Maarif Salnamelerine göre Canik Sancağının eğitim, sosyal ve kültürel yapısı 1313 - 1319

Maarif Salnamelerine göre Canik Sancağının eğitim, sosyal ve kültürel yapısı 1313 - 1319 - Özet

Romalılar, mevcut yerleşmeyi yakıp, yerine yeni bir şehir inşa etmişlerdir. Baştan inşa edilen şehre yine Amisos ismi verilmiştir.

Sultan II. Mahmut’un saltanatında yeniçeriliğin lağvedilip, Asâkir-i Mansûre-i Muhammediye’nin kuruluşundan sonra bir tarafta askerlik çağında olanların,  diğer taraftan vergi mükelleflerinin doğru bir şekilde tespiti için bir nüfus sayımı yapılmasına teşebbüs edilmiştir (1830-1831).

…daha ayrıntılı bir sayım ise 1844 yılında yapılmıştır.

Bu sayımda her ailenin elindeki mal dökümü dışında, tahmini gelirleri de yazılmıştır. Bu nedenle bu sayım defterlerine “Temettuat Defterleri” denmiştir.

XIX. yüzyılın sonlarında Şemseddin Sami (1890’ların başında) Samsun nüfusunun 11. 000 civarında olduğunu ve bunun üçte birinin Müslüman, geri kalanının Rum, Ermeni vb.’den oluştuğunu bildirmektedir.

1831 yılında gerçekleştirilen nüfus sayımında Anadolu’nun toplam nüfusu 1.995.215’i Müslim, 359.379’u Rum olarak gösterilmiştir. Canik sancağında ise 40.935 Müslüman’a karşı, 14. 808 Ermeni ve Rum yaşamaktaydı (s. 5).

Anadolu’da ilk medresenin Tokat, Niksar, Kayseri gibi yerlerde Danişmendoğulları tarafından kurulduğu bilinmektedir (s. 8).

Ülkemizde ilk resmi salname 1847 yılında neşr olunmuştur. İmparatorluğun yıkılışına kadar 68 adet devlet salnamesi yayınlanmıştır.

(Canik Sancağının eğitim durumu ve eğitim kurumlarıyla ilgili istatistikler…)

Osmanlı Devleti’nde dine dayanan eğitim sisteminin ilk basamağını sıbyan mektepleri, ikinci basamağını medreseler oluşturuyordu.

Osmanlı Devleti’nde temel eğitim veren sıbyan mekteplerinin Canik Sancağı ve kazalarındaki sayısını tam olarak tespit etmek mümkün değildir. Ancak Anadolu’nun genelinde olduğu gibi sıbyan mektepleri hemen hemen her mahallede ve caminin yanında bulunuyordu.

---

Doğru, Sema. (2015), Maarif Salnamelerine Göre Canik Sancağının Eğitim, Sosyal ve Kültürel Yapısı 1313 - 1319, Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Samsun