Novalis - Poetika

Novalis - Poetika

Romantizm, aklı egemen saymayan, ona alternatif olarak duygu ve imgelemi ön plana çıkaran bir akımdır.

Doğa bu akım için bir aracı-mekândır.

Novalis, on bir kardeşten ikincisidir. Soylu bir ailedendir.

Geçirdiği ağır bir hastalıktan sonra (dizanteri) zihni açılır.

Büyüsel idealizmin kurucusudur.

1798-1798 yılları arasında doğa olaylarını konu alan felsefi-alegorik bir metin olan “Die Lehrlinge zu Sais”i yazar (Sais Çömezleri). Bir ustanın idaresi altındaki çırakların, Sais adlı mabette doğanın sırlarını çözme çabaları eserin konusunu oluşturur.

1798’de Julie von Charpentier ile nişanlanır.

1800’de Heinrich von Oftendingen adlı romanını yazar.

Bu eser, Goethe’nin Wilhelm Meister’ine karşı yazılmış bir romandır (nazire olarak). Romanın kahramanı Heinrich, bir rüyadan hareketle mavi çiçeğin peşine düşer. Mavi çiçek, romantiklerin hep peşinde oldukları ve asla ulaşamayacakları ideallerinin, sonsuzluk tutkularının sembolüdür.

“Hymnen an die Nacht” (Geceye İlahiler)

Şiirlerin ilk dördünün konusu, yalnızlık, ölüm özlemi, sevgiliyle öbür dünyada birleşme arzusu, sevgiliyle devam eden mistik birliktelikten duyulan avuntudur.

Beşinci ve alıncı şiirlerde Novalis’in geceye bağlılığını, Hıristiyanlıkla bağdaştırmaya çalıştığını görürüz.

Poetika

Bütüncül düşünce öncelikle eserin estetiğine hakim olmalı,

İnsani olan hiçbir şeyi azarlamamak gerekir.

Her şey iyidir, sadece her yerde değil,

Tarih, felsefe ve şiir

Birincisi temin eder, ikincisi düzenler ve açıklar; üçüncüsü ise yükseltir.

Toplumsal bütünlüğün en güzel biçimine ancak şiirle ulaşılır. (s. 14)

Filoloji / hece falı – filolog / hece falcısı

Nasıl devletin temeli yetenekse, toplumun temeli de şiirdir.

Din, şiirler yeteneğin bir karışımıdır.

İnsan yaşamı ve bizzat kendisini tanıması için, her zaman ek olarak roman yazmalıdır.

Yaşamı, kendisini yok eden bir hayalden başka bir şey olarak gören kimse, hâlâ yaşam içinde olan kimsedir. (s. 17)

Filozof şarkı, şair sözdür.

Filozofun farklılığı sonsun olanı birleştirir, şiirin çeşitliliği ise sonlu olanı bağlar.

Hakkıyla okunduğunda, içimizde kelimenin tam anlamıyla, gerçek, görülebilen bir dünya açılır.

İlk insan, ruh dünyasıyla ilişki kuran tek insandır.

Çocuklar ilk insanlardan başka nedir ki?

Lirik şiir kahramanlar içindir.

Epik şiir normal insanlar içindir.

Deha dramatiktir.

Erkek lirik, kadın epik, evlilik ise dramatiktir.

Epigram, eski Fransız edebiyatı ve eğitiminin merkez monadıdır.

Tinsel doluluğa erişmiş biri için her şey birdir.

Dünya inanmaya bağlıdır.

Bir şeyi nasıl algılarsam, benim için o öyledir.

Ölüm, yaşamımızın romantikleştirici ilkesidir.

Ölüm eksi, yaşam artıdır.

Filolojik Bilimler

Sadece filolog ciddi anlamda bilim adamıdır.

En yüksek temel bilim tam olarak belirli bir nesneyi değil – saf bir kelimeyi işleyendir.

Halkın kullandığı dil, doğal dildir.

Kitap dili ise sanat dilidir.

Sadece doğru isimlere sahip olunduğunda, fikirler onunla beraber gelir.

Yüksek sesler güçlü, alçak sesler güçsüz

Sert ve yumuşak sesler, şehvetli sesler…

Poetika

Kelimeler düşüncelerin akustik düzenlenişidir (şiir).

Dünyanın ritmi kaybedilirse, dünya da kaybedilir.

Her insanın kendi bireysel ritmi vardır.

İnsanoğlu kendisini hiç bitmeyecek, dolayımsız bir düşünceyle büyülemelidir.

Mektuplar, dinlenme bahaneleri olmalılar… (s. 58)

Sonunda her şeyin neden şiir olduğu son derece anlaşılır olmuştur. Sonuç olarak dünya da bir duygu değil mi?

İnsan şayet şarkı söyleyemiyorsa, konuşmakla yetinmelidir.

Güzellik genelde şiirin ideali, varmak istediği yer ve amacıdır.

İnsan beste yapar gibi yazı yazmalıdır.

İnsan tam olarak görmeyi, açıkça duymadığı ve tam anlamıyla o işin erbabı olmadığı hiçbir şeyi betimlememelidir.

Güzel bir şekilde yabancılaştırmak, bir nesneyi yabancı kılmak ve yine de aşina ve çekici kılmak, işte budur romantik şiir.

Sanat doğanın tamamlayıcı parçasıdır.

Sanat tamamlanmış bir doğadır.

Sanat Bilgisi

Bir sanat eseri bir ruh öğesidir.

---

Türkçeleştiren: Ahmet Sarı & Şahbender Çoraklı

Babil Yayınları

Erzurum, Aralık 2003