesini ön plana çıkaran bir modeldir. Bu yaklaşıma göre suç ve suçluluk aslında mevcut otoriteye karşı bir saygısızlık ve başkaldırıdır. Cezaların caydırıcı olması yoluyla yasaların daha etkin uygulanabileceği görüşü hâkimdir.

Liberal Model suçu, sosyal bir sorun olarak görmektedir. Suçun kendisinden çok suç işlemeye meyilli potansiyel suçlu grupları üzerinde odaklanmaktadır. Bu bağlamda, bireylerin ve toplulukların yasal ve meşru fırsatlarının artırılması yoluyla suçların önlenebileceği ileri sürülmektedir.

Radikal model, toplumdaki eşitsizliklerin suçların oluşmasındaki en önemli unsur olduğunu ileri sürmektedir. Sosyal adaletin sağlandığı, ekonomik gelir dağılımının adaletli bir şekilde gerçekleştirildiği bir yapıda insanların suç işlemek için pek fazla nedenleri kalmayacaktır.

SUÇ ÖNLEME İLKELERİ

Uluslararası Suç Önleme Koalisyonu 1988’de yapmış olduğu toplantıda suç önlemeyle ilgili 11 temel ilke üzerinde görüş birliğine varmıştır.

• Suç önlemenin geniş bir çerçevesi vardır: Suç önleme bireylerin, ev ve işyerleri ile toplumun korunmasını içerir.

• Suç önleme herkesin işidir.

• Suç önleme aktif işbirliğini gerektirir.

• Suç önleme programlarının hayata geçirilmesi ve uygulanmasında vatandaşlara yardım eden ilk ve en önemli kurum polistir.

• Suç önleme hükümetin sorumluluğudur.

• Suçu önlemede anahtar unsur eğitimdir.

• Suç önleme programları/uygulamaları ihtiyaçlara göre ayarlanmalı, düzenlenmelidir.

• Suç önleme yaşam kalitesi sunar.

• Suç önleme ileri görüşlülüktür.

• Suç önleme yüzeyin altına iner. Örnek bir vaka üzerinden mümkün olduğunca çok bilgi toplanarak suç önlenmeye çalışılır.

• Suç önleme parasal yatırıma değer bir alandır.

SUÇ ÖNLEME SÜRECİ

1. Sorunun tespiti

2. Verilerin analizi

3. Fiziksel güvenlik önlemlerinin gözden geçirilmesi ve planlanması

4. En uygun planın seçilmesi ve uygulanması

5. Takip ve değerlendirme

SUÇ ÖNLEME VE POLİS

Suç önleme polisin en başta gelen görevlerindendir.

Devriye hizmetleri, gelişmiş ülkelerde polisin hizmet verdiği alanlar içerisinde en fazla personelin istihdam edildiği alandır.

Polis, suçların önlenmesi amacıyla istihbarat faaliyetleri yoluyla aktif bir çalışma içerisindedir.

Kent Güvenliği Yönetim Sistemi bilgisayar destekli güvenlik kamera sistemidir. Simitçi, boyacı, esnaf, taksici, tamirci ve benzeri farklı görünümler ile dolaşan, sabit duran sivil polislerden oluşan özel ekipler “Güven Timleri” olarak adlandırılırlar. Suçun önlenmesinde caydırıcı etkileri yüksektir.

Motorize polis ekiplerinin toplumda polisle vatandaş arasındaki mesafeyi açtığı gözlenmiş ve bun nedenle yaya devriyelerin sayısı artırılmıştır (Toplum Destekli Polislik). Polisle vatandaşı yakınlaştıran uygulamalar yaya devriyelerle sınırlı değildir. Polisin halkla ilişkiler birimi olarak da çalışmalar yapmaktadır.

SUÇ ÖNLEME PROGRAMLARININ BAŞARILI OLMASI İÇİN

1. Yüksek seviyede görünür olmak.

2. Tanımlanabilir olmak.

3. Suç sonrası müdahaleye hazır olmak.

4. Sistemli ve devamlı olmak.

5. Suçla ilgili endişe ve korkuya yol açmamak.

6. Her yerde var olma algısını oluşturmak.

7. Suçla mücadelede elde edilen başarıları kamuoyuna duyurmak.

8. Kurumlar arası işbirliği içerisinde hareket etmek.

9. Vatandaşların katılımını sağlamak.

SUÇUN YER DEĞİŞTİRMESİ

Kişiyi suça iten nedenler içerisinde, dışarıdan gelen teşvik edici davranışların içten gelen suç eğilimlerine göre daha az etkisi vardır. Suç işlemeye meyyal bir kişi, bulunduğu bölgedeki güvenlik önlemleri caydırıcı olduğu için başka bir yere yönelebilir.

Suçun yer değiştirmesi farklı şekillerde olabilir:

1. Suç bölgesinde yer değiştirme.

2. Suç zamanında yer değiştirme.

3. Suç işleme yönteminde yer değiştirme.

4. Suç hedefinde yer değiştirme.

5. Suç çeşidinde yer değiştirme.

6. Suçlu tipinde yer değiştirme.

---

Suç Sosyolojisi

Editör: Prof. Dr. Aytekin Geleri

Anadolu Üniversitesi Yayını, Yayın no: 2886

Ocak 2013, Eskişehir