Ali Taşpınar - Rize Tarihi

25 Kasım 1925'te TBMM Şapka kanunu kabul eder. Aralık ayı başından itibaren de Erzurum, Rize, Giresun, Maraş, Kayseri, Konya ve daha bazı merkezlerde şapka kanunu aleyhinde toplantı ve gösteriler başlar.

Şapka istemiyoruz! Gavur kılığına girmeyiz.

İlimiz Güneysu ilçesi Ulucami önünde toplananlar,

Jandarma karakolunu basarak işgal ettiler. Rize'den gönderilen müfreze etkili olamadı. Vali Hurşit Bey telgraf başında Ankara'ya,

__ Rize ayaklanmıştır! Süratle tedbir!.. mesajını çeker.

Bu harekete toplam 180-200 kişinin katıldığı söylenir.

Milli Mücadele ve Cumhuriyetin ilk döneminde olduğu gibi Rize'ye de İstiklâl Mahkemesi gönderilir.

10 Aralık 1925 günü başlayan yargılama 14 Aralık günü sona erer.

Bu olayla ilgili olarak yargılananlar arasında Merkez Camii İmamı Hafız Kâmil ile, medreselerin açılması ile ilgili dilekçeyi yazan Rize Asliye Mahkemesi Başkâtibi Hafız Osman Efendi ile kardeşi Avukat Hulusi Bey 1933 yılında çıkan bir aftan yararlanarak serbest kaldılar. Yargılamadan iki saat sonra idam hükümleri infaz edildi.

İdama mahkûm olanlar şunlardır.

1 - Hareketin lideri olarak kabul edilen Ulucami İmamı Hafız Şaban Hoca (Şaban Koliva)

2- Mahalle Muhtarı Tarakçıoğlu Yakup Çavuş (Yakup Peçe)

3- İslahiye Köyü İmamı Hacı Hasan Efendi

4- Jandarma Karakolunu basan Belediye Bekçisi Kadir Koliva

5- Muhammet Peçe

6- Hafız Mahmut Kamburoğlu

7- Nakşi Şeyhi Şeyh Numan Sabit Efendi. (Sabit Tarakçıoğlu)

8- Hasan Külünkoğlu

 

14/15 Aralık 1925. İdamlar Dalyan Camii önünde, deniz kenarında (bugünkü Tedaş binasının önünde) yapılarak aynı yere gömülür ve 3-4 ay sonra da ailelerine verilirler.

Bu isyan sırasında Rize'ye gelen Hamidiye Kruvazörü isyancıları korkutmak için kuru sıkı birkaç top atar. Ancak Hamidiye'nin bu top atışları daha sonra Rize fıkralarına konu olur ve “Atma Hamidiye Atma, Vergi da vereceğuk, Şapka da Giyeceğuk” denir (s. 443-444).

…

Rize, 2004

…